بارہواں باب

ابتدائی اسلامی سلطنت دی پالیسی

مقدس جنگ دا دفاع

ایں قدیم رسماں توں منسوب ھے، کہ جہاد دے تصور نیں لازوال نقش مغربیاں دے ذہناں تے چھڈے نیں تاں حقیقت وچ جہاد کی ھے تھامس ہیگس بیان کردے نیں  کہ جہاد دی اصلاح اسلامی ڈکشنری وچ :

‘‘ اسلامی عقیدیاں دی انسائکلیو پیڈیا وچ دستور رسماں اتے رواج کِسی خاص علم دے نال اکھٹے نیں اتے ایں مُسلمان دین وچ اک تھیالوجیکل اصلاح ھے : لِٹ ‘‘ اک جتن ’’ یا محنت کرنا ھے ، اک دینی جنگ ھے جیڈی محمد دے مقصد وچ غیر ایماندار وچ ۔ایں دین وچ اک عہدہدار دے طور تے فرض ھے۔ ایں قرآن وچ ، اتے آپنی تعلیم دی روائتاں وچ منظر عام تے ھے اتے خاص طور تے اسلام دے ترقی یافتہ مقصد دی تاکید کردا ھے اتے مُسلماناں توں بدی نوں رفع کردا ھے ۔ جدوں اک کافر ملک تے مُسلمان حکمراناں نیں قبضہ کیتا۔ تاں اودے وچ بودوباش کرن دی تین متبادل پیش کش کیتیاں گئیاں۔ : (۱) اسلام دا داخلہ ، جیدے وچ فتح دی صورت وچ اسلامی ریاست دے اندر شہریاں نوں پوری آزادی ہوئے گی۔

جزیہ دی ادائگی جیدے وچ اسلام وچ غیر دھرم دار محفوظ سان اتے اُوناں نوں خاص ٹیکس ادا کرن کیتے اُوناں دی رہائش وچ تبدیلی دیتی گئی عرب دے اندر بُت پرستی نہیں کرن دین گے۔ (۳) تلوار دے نال موت : ۔ اُوناں کیتے جیڈے ٹول ٹیکس ادا نہیں کرن گے۔ (۱)

فہرست وچ دوجے نمبر دا پوائنٹ بت پرستاں کیتے لوگو نہیں ہوندا سی۔ مثال دے طور تے ، ہندو ، بدھ مت اتے دوجے اک رب نوں نہ منن آلے دوجی آپشنز وچ ھے تبدیلی یا موت ، جہاد دی پالیسی دی وجہ توں مشرق دی سرزمین ہر خاص طور تے بے رحم تاریخی اتے خونی فتوعات ہوئیاں نیں ہیگس اک صوفی ھے جہاد دا ظاہر تناسب بیان کردا ھے۔

صوفی لکھاری آکھدے نیں کہ جہاد دو طراں دا ھے : الجہاد الاکبریا ‘‘ اک وڈی جنگ و جدل ’’ جیڈی اُوناں دی آپنی ہی نفس پرستی دے خلاف ھے ؛ اتے اک الجہاد الاصغر ھے ، یا ‘‘ نکی جنگ قجدل ھے ’’ ایں کافراں دے خلاف ھے۔ (۲) دوبارہ بیان کردے نیں کہ کافراں دی مُسلماناں نیں ادا کیتی ھے ایں اُوناں دے ویریاں دے آل اشارہ کردی ھے۔

ہیگس ایس اصطلاح نوں بیان کردا ھے ۔ کافراں دی ریاست وچ آڈڈھے قسم دے اکھر ورتے جاندے نیں۔ ۱۔ کافر اک اوہ جیڈا سچائی نوں لُکاندا یا اُودا انکار کردا ھے؛ ۲۔مُشرک اک اوہ جیڈا اللہ دا شریک ٹھہردا ھے؛ مُلحد : اک اوہ جیڈا سچائی توں پھیر جاندا ھے۔ ۴۔ زندیک اوہ اک کافر یا اک زندوننادا پجاری؛ ۵۔منافق ، اک اوہ جیڈا فقہیہ طور تے محمد دے مقصد نوں نہ مننا ہوئے: ۶ مُرتد اک اوہ جیڈا اسلام توں منحرف ھے ، ۷ دہری ، بے دین (کافر) ۸۔ وسانی ، اک اوہ جیڈا بُت پرست (۳)

بنیادی طور تے اک کافر کِسے وچ وی شامل ہو جاندا ھے اوہ جیڈا اسلامی دستور نوں نہیں جاندا۔ جیدا دعویٰ کردا ھے کہ صرف اوہ ہی اللہ دا سچا نبی ھے ، دلچسپی نال ابتدائی مکی سورتاں کِسی وی جہاد کیتے اُصول بیان نہیں کردی۔ جہاد دے قلع دی دیواراں محمد دی سیوا نوں متحرک کرن کیتے ودھنا سی۔ بعد وچ ، اُودے مدینے وچ وریاں دے دوران محمد نیں آپنے آپ نوں سیاسی حکمران دے طور تے پکا بنایا اتے دنیا دی فتح دی کامیابی دا نواں الہام قبول کرنا شروع کیتا اُونوں جہاد دی ابتداء تسلیم کیتا گیا ؛ افرائیم قریش ؛ اسلام وچ اسلامی سلطنت دی پہلی پالیسی ھے ؛ اک تاریخ دا لکھاری لکھدا ھے ؛ کہ پرانے اسلامی معاشرے دے انتخاب دی اک وی سرگرمی نہیں سی۔ ایں جنگجو جیڈے بوہت مختصر سان۔ ( غزوہ ، یا رضیہ ، ایں عام طور تے جانے جاندے سان۔ ایں حملہ کردے سان۔ بڑی چالاکی دے نال ، اُوناں دے اُونٹاں، گھوڑیاں ، کھان پین دیاں شیواں یا اُودی بڑی کمی نوں ضبط کرن کیتے آشیانہ بناندے سان ، مخالف قبیلے دیاں عورتاں نوں غلام بنا لیندے سان۔ (۴)

زیادہ تر خانہ بدوشاں کیتے راضیہ خُوراک دا وسیلہ نہیں سان۔ بلکہ معازرتی کوششاں خُوشی نال کیتیاں جا رھیا سان اتے قبیلے دے باہمی طور تے مدد کرن دا اقرار سی اتے فوج دے تجربات دی اقرار جیتنا سی۔ ایس لئی ایں بوہت زیادہ سی ایس لئی کُجھ مفکر اینوں ایس طراں بیان کردے دوبارہ محمد وی اُونوں آپنے دین دے سانچے وچ عربیاں دی ایس مشترکہ مشق پہلاں توں خُوش سی، محمد نیں آپنی ابتدائی سیوا وچ جہاد دا حکم نہیں دیتا سی، جہاد دا تشدد اُوناں دی فطرت وچ بتدریج ترقی پا گیا سی، محمد نیں قریش دے قبیلے نوں تبدیل کرن کیتے جتن کیتا سی کہ اوہ اللہ دے الہی پیغمبر دے طور تے جانن۔  پر اُوناں نیں بڑی بے عزتی دے نال محمد نوں رد کر دیتا سی۔ پر اوہ کئی واری اُونوں جھوٹا شاعر ، غیب بین ، جادوگر اتے شیطان دا قابض آکھدے سان۔ (۵)

ایدے رد کیتے جان تے اخیری محمد نیں آپنے ابتدائی لوکاں نوں جہاد لڑن دا حکم دیتا ابن عاشق نیں ایس آب و ہوا دے محور نوں دوبارہ شمار کیتا۔ جدوں قریش اُودے متعلق گھلاں کر رھے سان اتے اللہ دے رسول اُوناں دی جانب ودھے اتے کالے پتھر نوں چُومیا اوہ اُودے کولوں گذریا اتے اُونے اُوس معبد ( خانہ کعبہ ) دے دیوالے چکر لگائے۔

جیویں ہی اوہ اُودے کولوں گذریا اُوناں نیں اُودے بارے کُجھ نا حق گھلاں آکھیا۔ ایں میں اُودے تاثرات ویکھ سکدا سی۔ اوہ اگے ودھیا اتے دوبارہ فیر اُوناں دے کولوں گذریا اتے اُوناں نوں دوبارہ فیر اینج ہی کیتا ۔ اوہ رُک گیا اتے فرمایا ‘‘ اے قریش کی تُساں مینوں سُنو گے؟ اُودے وسیلے توں جیدے ہتھاں وچ میری جان ھے میں تینوں ذبح طکراں گا۔ ’’ (۶)

بڑی من بھاوندی گھل ھے ، محمد قریش نوں ذبح کرن دی ثبوت کرن توں پہلاں اُوس نیں آپنے چن دیوتا اللہ نوں چُومیا سی۔ کی محمد آپنے ذاتی بت دے رابطے توں آپنے نقطہ اعتبار توں شیطانی تاثیراں دی آمیزیش تے تکیہ کر رھیا سی۔ کی اُوس نیں شیطانی چن دیوتا اللہ کیتے روحانی دروازہ کھولیا سی؟ ظاہر تے ایں ہی ہوندا ھے۔

تقریباً اک ورے دے بعد ۶۲۲ ء وچ ہوا سی۔ جدوں محمد نیں اُوس وحی دا ثبوت دیتا جیدے وچ ایں اسلام دے پیروکاراں کیتے ایں بیان سی کہ اوہ اُوناں دے خلاف آپنے دفاع کیتے جنگ کرن جیڈے اُوناں نوں نقصان پہنچاندے نیں۔ (۷)

ممکن طور تے قرآن دیاں ایتاں تے اُوس شخص دے خلاف جہاد دا حکم دیندی نیں اوہ جیڈا اسلام نوں قبول نہیں کردا، محمد دی آپنی ذاتی جہاد دی صفت اک حدیث وچ بیان کیتی گئی ھے ابن عمر توں روایت ھے ۔ ‘‘ اللہ دے رُسول نیں فرمایا مینوں اللہ نیں حکم دیتا ھے کہ  اُوناں لوکاں دے خلاف جہاد کرو جدوں تیکر اوہ ایس گھل دی تصدیق نہیں کر دیتے کہ دُنیا وچ کوئی رب ( دیوتا ) نہیں ھے ۔ سوائے اللہ دے اتے محمد اللہ دے رُسول نیں نماز پڑھو اتے زکوۃ دیوں ایس لئی جے کر اوہ ایں سب کُجھ کردے نیں تاں اُوناں دیاں حیاتیاں بچ جان گئیاں اتے اُوناں دیاں جائداداں اسلامی قانون دے مطابق ہون گئیاں اتے اُوناں دا شمار اللہ ہی کرے گا۔ (۸)

اک ہور اینج دی حدیث ھے ۔ اُنس بن مُلک بیان کردے نیں کہ ‘‘ اللہ دے رُسول نیں فرمایا مینوں حکم ھے میں لوکاں دے خلاف لڑاں جدوں تیکر اوہ ایں نہیں آکھدے ؛ کہ دُنیا وچ کوئی رب نہیں ھے سوائے اللہ دے ؛ جے کر اوہ ایں آکھدے نیں ؛ اتے ساڑی طراں قبیلے دے آل منہ کرکے نماز پڑھدے نیں اتے قربانی وچ جینج اسی قُربانی کردے نیں ۔ تاں اُوناں دا لہو اُوناں دیاں جائیداداں ساڑے لئی واجب تعظیم نیں اتے اسی اُوناں وچ کوئی مداخلت نہیں کرن گے سوائے قانون دے اتے اُوناں دا شمار اللہ دے نال ہوئے گا۔ (۹)

حدیث دی گواہی اُونوں بلور دی طراں واضح کر دیندی ھے ۔ جیڈا کوئی وی اسلام دی مخالفت کرے گا اوہ محمد دے غضب دا سامنا کرے گا ۔ انت دے طور اسلامی تاریخ دے مطابق ، دنیا دی فتح اتے دین وچ بدلن کیتے ہتھیار دا اتے تلوار نوں ورتیا گیا۔ حدیث جہاد دی اہمیت نوں بیان کردی ھے ۔ ابو حریرہ توں رویت ھے : کہ اللہ دا رُسول توں پوچھیا گیا کہ ‘‘ سب توں چنگا کام کی ھے؟ ‘‘ تُساں جواب دیتا : ‘‘ اللہ اتے اُودے رُسول تے دھرم رکھنا ’’ سوال نیں فیر پوچھیا۔ ‘‘ اگلی نیکی کی ھے ؟ تُساں نیں جواب دیتا ۔ اللہ دی خاطر دینی جنگ وچ حصہ لینا ( یعنی جہاد کرنا ) ’’ (۱۰) قرآن دے سارے پیراگراف بیان کردے نیں اتے مُسلماناں نوں کافراں نوں مارن دا حکم دیندے نیں۔ آؤں اسی اُوناں دے بارے وچ جانیے اوہ جیڈا اللہ دی راہ وچ لڑدے نیں۔ اوہ جیڈے ایس دنیا وچ آپنی حیاتی دوجیاں کیتے ویچدے نیں اوہ جیڈے اللہ دی راہ وچ لڑدے نیں اللہ دی راہ وچ لڑنا یا فاتح ہونا تاں اوہ اُونوں بڑا وسیع اعزاز دیوے گا اُوناں کیتے جیڈے اللہ دی راہ وچ لڑدے نیں اتے اوہ جیڈے بُتاں دی راہ وچ لڑن نوں نہیں جاندے نیں۔ ایس لئی جنگ کرن شیطان دے حصہ نوں مُکا کیتے جنگ کرن۔ (قرآن ۴ :   ۷۴ ۔ ۷۶ )

کیویں کِسی تے قرآن ایں دعویٰ کر سکدا ھے کہ اوہ جیڈا اللہ نوں نہیں مندا حقیقت وچ اوہ شیطان دے خادم نیں ۔ اوہ سارے جیڈے محمد توں رضامند نہیں نیں یا اُودے مخالف مار دیتے گئے سان۔ ایں سورۃ دی پیروی کرن دی تشریح بیان کیتی گئی ھے۔

میں لوکاں دے دِلاں وچ خُوف بھر دیواں گا اوہ جیڈے محمد نوں نہیں جاندے۔

اُوناں دیاں گردناں نوں کٹ دیواں گا اُوناں دی ہر اک انگلی نوں کٹ دیواں گا جیڈی اُودے آل اُٹھے گی۔ کیوں جے ایں ایس لئی ھے کہ اوہ اللہ اتے اُودے رُسول دے مخالف نیں اُوناں نوں سزا دیوے گا۔ ( قرآن ۸ : ۱۲ ۔ ۱۳ )

موت دی دھمکی وچ آکے بوہت سارے محمد دے ویریاں نوں جبراً اسلام وچ بدلیا گیا سی۔ مُسلمان تاریخ دان تیاری ایناں واقعات دا دوبارہ شمارا کیتا ھے اللہ دے رُسول نیں خالد بن ولید نوں تاجری وچ گھلیا کہ اوہ اُوناں نوں اسلام دی دعوت دین ایس توں پہلاں کہ اوہ اُوناں نال جنگ کرن تین دن وچ اسلام قبول کر لین۔ جے کر اوہ اُونوں ردِ عمل دینا چاھن ( اسلام نوں قبول کرن دے نال ) تاں اوہ اُوناں نوں وی قبول کرے گا جے کر اوہ انکار کرن گے تاں اوہ اُودے نال لڑائی کرے گا۔(۱۱)

بعد وچ خالد نیں اُوناں نوں محمد دے سامنے پیش کیتا اتے اللہ دے نبی نیں فرمایا : کی مینوں خالد بن ولید نیں ایں نہیں لکھیا سی۔ کہ تُساں ہتھیار سُٹ دیتے سان لڑائی نہیں کیتی سی۔ میں تہاڑے سراں نوں تہاڑے قدماں تلے کر دیواں گا۔ (۱۲) جے کر اوہ سچے دِل توں دھرم نہ لیا سکن۔

محمد نیں آہستگی نال اُوناں دے معاہدے نوں اتے اقرار نوں قبول کیتا تلوار دے ذریعے نال بشارت دیندا بائبل دی نوے عہد نامے دی تعلیمات توں بوہت آڈڈا ھے ۔ جدوں ایتھوپیا دے خواچہ اک مسیحی مبشر فلپ توں پوچھیا گیا تُساں اُونوں بپتسمے دے ذریعے بچا سکدے ہاں۔ فلپ نیں جواب دیتا۔ بس جے کر توں پورے دِل و جان توں دھرم لیائے ۔ (اعمال ۸ : ۳۷ ) سچے مسیحی کلام ِ مقدس دی بشارت کردے ویلے کِسی نوں دھمکی نہیں دیندے۔

تاریخی طور تے یسوع نیں ابتدائی کلیسیاء نیں تبدیلی کیتے کِسے نوں مجبور نہیں کیتا۔ ایں بعد وچ کلیسیاء دی تاریخ وچ سیاست دی وجہ توں داخل ہوئی اتے دولت دی چڑیا دے طور تے کلیسیاء وچ شامل ہو گیا سی۔ غلط کلیسیائی راہنماواں نیں مسیحیت وچ تبدیل ہون کیتے لوکاں نیں مجبور کیتا سی ایدے باوجود اسلام دی دینی پالیسی دے محمد نیں غلط چن دیوتا اللہ نوں قبول کرن کیتے لوکاں نوں مجبور کیتا۔ قرآن دے ایس حکم نوں رد نہیں کیتا گیا سی۔ بالآخر دوجے پاسے عرب وچ محمد دی فتح دی منزل کیتے وسعت پیدا ہوئی ۔ اُونے اک ہرکولس نوں گھلیا جیڈا اک باز نطینی دی طاقتور حکمران سی اتے سانوں لکھہیا سی، ‘‘ میں تہانوں اسلام نوں قبول کرن دی دعوت دیندا ہاں جے کر تُساں مُسلمان بن جاؤں گے ۔ ’’ (۱۳) محمد دا ایں آخیری اعلان ساری دنیا کیتے سی، ایدے توں مقدس جنگ یا فیر قتل و غارت ہوندی ھے، ‘‘ اتے اُوناں دے نال اینی اذیت ، جدوں تیکر اوہ مر نہ جان اتے دین صرف اللہ دا دین ھے۔ ( قرآن ۳۹ : ۸ ) جے کر فیر وی جنگ یا قتل کرنا ضروری ہوئے تاں کرو۔ چن دیوتا اللہ نیں محمد دے مقصد نوں وسعت دیتی ھے اللہ نیں پوری دنیا نوں اسلام دے دین دا مطیع کر دیتا ھے۔ قرآن واضح طور تے اقرار کردا ھے کہ اوہ جیڈا اسلام نوں قبول نہیں کردا اُوناں تے تشدد کیتا جاوے گا یا فیر مار دیتا جاوے گا۔

صرف اُوناں لوکاں کیتے ایں اعزاز ھے اوہ جیڈے اللہ کیتے اتے اُودے رُسول دے خلاف لڑدے نیں ۔ اوہ مار دیتے جان گے یا فیر مُصلوب کیتے جان گے یا اُوناں دے ہتھ اتے پیر کٹ دیتے جان گے یا زمین توں خارج کر دیتے جان گے۔ ( القرآن ۵ : ۳۳ )

اک دوجی سورۃ بیان کردی ھے ۔

جدوں تُسی لوکاں نال جنگ کردے اوہ اوہ جیڈے دھرم نہیں رکھدے تاں اُوناں دیاں توناں نوں اُڑا دیوں ۔ جدو تیکر اوہ راہ راست تے نہیں آ جاندے۔ اتے تیزی نال آپنے وچ مِلا لینا۔ اُودے بعد اُوناں تے رحم کرنا یا چھوڑ دینا اتے جنگ ایس بھار نوں گھٹ کردی ھے۔ ( قرآن ۴۷ : ۴ ) اُوناں دے نال متواتر دولت دے وعدے دی محمد آپنے پیروکاراں نوں تحریک دیندا ھے کہ اللہ دا وعدہ ھے کہ جیڈا لوٹ دا مال ھے ۔ تُساں آپنے قبضے وچ کر لیوں گے ( القرآن ۴۸ : ۲۰ ) قرآن قانونی طور تے اجازت دیندا ھے کہ کِسے دی وی جائیداد اوہ جیڈا اسلام نوں قبول نہیں کردا لُٹ لئی جاوے گی یا کھو لئی جاوے گی۔ کئی واری محمد خُفیہ اللہ توں لُٹ مار دے مال کیتے یا غلام کڑیاں کیتے حملہ کردا سی ۔ کی محمد چور یا اک عام ڈاکو سی ۔ تاریخی ثبوت دے مطابق جواب صاف ھے کہ اوہ بے گناہ ھے۔

یہودیاں اتے مسیحیاں دے خلاف جہاد

بھاویں بوہت سارے مُسلمان ایس دعوے دا انکار کردے نیں کہ قرآن سارے دینی دھرم دے بے دینیاں ( کافراں ) نوں مارن دا دعویٰ نہیں کردا ۔ ایدے وچ انسانی فطرت دا مطالعہ کرن آلے وی شامل سان اوہ آپنے دین توں برگشتہ نیں اوہ اللہ اتے اُودے حکماں نوں نہیں مندے اوہ جُھوٹا آکھدے نیں۔ قرآن واضح طور تے مُسلماناں اتے یہودیاں نوں قتل کرن کیتے اکساندا ھے یا کوئی دوجے دیناں یا دوجے دینی طور تے ممانعت کرن آلے اوہ جیڈے اسلام دے تقاضیاں نوں رد کردے نیں۔ اُوناں نوں قتل کرن دا حکم دیندا ھے۔

اُوناں دے خلاف جنگ کرنا جیڈے اللہ دے دیتے گئے حکماں تے عمل نہیں کردے اتے نہ اخیری دن تے اتے اوہ اللہ اتے اُودے رُسول دی مخالفت کردے نیں۔( رد کردے نیں ) ایں اک دینی سچائی نہیں ھے جدوں تیکر اوہہ چھیتی نال آپنا نذرانہ نہیں دیندے ۔ اوہ شخص تھلے کر دیتا جاوے گا۔ ( قرآن ۹ : ۲۹ )

وڈے ٹیکساں نوں ادا کرنا۔ اینج ویکھائی دیندا ھے ، کہ جیویں یہودیاں اتے مسیحیاں نوں موت توں بچان دا ذریعہ ہوئے۔ کی ایس طراں دا تصور پاک خُدا کردا ھے یا سادہ طور تے محمد دے لالچ دے وہم دا حلبہ ھے اتے نفس پرستی دی خواہش معصوم لوکاں نوں قتل کرواندی ھے ؟ ایں ساری دنیا اسلامی ریاست دی پالیسی ھے کہ لوک بھاری ٹیکس ادا کرن کیتے مجبور نیں۔

ایں نمایاں طور تے ویکھائی دیندا ھے کہ محمد آپنے دین نوں دوجے وڈے دیناں توں بہتر قرار دیندا ھے ۔ جیدے وچ خانہ بدوش شامل نیں ۔ یہودی اتے مسیحی فرقے نوں بدعت قرار دیندا ھے۔

اوہ جیڈے عرب دی سر زمین تے گُھس گئے سان، اُودی مِل جُلی صحفیاں دی تعلیم جیڈی اُودی کم عقلی دی وجہ توں سی اتے بھروسہ نوں زبانی منتقل کیتا اتے آڈڈھے قسم دیاں رسماں نوں اُودے وچ شامل کیتا۔ ایس سچائی نوں درجِ ذیل سورۃ ثابت کردی ھے۔

اتے اک یہودی آکھدا ھے ؛ عزرا اللہ دا پُتر ھے ۔ اتے اک مسیحی آکھدا ھے کہ مسیح اللہ دا پُتر ھے ایں اوہ آپنے منہ توں آکھ رے سان ۔ ۔ ۔ اللہ اُوناں دے خلاف آپی ہی لڑے اوہ کینے گمراہ نیں ۔ اُوناں نیں اُونوں آقا دے طور تے لیا ھے ایدے علاوہ اللہ اُوناں دا ربی ھے اتے اُوناں دی عبادت ھے اتے مسیح مریم دا پُتر ھے۔

جدوں کہ اوہ اک ہی رب دی عبادت کردے سان ( القرآن ۹ : ۳۰  ۔ ۳۱ ) جے کر محمد صیحح طور تے جبرائیل فرشتے نوں سُن لیندا تاں اوہ بائبل دے ابتداء دے صحیفیاں دے ماضی دے واقعات نوں سمجھن وچ کِدی غلطی نہ کردا۔

محمد دے مطابق مسیحٰاں دا دھرم غلط ھے اوہ یسوع نوں اک رب دے علاوہ دوجے خُدا دی تعلیم دیندے نیں باقی خاص گھل ایں ھے کہ مُسلماناں نوں مسیحیت نوں قبول کرن توں روکیا جاوے تاں جے حقیقت ایں ھے کہ سچے مسیحی اصل وچ اک خُدا دی ہی عبادت کردے نیں اوہ جیڈے آپنے آپ دا تین ژخصیات دے ظہور دا انکشاف اک ہی ویلے وچ کردا ھے ۔ پر لغوی طور تے ایں تینوں وکھ وکھ خُدا نہیں نیں ایس لئی کُجھ مسیحی اتے مُسلمان ایس تصور نوں سمجھن وچ غلطی کر جاندے نیں اوہ ہمیش توں قائم ھے اتے اُودی اک پوشیدہ آتما ل لوگاس ھے جینے بذاتِ خود جسم لیا اتے اوہ لوگاس ظاہر ہویا ایں اوہ ہی لوگاس سی جیدے بارے وچ یوحنا رُسول لکھدا ھے کہ ساریاں شیواں اُودے وسیلے نال  پیدا ہوئیاں : ابتداء وچ کلام سی اتے کلام خُدا دے نال سی اتے کلام رب سی اتے ایں ہی ابتداء وچ رب دے نال سی۔

ساریاں شیواں اُودے وسیلے نال پیدا ہوئیاں اتے جیڈا کُجھ وی پیدا ہوئیا اُودے وچوں کوئی شے وی اُودے بغیر پیدا نہیں ہوئی۔ اُودے وچ حٰاتی سی اتے اوہ حیاتی آدمیاں دا نور سی ۔ ( یوحنا ۱ : ۱ ۔ ۹ ) ایدے بارے وچ خاص فقرہ ایں سی کہ ‘‘ کلام خُدا سی ’’ رب دی وحدانیت دا سمجھنا بوہت ضروری ھے ۔ایتھے تین رب نہیں نیں ۔ بوہت سارے دوجے لوک اینج خیال کردے نیں اینج ہی نواں عہد نامہ دعویٰ کردا ھے کہ یسوع رب دی لُکی ہوئی صورت ھے کیوں جے ایدے وچ ساریاں شیواں پیدا کیتیاں گئیاں اسمان دیاں ہون یا زمین دی ویکھیاں ہون یا ان ویکھیھاں تخت ہون یا ریاستاں یا حکومتاں یا اختیارات ساریاں شیواں اُودے وسیلے توں اُودے واسطے پیدا ہوندیاں نیں اوہ ساریاں شیواں توں پہلاں ھے۔ اتے اُودے وچ ساریاں شیواں قائم رہندیاں نیں۔ ( کُلسیوں ۱ : ۱۶ ۔ ۱۷ )

ایں ایتاں ثابت کردیاں نیں کہ کائنات نوں تخلیق کرن آلا اصل وچ یسوع ھے ۔ رب دی الوہیت دی ساری معموری اُودے وچ سکونت کردی ھے ، ہور اُودے چیلے فلپس نیں یسوع نوں آکھیا کہ اوہ اُوناں نوں پیو نوں ویکھائے یسوع نیں جواب دیتا ‘‘ اے فلپس ! اینے چیر توں تہاڑے نال ہاں کی تُسی مینوں نہیں جاندے؟ جینے مینوں ویکھیا اُونے پیو نوں ویکھیا ۔ ۔ ۔ کی یقین نہیں کردا کہ جیڈے پیو وچ  میں ہاں اتے پیو میرے وچ ھے۔ ’’ ( یوحنا ۱۴ : ۹ ۔ ۱۱ ) کائنات نوں پیدا کرن آلا اک ہی ھے اتے اوہ اک رب ھے ۔ محمد دے الہام اُودے آپہنے ذاتی تجربے تے انحصار کردے نیں ۔ مسیحیاں نوں اک بدعت قرار دیندا ھے ۔ جیڈے عرب وچ رہندے سان اتے اوہ اُوناں نوں راہِ راست دے طریقے نال بیان کردا ھے۔

قرآن مریم دی اتے مقدساں دے بتاں دی پرستش نوں روکنا ھے۔ ( القرآن ۵ : ۱۱۶ )

اک واری فیر محمد مسیحیاں دے ایس قابلِ قبول دھرم نوں قبول کردا ھے بھاویں پہلی صدی عیسوی وچ ایس قسم دی مشق کرن دا کوئی حصہ نہیں سی یا بائبل دی نیو تے یہودی اتے مسیحی نیں۔ اتے نہ ہی اُوناں دا مقدس تے عقیدہ ھے۔

محمد دے دور وچ مسیحیاں نیں بوہت وڈی مصیبت دا سامنا کیتا سی۔ بوہت سارے غلط عقیدے اتے بوہت ساری غلط رسماں کلیسیاء وچ شامل ہو گئیاں سان کہ محمد سچا نبی سی اوہ ایس گھل تے جانیا گیا سی کہ کی اُودی تعلیمات دی ابتداء یہودیاں اتے مسیحیاں دے صحیفیاں دی تعلیمات دے مطابق سان اتے نہ کہ متبرک ادارے توں لئی گئی سی۔ بجائے ایدے کہ ایناں بدعتاں دے دھرم تے یقین کرے ۔ اُونوں مسیحیت اتے آپنے ذاتی خیالات نوں نمونہ بنایا سی اتے اُودا دین اُودے مطابق سی۔ محمد آپنے مرن دے بستر تے سی اُودا چہرہ با ر بار پسینے توں صاف کیتا جا رھیا سی ، اُونوں نفرت بھرے لہجے وچ فرمایا کہ ‘‘ اللہ مسیحیاں اتے یہودیاں تے لعنت کرے کیوں جے اوہ آپنے نبی دی قبر تے جا کے پرستش کردے نیں، ’’ (۱۴) اک واری فیر ایں مشق مسیحیاں اتے یہودیاں وچ سچی ثابت ہوندی سی۔ بائبل مقدس نبیاں اتے مقدساں دی پرستش کرن توں منع کردی ھے۔

پر یہودیاں اتے مسیحیاں نوں یادگاری دے طور تے عبادت کیتے اُوناں دیاں تھاواں تے عمارت بنانا  ، منع نہیں کیتا سی۔ اُوناں دی یادگاری کیتے جیڈے اُودے توں فائق سان۔ اُوناں دے پکے دھرم دی رسم ھے کہ اوہ رب دی عبادت کرن کلامِ مقدس آدم دی پرستش کرن توں منع کردا ھے جیدی جبلت وچ پاپ شامل ہو گیا سی۔ اینج ہی نبیاں اتے مقدساں ، مقدس مریم دی پرستش یا دوجے لوک جیڈے آدم توں پیدا ہوئے نیں پرستش کرن توں منع کردا ھے اینج ہی ایں سچ ھے کہ فرشتیاں اتے دوجیاں پیدا کردہ مخلوق دی پرستش کرنا منع ھے ۔ سوائے یسوع مسیح دے جیدی فطرت وچ پاپ شامل نہیں سی ۔ یا اوہ صرف عورت دی روحانی فطرت توں سی۔ مقدس مریم نیں صرف آپنا رحم یسوع مسیح نوں دیتا سی اتے یسوع مسیح آسمانی شخصیت سی۔ آسمانی روٹی دی ‘‘ طراں ’’ ( یوحنا ۶ : ۵۸ )

کُجھ لاک بحث کر سکدے نیں کہ یسوع نیں آپنی اصل آزمائش برداشت کرن کیتے گناہ آلودہ فطرت اختیار کیتی سی ۔ دوجے سارے انساناں دی طراں یقیناً اُوس حکم دی انسانیت دے نال سیان کروائی سی ۔ تاں جے پہلا آدم ایس طراں آزمائش وچ نہیں پیا سی۔ حتیٰ بھر وچ اُودی گناہ آلودہ فطرت دی وجہ توں آزمائش ہوئی سی؟ کی یسوع دوجا انسان نہیں  ھے ؟ منطق دے طور تے اُوس نیں آزمائش برداشت کیتی سی۔ بھاویں سی۔ آدم آپنے جُسے دی خواہش دی وجہ توں آزمایا گیا سی۔ انکھاں دی خواہش ، حٰاتی دی شیخی توں ۔ کی یسوع وی اینج ہی آزمایا گیا سی۔ ہور ایدے کہ یسوع وچ وی انسانی رب سی جیڈا بے عیب سی۔ اُودا لہو انسانی گناہواں دی قُربانی دے کفارے کیتے بے عیب سی ۔ غزوہ خندق دی لڑائی دے بعد ، فرض کروں جبرائیل فرشتہ محمد تے ظاہر ہوندا  تاں یقیناً یہودیاں نوں سزا مِلی ہوندی۔

حدیث دسدی ھے ۔

جدوں اللہ دے رُسول غزوہ خندق دی لڑائی دے بعد واپس مُڑے۔ اُونے آپنیاں باواں تھلے کیتیاں اتے غسل کیتا۔ فیر جبرائیل حاضر ہوئے ، اُودا سر مٹی نال ڈھانپیا ہویا سی۔ تہاڑے کول آئے اتے فرمایا ۔ تُساں آپنیاں باواں تھلے کر لیوں ! اللہ دا حکم ھے۔ میں آپنیاں باواں اُودوں تیکر تھلے نہیں کراں گا، اللہ دے رُسول نیں فرمایا ۔ ھن تُساں کیتے جا رھے اوہ؟

جبرائیل نیں فرمایا ایں ہی اوہ رستہ ھے ، اِیسے نقطے دے تحت بنی قریش دے قبیلے دے آل ودھیا جاوے تاں اللہ دے رُسول قریش دی جانب گئے۔ (۱۵)

ایں کُجھ مشکوک جیا ویکھائی دیندا ھے کہ جبرائیل دا پورا سر مٹی نال بھریا ہویا سی اتے اوہ صرف بدلہ لینے نوں اُکسان کیتے۔

کلامِ مقدس دے مطابق کہ فرشتے صاف و شفاف ویکھائی دیندے سان ، اوہ وی مکاشفے دین کیتے نظر آندے سان، ایں تے محمد تے واضح طور تے ظہور سی اوہ صرف کِسی ناپاک آتما دا سی اتے قتل کرن دی کھوج لگا رھیا سی ۔ جدوں مُسلماناں دے قبیلے بنی قریعنہ دے کول آئی تاں محمد نیں اُوناں دے خلاف لعن طعن شروع کر دیتی ، اُوناں نوں حقیروذلیل کیتا اتے اُوناں تے لعنت کیتی ۔ رابرٹ سپنسر، ‘‘ محمد دی سچائی وچ ’’ جیڈا دنیا دے سب توں زیادہ تنگ نظر دین نیں اُودے بانی نیں لکھدے نیں۔

محمد اُودی اصطلاح دسدا ھے کہ اسلامی جہادیاں کیتے کُنبے دا دسنا اک محاورہ بن چُکیا ھے جدوں اج یہودیاں دی زبان بولی جا رھی ھے کہ تاں اُودے رستے وی قرآن دے اندر بنائے گئے سان۔ تُساں بزر دے بھراں اوہ ۔ رب تُساں نوں بے عزت کر چُکیا ھے اتے رب آپنا انتقام تہاڑے کولوں لیوے گا۔ ’’ قرآن وچ ایں تین تھاواں تے بیان ھے ۔

(۲ : ۶۲ ۔ ۶۵ ؛ ۵ : ۵۹ ۔ ۶۰ ؛ اتے ۷ : ۱۶۶ ) کہ اللہ یہودیاں نوں سبت دے دن بندراں اتے سوراں وچ تبدیل کر دیوے گا۔ (۱۶)

ایں دعویٰ یہودیاں دے خلاف نہیں اتے ایں ہلی تیکر مسیتاں دے امام پوری دنیا وچ دہراندے نیں ۔ یہودیاں دا فیصلہ بنوں قریعنہ  بڑے ہیبتناک طریقے نال محمد تے جپٹھیا سی، ایس خُون آلودہ واقعہ نوں ابنِ عشق اک حدیث وچ دسدے نیں کہ فیر رُسول مدینہ دی مارکیٹ وچ گیا اتے اُودے آسے پاسے اک خندق کھودی فیر اُوناں نیں اُودے وچ ڈالیا ، اتے اُوناں دے سراں نوں اُڑا دیتا آپنی آپنی خندق وچ جیویں اُونے اُوناں نوں گھان دیاں روٹیاں دی طراں باہر سُ؁ دیتا سی اوہ تعداد وچ ۷۰۰ یا ۶۰۰ سان ، بھاویں کُجھ اُوناں دیاں زیادہ توں زیادہ ۸۰۰ یا ۹۰۰ دسدے نیں اوہ رُسول آکھن دے مطابق جتھیاں وچ سان۔ اُوناں نیں کاپ توں پوچھیا کہ اوہ کی سوچدا سی کہ اُوناں دے نال کی کیتا جاوے؟ اُونوں جواب دیتا۔ ‘‘ کی تُساں نہیں سمجھو گے ’’ ؟ کی تُسی نہیں ویکھدے اوہ کہ جیڈا طلب کرن آلا ھے اوہ کِدی نہیں اُکتاندا اتے اوہ جیڈے چلے جاندے نیں اوہ کِدی مُڑ کے نہیں آندے ؟ اللہ دے کول ، ایں موت سی۔ محمد نیں ایں اُوناں کیتے اخیری ویلہ ٹھہرایا سی۔ (۱۷) اک دوجی حدیث ایدی ہور تصیح کردی ھے۔ کہ کیویں کیویں یہودی مرد خندق دے کنارے تے بیٹھے سان اتے کیویں انکار اک اک دا سر اتے اُوناں دیاں لاشاں اُودے وچ سُٹیاں گئیاں سان۔ عورتاں اتے بال غلاماں دی طراں ویچے جاندے سان۔ غلاماں دی تجارت دا منافع اتے یہودی قبیلے دی ملکیت جنگ دے لوٹ دے مال دے طور تے مُسلماناں وچ تقسیم کیتیاں گئیاں سی۔ (۱۸)

مختصراً، جدوں محمد مدینہ وچ داخل ہویا تاں یہودیاں نیں اُودے نوے دین دی پیروی کرن توں انکار کیتا ، اُودے انت وچ اُوناں نیں اُودے نال لڑائی کیتی۔ اُونے جلدی ہی یہودی قبیلے نوں ہستی دی انتہا تیکر جلاوطن کر دیتا اتے ممکن طور تے اُوناں دا قتلِ عام کیتا۔ اُودے علاوہ محمد نیں بذاتِ خُود اُوناں جنگاں وچ حصہ لیا سی۔ جیڈا اُونے یہودیاں دے وچکار لڑائی کیتی سی۔ ۔ ایں یہودی تقریباً ۶۰۰ یا ۹۰۰ مرداں دی تعداد وچ سان۔ (بنوں قریعنہ) (۱۹) ہور ایدے کہ سارے یہودیاں نوں مدینے توں جلاوطن کر دیتا گیا سی اُوناں وچ یہودیاں دا قبیلہ قینوقہ وی شامل سی۔ عبداللہ بن سلام دا قبیلہ اتے یہودیاں دا بنوں ہیرا سی( حریرہ) دا قبیلہ وی شامل سی۔ (۲۰)

دفاعی خواہش دی شدت دی وجہ توں اتے یہودیاں توں دھوکے دے خلاف ، محمد نوں اک نواں اتے مفید الہام ہویا سی کہ ‘‘ جے کر تو کِسی گروپ دے دغے توں خُوف زدہ ھے توں اونوں واپس سُٹ دے، ایں اک مساوی اصطلاح ہوئے گی: اللہ دھوکے بازاں نال پیار نہیں کردا۔ ’’ ( القرآن ۸ : ۵۸ ) ایس الہام نوں قبول کرن دے بعد محمد نیں یہودی قبیلے بنو قنیوقہ توں اسگاں ودھ کے گھل کیتی اتے فرمایا کہ اُوناں دیاں جائیداداں کھو لیوں ، اتے اُوناں نوں مدینہ توں بدر کر دیوں۔ (۲۱)

۶۲۸ء وچ محمد نیں دوبارہ دس ورے صُلح دے معاہدے نوں توڑ دیتا یا ‘‘ صُلح حدیبیہ نوں ’’ توڑ دیتا۔ اُودی خُود غرضٰ توں سرکشی کیتی جیڈا اُوس قریش دے نال صُلح حدیبیہ کیتا سی۔ اُونوں توڑ دیتا اتے بعد وچ اللہ توں اک نواں الہام چلیا ایس فیصلے دی منظوری کیتے آپنا الہام ملیا سی۔ مُسلمان اُوس اصول تے تکیہ کردے نیں کہ اسلام دا ایدے وچ جیڈا کُجھ وی فائدہ سی اوہ چنگا سی ، اتے جیدے توں اسلام منع کردا سی اوہ بھیڑا سی۔ (۲۲)  محمد دے ویلے وچ آپریش کرن دا طریقہ ایں استعمال ہویا ، ایں سُولی دی جنگ دے ذریعے نال سی اتے ایں اج وی موجود ھے۔ اُودے وچ اوہ جیڈا اسلامی گروپاں دے نال ملے ہوئے نیں یا گورنمنٹ اُوناں دا راز ظاہر کرن کیتے اُونوں لھبنا ھے اِیسے اُصولاںدے تحت لھبدی ھے اتے اُوناں واقعات نوں تاریخ وچ دسیا جاندا ھے۔

اُونے آپنے ثبوت دے دعویاں نوں عرض کرن توں دریخ کیتا۔ محمد نیں یہودیاں اتے مسیحیاں نال بد زبانی نوں جاری رکھیا، جیس طراں سورۃ وچ بیان کیتا گیا ھے۔ قرآن ۹۸ : ۶ نوں ویکھو اوہ جیڈا صحفیاں نوں اتے بُتاں نوں نہیں مندے اوہ دوزخ دی آگ وچ سُٹے جان گے۔ اوہ کائنات دی سب توں بد تر تخلیق ھے۔ ’’ تُساں لوک جیڈے دھرم رکھدے نیں۔ یہودیاں اتے مسیحیاں دی دوستی نوں قبول نہیں کردے ۔۔۔ ویکھو اللہ غلط کرن کیتے ہدایت نہیں دیندا۔ (القرآن ۵ : ۵۱) محمد نیں ایں آکھنا جاری رکھیا ، اسلام دی ایس تجرد پسند فطرت نوں ہور سورۃ ۶۵ : ۵ وچ بیان کیتا گیا  ھے۔

جے کر صحیفے دے لوک ہی دھرم رکھن کہ اتے برائی نوں یقیناً سانوں اُوناں دے گناہواں نوں معاف کر دینا چاہی دا ایں۔ اتے یقیناً سانوں اُوناں نوں سوھنا باغ وچ گھل دینا چاہی دا ایں۔

محمد چوکھی طراں یہودیاں توں نفرت کردا سی۔ اوہ یہودیاں توں انتقام کیتے موت دے جرمانے دی ہدایت دیندا سی عبداللہ بن عُمر اک حدیث وچ رویت بیان کردی ھے۔

میإ اللہ دے رُسول نوں آکھدیاں سُنیا۔ کہ یہودی تہاڑے نال لڑین گے اتے تُساں نوں اُودے تے فتح ملے گی ایس لئی کہ اک پتھر آکھے گا اے مُسلمان یہودی میرے پیچھے ھے ؛ اُونوں مار دیو! (۲۳)

آپنے مرگ دے بستر تے محمد نیں حکم دیتا کہ سارے یہودیاں اتے مسیحیاں نوں عرب توں خارج کر دیتا جاوے سپنسر محمد دے اخیری اکھراں دی مطابقت دا شمار کردا ھے۔

‘‘ میں یہودیاں اے مسیحیاں نوں عرب جزیرے خارج کر دیواں گا۔ ’’ اُونے آپنے بیلیاں نوں دسیا میں کِسی اک وی نہیں رھن دیواں گا مُسلماناں دے اُونے صرف مرگ دے بسترے تے اک حکم دیتا سی۔ اج سعودی عرب دی سلطنت دے مزدور سرگرمی نال محمد دیاں ارماناں نوں پورا کرن اتے عزت دین تے پورے غوروفکر نال کام کر رھے نیں۔ (۲۴)

اسلام دی روایات دے مطابق ۔ اخیری دِناں وچ مُسلمان یہودیاں دے خلاف لڑن گے مُسلمان اُوناں نوں مارن گے جدوں تیکر یہودی آپنے آپ نوں اُوناں پتھراں دے پیچھاں لُکا لین گے یا درختناں دے پیچھاں فیر پتھر اتے درخت آکھن گے: دے مُسلمان یا اللہ دے نوکر کہ میرے پیچھاں اک یہودی لُکیا ہویا آ جاؤ اتے اینوں مار دیوں۔’’ (۲۵)

محمد اتے قرآن اتے اسلام حد توں زیادہ مسیحیاں  اتے یہودیاں دے خلاف نیں ( مخالفِ مسیحیت ، مخالفِ یہودیت ) جدوں اک مُسلمان آپنے دین دا دعویٰ ! صبر ارت تحمل نال کردا ھے تاں اوہ آپنی مقدس لکھتاں نوں رد کردے نیں ۔ سادہ طور تے ریاکاری کردے نیں ۔ کُجھ صورتاں وچ مُسلمان اوہ ھے جیڈا قتل و غارت نوں نظر اندازی نہیں کردا، پر اوہ اسلامی مومن نہیں نیں ۔ کیوں جے بنیادی تعلیمات دا انکار کر رھیا ھے ۔ مُسلماناں نیں آپنے دشمناں دے نال اللہ دی خاطر دھوکہ دینا اتے جھوٹ بولنا سیکھیا ھے کوئی وی جیڈا اسلامی شرعیت دی مخالفت اُونوں بغیر رحم دے تباہ کر دینا چاہی دا ایں اک سیاسی اتے جابرانہ جنگجوؤاں دا دین ھے اتے ایں دین اُودی پوری آزادی دیندا ھے

تاریخ وچ اسلامی فتح

قدیم رسماں دا جہاد

محمد دا مقصد اتے چن دیوتا اللہ نیں ہو سکدا ھے قرآن وچ اک ایت شمار کیتا ہوئے اتے اُوناں نال اُودوں تیکر لڑو جدوں تیکر ایذارسانی مُک نہ ہو جاوے ( قرآن ۸ : ۳۹ )

بالکل تاریخ وچ ، مُسلماناں نوں اللہ دے ناں وچ فتح اتے مالِ غنیمت ملیا ہوئے ۔ فاراخان وچ ، اسلام اتے دین امریکہ نوں مار رھے نیں مودی آدم توں روایت ھے کہ ، محمد نیں ہیمش ہمسایہ ملکاں تے ۲۷ حملیاں وچ راہنمائی کیتی اتے اُودے وچ ۹ حملیاں وچ اوہ آپی لڑے اتے ہزاراں نوں قتل کیتا۔ وضاحت وچ اُونے آپنے پیروکاراں نوں حکم دیتا کہ گھٹو گھٹ ۴۷ حملے کروں تاں جے ہمسایہ ملکاں دی حکومت مُک جاوے ۔ (۲۶)

۲۵ وریاں وچ محمد دے پیروکاراں نیں شام نوں ، ایران نوں ، فلسطین نوں اتے مِصر نوں فتح کر لیا سی۔ دو آدمی ایس ابتدائی فتح دے ذمہدار نیں جیڈا خلیفہ ابوبکر صدیق اتے خالد بن ولید سان۔ اُوناں دِناں چیں نبی پیغمبر بوہت عزت کردے سان۔ اُودے باج کُجھ ہور اسلامی قتل و غارت دیاں مثالاں نظر آندیاں نیں۔ ابوبکر نیں خالد نوں حکم دیتا کہ ایرانیاں نوں فتح کرے ۔ اتے عراق دی بندرگاہ نوں ورت کے اُونے اعراق دے جنرل حرمیض نوں حکم دیتا سی کہ اسلام نوں قبول کرن اتے خاص ٹیکس ادا کرن جیڈا جزیہ آکھواندا ھے۔ یا اُونے لڑائی دے انتخاب کیتے آکھیا سی۔ حرمیض نیں ایس تجویز نوں رد کر دیتا۔ اُونے ایرانیاں نوں لُٹیا اتے ۱۵ جنگی ہتھیار پکڑ لے گئے۔ عراق دے بارڈر تے ابلیس دی جنگ دے دوران ۷۰،۰۰۰ لوکاں نوں خالد نیں مار دیتا، اُوس ویلے دُنیا دی آبادی وچ لغزش کھان آلی تعداد سی۔

ایانالتمر ، عراق ، اُودے وچ اک قلعے تے محاصرہ کر لیا سی۔ اُودے باج خالد نیں اُوناں سارے رہائشیاں نوں مارنا شروع کر دیتا جہناں نیں اسلام نوں قبول کرن دا انکار کیتا سی۔ ابوبکر نیں شام تے حملہ کرن دا فیصلہ کیتا اتے یارمیک دی لڑائی وچ ہزاراں لوکاں نوں قتل کیتا گیا سی ۔ (۲۷)

اسلامی سلطنت دی فتح دے پیچھے کیڈی قوت عمل کر رھی  سی ؟ محمد نیں خیال اُوناں نوں دیتا سی کہ دُنیا نوں اسلام دے قدماں تھلے لیاؤ اتے ایس مقدس فرمان نوں نفع دے مقصد کیتے متحد کرو۔ محمد نیں ہمیش ایں وعدہ کیتا سی کہ جنگ وچ لوٹیا ہویا مال (مالِ غنیمت) اُوناں لوکاں کیتے ہوئے گا جہناں نیں اُوس مقدس جنگ وچ حصہ لیا سی۔ محمد دے جانشین اتے پہلے خلیفہ بازنطینی توں لُٹے ہوئے مال دا وعدہ کیتا سی۔ اینج ہی محمد دا  جوائی چوتھا خلیفہ سی۔ علی ابن طالب ، اک خیال توں ورغلایا ایس توں پہلاں کہ تُسی جھوٹے اوں ایں عراق دی زرخیز سر زمین ھے اتے اوہ اُودے وڈے خیمے نیں۔’’ (۲۸)

تیجا خلیفہ عثمان محمد دا دوجا داماد ھے  اُونے اُوناں جنگاں توں بڑی دولت حاصل کیتی ھے۔ کارش ایس گھل تے تبصرہ کردے نیں کہ اُونے آپنے قریب القتل دے ویلے جولائی ۶۵۵ء وچ اُونے آپنے آپ نوں ۱۵۰،۰۰۰ دینار دے لیکھاں دے جال وچ پھنسایا۔ اک میلین دینار کیش وچ سی اتے ریاست دی رقم دی قدر ۲۰۰،۰۰۰ دینار سی ۔ اُونے اُونٹاں اتے گھوڑیاں دے وڈے جتھیاں توں وکھ کیتا سی ۔

اُودی لیکھاں دی دولت دا موازنہ محمد دے کُجھ قریبی سنگیاں دی جمع کردہ فرضی دولت دے نال سی۔ زبیر ابنِ اعوام آپنا کُجھ سرمایہ صرف کیتا۔ جیدی کُجھ رقم ۵۰ ملین درہم اتے ۴۰۰،۰۰۰ دینار سی اوہ مدینہ و عراق اتے مِصر وچ بے شمار جائیداد دا مالک سی۔ طلحہ ابنِ عبداللہ اک اسلام دے ابتدائی تبدیل لوکاں وچ سی۔ جیناں دے نال محمد نیں جنت وچ جان دا وعدہ کیتا سی۔ کُجھ اختیارات دے مطابق اُوس ۲۰۰،۰۰۰ دینار اتے ۲۔۲ ملین درہم کیس وچ چھڈے سی۔ اُودی سلطنت وچ اُوناں دی قدر ۳۰ ملین درہم سی۔ صرف اُودی کلے ہی عراق وچ سرمایہ کاری سی۔ اتے جیدی آمدنی اک ہزار دینار ہر دن دی سی۔ (۲۹)

اسلامی اصولاں دے نال بغداد وچ منتقل ہوئی ایدے توں وسیع تجارت دے رستے کُھلدے سان اتے ایں دُور دراز توں اُوتھے اپڑے اتے اسلامی معاشیات دی طاقت نوں ودھان وچ تبدیل ہو گی سی۔ ایں سارے نئی دولت اُوناں کیتے خرچ دا باعث وی بنی اُوہ جہناں نیں فتوعات کیتیاں سان۔ مثال دے طور تے اُوناں نیں سونے نوں نانبھے آلی حوس دے طور تے حاصل کیتا سی۔ مُسلماناں دا لٹیا ہویا مالِ غنیمت اُوناں کیتے سارے ذرائع سی۔

اُوناں نیں ایرانیاں دیاں تھاواں توں بوہت وڈی رقم لُٹی سی اتے حتیٰ کہ اُوناں نیں مِصر وچ فرعون دے محل تے وی حملہ کیتا سی۔ ہور ایدے کہ اسلامی منافع بخش غلام ، کالے مشرقی غلام جہناں گرفتار کرکے عزیز بالاں دی طراں تجارت کردے سی۔ ہزاراں دی تعداد وچ لیائے جاندے سی اتے اُوناں نوں لُون دے میداناں دے مزدوراں دے طور تے بصرہ دے قریب کام کران تے مجبور کیتا جاندا سی۔ اُوناں دی کلاس دی طراں حاضری بولی جاندی سی۔ اُوناں کُنبیاں توں غریباں دی طراں ورتاواں کیتا جاندا سی۔ اتے اُوناں نوں تُھوڑی خُوراک مہیا کیتی جاندی سی۔ حیران کن  گھل ھے کہ اسلامی پیروکار اج وی افریقیاں نوں مطیع کردے نیں اتے اُوناں نوں قابو کرکے غلاماں دی طراں تجارت کردے نیں ۔ (۳۰)

اسلامی خانہ بدوشلوکاں نیں آپنی سلطنت دینا جاری رکھیا ہویا ھے۔ بالکل اینج قدیم دنیا دے مطلق جانیا جاندا ھے ابتدائی آٹھ صوبیاں وچ ، اسلامی مملکت دے مرکزی ایشیاء نوں فتح کر لیا سی اتے وڈا علاقہ انڈیا برصغیر ، مغربی چین دی ریاست ، اتے باز نطیناں دے دارلخلافہ قسطنطنیہ تے قابض ہو گئے سیاتے شمالی افریقہ اتے سپین تے وی حملہ کر دیتا سی۔ (۳۱) وضاحت وچ جنوبی اٹلی اومیڈیٹریرین دا جزیرہ ( کورسیکا ، سائپرس ، سریٹ، رہوڈیس ، مالٹا اتے سارڈینیہ ) اسلامی فوجاں نیں فتح کر لے سی۔

کارش محمد نیں پیروکاراں دی تابعداری دا اک وڈا من بھاوندی تاریخی بیان کیتا ھے ایناں پیروکاراں نوں محمد ساری دنیا نوں اللہ کیتے محکوم بنان کیتے بُلاندا ھے۔

‘‘ میں سارے مردیاں نوں اُوس ویلے لڑن دا حکم دیتا سی۔ جدوں تیکر اوہ ایں نہ آکھن کہ دنیا وچ کوئی رب نہیں ھے سوائے اللہ دے۔ ۔ ۔ ۔ ( نبی  پاک ) محمد دا خُطبہ الوادع مارچ مارچ ۶۲۲

‘‘ میں سمندر پار اُوناں دی سرزمین تے اُوناں دا تاقب کراں گا جدوں تیکر زمین دی سطح تے کوئی وی شخص باقی نہ رھے جیڈا اللہ نوں نہ جاندا ہوئے۔ صلاح دین جنوری ۱۱۸۹ء

‘‘ اسی ساری دنیا وچ آپنا انقلاب لیاواں گے ۔  ۔ ۔۔ جدوں تیکر ایں ہکل نہ آئے کہ دُنیا وچ کوئی رب نہیں ھے سوائے اللہ دے ، اتے محمد اللہ دے رُسول نیں اتے ایں گونج ساری دنیا وچ سُنائی دیوے گی۔ ۔ ۔ ایتاللہ کھومینی ۱۹۷۹ء۔ ‘‘ میں لوکاں نوں حکم دیتا کہ اوہ اُوس ویلے لڑن جدوں تیکر اوہ ایں نہ آکھ دین دنیا وچ اللہ دے سوا کوئی رب نہیں نیں اتے محمد اُوس دے نبی نیں۔’’

 

 

ہو سکتا ہے قرآن میں ایک آیت شمار کیا ہواور اُن سے تب تک لڑو جب تک ایذارسانی ختم نہ ہو جائے (قرآن ۸: ۳۹ )

قستیطنطینہ دی جنگ

اسلامی لوکاں دے کرشن دے بُتاں نوں اُکھاڑیا علاواں ازاں مشرقی مسیحیاں دی حد بندی کیتی اتے ہر اُوس شخص نوں ذبح کر دیتا جاندا سی اوہ جیڈا اللہ نوں نہیں جاندا سی ۷۰۵ء وچ مُسلماناں نیں آرمینی معزز مسیحیاں نوں گھرجے وچ بند کر دیتا سی اتے اُوناں ساڑ دیتا اتے اوہ مر گئے۔ ایناں اسلامی حملیاں دے دوران بوہت سارے مسیحیاں اتے یہودیاں دے خلاف قتلِ عام ہویا۔ (۳۳)

بوہت سارے تاریخ نگار قسطنطنیہ دے خلاف محصراں دی فتح تے (۶۷۸ ۔ ۶۷۴ اتے ۷۱۷ ۔ ۷۱۸ ) ہوئی عزت دیندے نیں اتے اُونوں تاریخ وچ اک وڈے تبدیل ہون آلے نقطے دے طور تے بیان کیتا گیا ھے ، بازنطینی دے دارلخلافہ قسطنطنیہ دے طاقتور مسیحیاں نیں اُودے چوگرد مضبوطی نال قلعہ بندی کیتی سی۔ اُودا دروازہ یورپ سی اتے اُوناں دا اخیری مقابلہ مشرقی اسلامی فوج دے خلاف سی۔ (۳۴)

خلیفہ مادیہ نیں بازنطینی فوج نوں مِصر ، شام نوں اتے جینے شمالی افریقہ دے نال مُلک سان شکست دیتی۔ خلیفہ بوہت بھاری آرمی ۱۵۰،۰۰۰ اسلامی جہادی بازنطینی دے دِل قسطنطنیہ وچ لیایا سی۔

ایں صرف ٹیکنالوجی دے فائدہ دی بالادستی نوں چنگا بناون کیتے لیایا سی طاقتور قلعہ بندی اتے اک راز نفرت انگیز ہتھیار ھے، جینے باز نطینی اسلامی محاصرے تے قابض ہون کیتے قابل ہوئے سی۔

رب دے فوجی دستہ وچ رونڈی سٹارک قسطنطنیہ دیاں کنداں دے متعلق بیان کردے نیں :

کہ ایں کنداں عام نہیں سان؛ اُوناں نیں اُوناں تے حیران کُن اننجئنیرنگ دا کام کیتا ہویا سی، بابر دیاں کنداں دے نال وڈے ستون دا بھاری برکم کام کیتا گیا سی اتے عالیشان فیصل اتے اُوندے اندر دی جانب پکی کند سی۔ اُودی چالی فُٹ اُونچائی اتے ۱۵ فٹ موٹائی  اُودی ہور نکھیڑ بڑی فصیل اتے وڈے ستون نیں۔ جے کر ایں کافی نہیں سی۔ ساحل دی جانب وڈی خندق سی بیشک دوجی تیناں پاسے حملہ آور کشتی دے ذریعے ہی کنداں تیکر اپڑ سکدے سی۔ (۳۵) بازنطینی اااسلام دے سامنےدےحملے  نوں روکن دے قابل ہو گئے سی، تاں جے مُسلماناں نیں بحری رستہ بند کرکے شہریاں نوں بُھک نال مارن دا جتن کیتا سی۔ اتفاقی طور تے واقعہ ہون آلے ویلے وچ شامی انجنئیرنگ فنِ تعمیر دا ماہر جیدا ناں ہیلی دا کالنسیکوس سی۔ا ونے آپنی سرزمین تے مُسلماناں نال ایذارسانی برداشت  کیتی سی۔اتے  اوہ قسطنطنیہ وچ رھندا سی۔ اُونوں یونانی آگ دی ایجاد دا اعزاز دیتا گیا سی۔ تاں جے قدیم عبارت دی بنیاد تے کیمیائی ٹیکنالوجی نوں چلان دا آغاز حقیقت سی یا فیر اسکندریہ دی لائبریری توں پرانی مصری داستناں دے علم نوں محفوظ کیتا گیا سی ۔

یونانی آگ موجود پٹرول دی جیلی دی مشابہت رکھدی سی۔ ایں بوہت زیادہ اشتعال پذیری سی اتے ایں پانی نال بُجھ نہیں سکدی سی۔ بازنطیناں  نیں اُونوں منجنیق دے ذریعے نال روکن دا جتن کیتا یا فیر پمپ ورگیاں شیواں دا استعمال کیتا سی۔ منجنیق اُوس اٹ دے شیشے وچ لُکے ہوئے مادے نوں سُٹ سکدی سی۔ یا ایس برت نوں ۴۰۰ ۔ ۵۰۰ گز تیکر سُٹ سکدی سی اُودے باج اُوس شعلے دے دھماکے دا پھیلاؤ ۷۵ فٹ دے احاطے وچ ہو سکدا سی اتے اُودے توں دشمن دے جہازاں دا نقصان قابلِ غور حصے تاں جے منجنیق نوں جہازاں نال چلانا مشکل سی۔ ایس لئی یونانیاں نیں آگ نوں سُٹن کیتے پمپ ورگی شے نوں ایجاد کیتا اتے ایں پانی دے دریا نوں روک سکدی سی پرانے جنگی جہازاں دی غلیل وچ نلی دے ذریعے لگائی جاندی سی اتے ایں پانی نما دریا نوں روک سکدی سی۔ بازنطیناں نیں ایس ٹیکنالوجی دے ہتھیار توں مُسلماناں دے جہازاں دے اُوپر بار بار سُٹ کے اُونوں تباہ کر دیتا سی۔

۷۱۷ء وچ قسطنطنیہ دے خلاف ۱۸۰۰ جنگی جہازاں دے ذریعے اگے بھاری برکم حادثات کیتے سی، بازنطیناں نیں بوسپوریس تے مُسلمان نبوی نوں دھوکے نال ماریا اتے باج وچ یونانی آگ دے نال اُوناں نوں پاریا، اُوناں دے زیادہ تر جہاز تباہ ہو گئے سی اگلی بہار وچ مُسلماناں نیں نوی نبوی دے نال جتن کیتا یونانی آگ دے اسلحے نال بازنطیناں دی چڑھائی نال اوہ دوبارہ مغلوب ہو گے سی۔ (۳۶) بالکن دے ذریعے اسلام دے یقینی حملیاں نال یورپ نوں بچان کیتے قسطنطنیہ دی مشہور اتے فیصلہ کن جنگاں سان۔

 

سیاحواں دی  جنگ

اُوناں دی دنیا تے قبضہ کرن دی شدید جستجو سی، عثمانی جنگ وچ اُوناں نین آپنی میشناں نوں مغرم تے سامنے توں حملہ کرن کیتے یورپ دے دل دی سرزمین تے لگایا۔ مُسلمان حملہ آور عبدالرحمٰن دی راہنمائی وچ اُوناں نین شمالی سپین نوں فرانس وچ دھکیل دیتا۔

ایس طریقے نال مُسلماناں نیں مسیحیاں دی بوہت ساری فوج نوں زبح کیتا، گرجاگھراں نوں ساڈ دیتا اُوناں نوں لُٹیا گیا اتے اُوناں نوں غارت کیتا گیا۔ اوہ سینٹ مارٹن دے دورے دے دوران لُوٹن آلے سی، پر پہلاں اُوناں نیں لُٹ مار اتے محاصرے اتے فتح دی خُوشی نوں منانا چنگا سمجھیا اِیسے اثناء وچ چارلس مارٹل اتے اُودے مشہور امیر وینگین اُودے نال ملے اوہ بہادری نال مستحکم طور تے اگے ودھے عبدالرحمٰن دی فوج تے چڑھائی کر دیتی ۔

مارٹل غیر معمولی لمبا اتے طاقتور سی۔

اُودی نہایت اعلیٰ فتوعات الیماتائی، باعیئرین، اتے فرانس دے خلاف سان اتے جرمناں نیں اُونوں کارولنجین ملک نوں فتح کرن دی حمایت دیتی سی ۔ اوہ درحقیقت شمال مشرقی گال دا حکمران سی جیس نیں فرانس دی سلطنت نوں مستحکم کیتا۔

بوج وچ اُودا ناں فرانس پے گیا اوہ آرمی دا مکھڑہ اتے صاف دِل شخص سی اُونے اسلامی فوج تے ۷۳۲ وچ چڑھائی کیتی، چارلس مارٹن دی فوج اتے عبدالرحمٰن الغفا دی فوج میدانِ جنگ وچ خطرناک طریقے نال ست دن تیکر لڑدے رھے سی جیڈا سیاحواں اتے پوٹیرس دے وچکار ہوئی سی۔ جیڈی تقریباً ۱۵۰ میل پیرس دے جنوب وچ واقعہ ھے ۔ ایس جنگ دے دوران وچ تاریخ نگاراں نیں اندازہ لگایا سی کہ ہر تھاں تے مُسلمان ۳۰،۰۰۰ توں ودھ کے ۳۰۰،۰۰۰ تیکر مارے گئے سی ۔

مُسلمان خطرناک طریقے نال ایس حادثے توں دوچار ہوئے سی عبدالرحمٰن وی ماریا گیا سی۔ مارٹل دی ایس عظیم فتح توں اک عنوان مشہور ہویا ‘‘ دی ہیمیر ’’ مشہور میکاہسین توںپھیر گئے سی۔ ممکن طور تے چارلس مارٹل مقدس رومن سلطنت دا طاقتور شہنشاہ گرینڈ فادر بن گا۔ بوہت سارے تاریخ نگار ایس گھل دا دعویٰ کردے نیں کہ ایس فتح نیں یورپ نوں اسلامی فتح توں مکمل طور تے بچایا سی خورے ایں ایس جنگ دی سب توں اہم فتح سی ۷۳۵ وچ اسلامی فوجاں نیں دوبارہ پینڈ تے حملہ کر دیتا۔ پر مارٹل اتے اُودے بہادراں نیں اُوناں نوں شکست دیتی بلکہ اُوسے فوجی دے نال اتے مُسلمان دوبارہ کدی حملہ نہیں کرن گے اتے اوہ جنوبی یورپ توں دور دوڑا دیتے گئے نیں۔ (۳۷) نفرت دے نال اُوناں ھملیاں وچ خلل پایا گیا ، اسلامی مملکت دیاں فوجاں لگاتار تعداد وچ ودھدیاں گئیاں اتے دوجے علاقیاں وچ پھیلدی گئی سی۔ محمد دا فرمان رد نہیں کیتا گیا سی۔ اسلامی حکومت دا جذبہ سی کہ پوری دنیا تے قبضہ کرنا سی۔

الحاکم (مہندی)

اسلامی شعیہ توں روایت ھے کہ اوہ مِصر یاں دے خلیفیاں تے یقین کردے نیں، طارقالحاکم مریا نہیں سی اتے اوہ بارھویں امام دے طور تے دوبارہ مُڑ آئے گا یا مہدی اخیری دِناں وچ مُڑ آئے گا اوہ ست ورے حکومت کرے گا ۔ مسیحیت وچ اسلام دا مہندی اصل وچ مخالفِ مسیح ھے۔ سارے مُسلمان اخیری ویلے تے دھرم رکھدے نیں۔ مُسلماناں دا دنیا دا راہنما مہندی آکھواندا ھے پر ہر فرقہ اُودے ظاہر ہون دیاں تشریحات آپی ہی تبدیل کر رھیا ھے۔۹۹۶ ء وچ (الحاکم بارہ ورے دی عمر دا خلیفہ بن گیا سی اتے اُونے حکومت کیتی جدوں تیکر ۳۶ وریاں دی عمر دا اختتام نہیں ہویا سی ۔ اُودی حکمرانی دا کردار بے رحم ایذارسانی اتے تبای سی۔ سٹارک حاکم دی عجیب حکمرانی نوں اختصار دے نال بیان کردا ھے ۔ اُونے حکم دیتا کہ کیرو وچ سارے کُتیاں نوں مار دیتا جاوے کہ انگور نہ ودھن یا کھادے نہ جان ( اتے نہ ہی شراب بناون کیتے سانبھے جان ) نہ کوئی عورت آپنے گھر توں باہر نکلن اتے موچی عورتاں دیاں جوتیاں بنانا ترک کر دیوے۔ حاکم وی قانون توں باہر شیواں کھاندا سی ۔ پنیر اتے واٹر کرد کھاندا سی کوئی چھلکے دے بغیر مچھلی کھاندا سی ۔ اچانک اُونے تقاضا کیتا کہ شخص رات دے ویلے کام کرے اتے دن دے ویلے سوئے اُوس ویلے ایں اُودے توں دوجیاں توں چنگے گھنٹے سان ۔ اُونے آپنے اُستاد نوں قتل کر دیتا اتے قریب قریب اُودے سارے وزیر اتے وڈی تعداد وچ اُودے سرکاری آفیسر ، شاعر اتے طبیب اتے اُودے بوہت زیادہ رشتے دار کئیاں نوں اُونے آپی مار دیتا سی۔ اُونے آپنی تھاں وچ غلام عورتاں دے ہتھوں کٹ دیتا سی، اُونے بیان کیتا ھے کہ اوہ عورت دے پبلک وچ غُسل کرن دے خلاف ھے اتے اُونے اک دم اک کند وچ داخل ہون دا رستہ بنایا کہ ساریاں عورتاں اُودے اندر ہی رھن۔ (۳۸)

سٹارک ایناں ایذارسانیاں دی نکھیڑ بیان کردے نیں۔

حاکم نیں سارے مسیحٰاں نوں عبور کیتا کہ اوہ آپنے گلیاں دے چوگرد چار پونڈ دا کراس ( سُولی ) پان اتے یہودی مساوی وزن دا اک کالف ( بچھڑا ) پان ( عبادت کیتے ندامت دے طور تے سُونے دا بچھڑا )

اخیری ، حاکم نیں مسیتاں وچ عبادت دے دوران اللہ کیتے آپنا ناں متبادل قائم کیتا۔ حاکم سارے مسیحی گرجا گھراں نوں ساڈن اتے قبضے وچ لین دا حکم دیتا۔

اخیری ، حاکم نیں مسیتاں وچ عبادت دے دوران اللہ کیتے آپنا ناں متبادل قائم کیتا ۔ ۔ ۔ حاکم سارے مسیحی گرجا گھراں نوں ساڈن اتے قبضے وچ لین دا حکم دیتا ۔ ممکنا طور تے ، تیس ہزار چرچاں نوں ساڈیا گیا اتے لوٹیا گیا ) ایں اک لمبی فہرست سی ۔ یروشلم وچ مقدس مزاراں دے گرجا گھراں نوں مکمل طور تے تباہ کر دیتا سی۔ اُوناں سارے مزدوراں دے اندر باہر کیتا ھے کھوج لگائی گئی ۔

حاکم پاڑاں دے سفر دے دوران غائب ہو گیا سی۔ جتھے اوہ اکثر عِلم نجوم توں تر ہو جاندا سی۔ اُودا کھوتا آپنی پیٹھ تے فون دے نال واپس مُڑ جاندا سی۔ بوہت سارے دھرم رکھدے سی کہ اُونے کوئی قتل کیتا سی ۔ ۱۰۲۷ء وچ اگلے حکمران دے باز نطینیاں نوں دوبارہ گرجا گھر دے پیوتر مزار تعمیر کرن دی اجازت دیتی سی۔ پر اُودے وچ بوہت سارے زیادہ تباہ ہو چکے سی اوہ تعمیر دے قابل نہیں سی۔ (۴۰)

ایں خبر اُوناں کیتے انتہائی حماقت انگیز سی اتے پیوتر تھاواں دی بے حُرمتی یورپ وچ رھن آلیاں نوں غُصہ دیوان دے پئے سی اتے ایں لگاتار اُوناں کیتے لعنت دے طور تے پروان چڑھ رہی سی ، ایں پیوتر مقاماں دی واپسی دی رپورٹ وچ درج ھے ۔ ایں اک من بھاوندا نوٹ ھے کہ امام مہندی دا رویہ مخالفِ مسیح دے لوکاں وچ شمار کیتا گیا ھے اوہ جہناں نیں پیوتر تھاواں دی بے ھُرمتی کیتی سی، ایذارسائیاں دا بھاری ادارہ جیڈے آپنے رتبے وچ رب توں ودھ کے ھے۔ اتے وڈا ایں اک وڈے آدمی دے شابہہ ھے جیڈا اخیری دِناں نوں بڑی چالاکی دے نال پورا کرن کیتے کھڑا ہو ئے گا پر اک وڈے رُتبے دے نال اسلامی قتلِ عام بِلا تخفیف جاری سی ۔ ابتدائی گیارہ صدیاں دے دوران ۱۰۳۲ ۔ ۱۰۳۳ وچ چھ ہزار یہودی مراکو وچ ذبح کیتے گئے اتے ایں گھٹو گھٹ اُوناں وچ بوہت نکے بم دے نال مرے سان۔ (۴۱)

نارمن اٹلی دی آزادی اتے سیسلی باشندے

۱۰۳۸ ء وچ  جارج مینکس اک مشہور باز نطینی جنرل سی جینے باقاعدہ طور تے آپنے شکر دی راہنمائی کیتی سی ، لومبرڈز، اتے اک عارضی طور تے خُود غرضی ، جیدے وچ اک نارمن بہادر وی شامل سی، جہناں نیں پوری جنوبی اٹلی نوں رہائی دیتی ، اتے سیسلباں نوں مُسلماناں توں رہائی دیتی سی ۔ نارمناں دی آزادی سی یا ‘‘ شمالی لوک ’’ بوہت طاقتور جنگجو سی ، اوہ جہناں نیں فرانس دے شمالی علاقے وچ رہائش کیتی سی ، اتے ایں نارمنڈے دی سلطنت دی نیو بنی سی ۔ اُوناں دے حملے مکمل طور تے کامیاب ہوئے۔ اُوس ویلے جدوں تیکر مینکس تے کنٹرول کرن دا فیصلہ کیتا سی اتے اُوناں دے اعزازات دا وی بیان کیتا سی۔ اک سرکش نیں بازنطینی آرمی دے وچکار پھوٹ پائی سی ، اتے مُسلماناں نیں سیسلباں تے دوبارہ قبضہ کر لیا سی۔

۱۰۴۱ء وچ نارمن نیں خُداوند دی لڑائی وچ جیدی راہنمائی طاقتور سورما ولیم آف بائیوئیلی نیں کیتی۔( آئرن آرمی ) اُونے فیصلہ کیتا کہ اُوناں کیتے سیسلی تے قبضہ کرنا ھے ، اُوہ اُودے تے قابض ہو کے قلعہ بندی کرن دے قابل ہو گئے سی اتے اُوناں نیں حِلفی دی نیو نوں بنایا۔ بازنطینیاں نیں مقالے کیتے اتے اُوناں نوں عزت کرن کیتے آپنی آرمی نوں نارمن دے خلاف جنگ کرن کیتے گھلیا سی۔ بھاویں اوہ بوہت وڈی تعداد وچ سی، نارمناں نیں اُوناں دے وڈی بہادری اتے طاقت نال لڑائی کیتی اتے اُوناں نوں بہادری نال باز نطیناں نوں ویلے دے ویلے ماریا۔ انت دے طور تے دوبارہ شکست ہوئی اتے باز نطینی دوبارہ کِدی وی اٹلی وچ کُھلے عام نارمناں دے نال لڑائی نہیں کرن گے۔

۱۰۵۹ء اتے ۱۰۷۱ء دے درمیان نارمن ، رابرٹ گِسکارڈ نیں جنوبی اٹلی وچ نارمن سلطنت دی نیو رکھی۔ اتے سیسلی وچ مُسلماناں نوں اُکھاڑ دیتا گیا۔ اینج باز نطینی اتے مُسلمان دوبارہ کدی وی اُوناں تے دہشت گرد حملہ نہیں کرن گے۔

۱۰۹۸ء وچ رابرٹ گِسکارڈ دا وڈا پُتر ، بوہمینڈ نیں انطاکیہ دے شہر دی قلعہ بندی دے خلاف فتح کیتے سُولی دے جنگجو فوجیاں دی راہنمائی کیتی۔ نارمن اتے ناروے دے بحری باشیندیاں نیں مسیحی سر زمین دی آزادی وچ اک دائرے دا کردار اسلامی فوجاں دے خلف ادا کیتا سی۔ گیارھویں اتے بارہویں صدی دے دوران جیدے وچ پیوتر زمین تے سُولی دیاں جنگاں شامل سی۔ (۴۲)

اِل سیڈ

سپین وچ مسیحی فوجاں نیں وِشگوتھیک تولیڈو دی سابق سلطنت تے مُسلماناں نیں ۱۰۸۵ء تے قبضہ کرن دا دعویٰ کیتا سی ۔ ٹولیڈو عربیاں وچ ڈِگ چُکیا سی اتے اٹھویں صدی وچ بیر بیر مُسلماناں نیں لمبے عرصے تیکر مضبوط اسلامی کنٹرول نوں بنائے رکھیا سی اتے اُوناں وچوں اک شاہی گھرانے امیر مُسلمان سی۔ (۴۳)

جدوں بادشاہ اُلفونوسوآف لیون، کیسٹل نیں تولیڈو تے قبضہ حاصل کیتا سی۔ اسلامی اختلافات وچ ایں بوہت طاقتور سی۔

۱۰۹۲ء توں ۱۰۹۸ء تیکر مُسلماناں نیں ابیریا  پنسلیویا وچ بوہت سنجیدہ نقصان چُکیا سی۔ سپین وچ بوہت سارے مسیحی سورما سی روڈا گوڈییذ دی وائیویر، ویسے تے اوہ اِل سیڑ دے ناں توں جانیا جاندا ھے ۔ اک چار میسٹین آکھوایا ھے۔ اُونے ۱۹۶۱ء وچ اِل سیڑ دی فلم وچ روڈا گوڈیز دا کردار ادا کیتا سی۔ اِل سیڈ دے عنوان دا ترجمہ ‘‘ آقا ’’ یا مالک دے طور تے کیتا گیا ھے اتے اعزاز دے طور تے اُودے عنوان نوں کیمپیڈریا چمپیئن دے طور تے دیتا گیا سی ، بادشاہ نیں جنگاں وچ وڈے نقصان دی ذمہ داری آپنے اوپر کیتی اتے حکم دیتا اتے اکثر اُودی تجویز لڑائی کیتے بہادر سورما سی اتے چمپیئن سورما نپوری فوج دی مخالفت کردا ھے ، فتح کرن آلے شہر وچ یا شہراں وچ لڑائی کرن دا دعویٰ کرن گے ۔ روڈا گوڈیز فوجیاں وچ ملٹری دا محافظ روح انسان سی۔ خواہ اوہ کلا ہی لڑائی کرے یا وڈی آرمی دی راہنمائی کرے۔ اُونوں کِدی وی شکست نہیں ہوئی سی۔

اِل سیڈ آپنے مخالف لڑن آلیاں دے خلاف اک عقل مند فاتح سی اتے آزادی حاصل کرن کیتے اتے والنیسا دے شہر دے قلعیاں دی حفاظت کرن دے طریقے نوں بوہت سارے مسیحی سورماواں نیں تحریک پائی اتے اُوناں طریقیاں نوں اینا پسند کیتا۔

بھارت

ایناں وچ اک عظیم جینوسائیڈز نیں تاریخ نوں جاری رکھیا اتے تابعداری وی اُودے وچ شامل سی۔ ہندوستان برصغیر دی آبادی دے دسویں حصے نوں تباہ و برباد کر دیتا سی انسانیت دے خلاف جرم نوں مُسلماناں نیں لغوی طور تے محمد دی تابعداری وچ اُودے اُوس حکم دی پیروی کیتی کہ اللہ دی خاطر ساری دنیا نوں مطیح بنانا ھے ۔ تاریخ نگار دے ایس ۔لال نیں جائزہ لیا کہ ۱۰۰۰ اتے ۱۵۲۵ وریاں دے وچکار اٹھ میلین لوک اسلام دے ناں دی خاطر مارے گئے نیں اوہ ایں وی شمار کردا ھے کہ دو ملین لوک محمود غزنوی دے حملیاں وچ مارے گئے سان۔ جینے سلطنت تے قبضہ کیتا ہویا سی۔ پاکستان و افغانستان ایران اتے شمالی مشرقی ہندوستان تے ایں علاقے اسلامی جہاد دی فتح وچ موت دے حادثات دا شکار سی ۔

سلجوق ترکیاں دا  مشہور حملہ آور

سُولی دی جنگوچ : پیوتر زمین کیتے جنگ دی مستند تاریخ تھامِس ایسبر نیں مشرق توں اک نوے اسلامی خُوف دا بیان کیتا :

ہور ڈرامائی ردوبدل جیویں کہ ترکیاں دی آمد نیں گیارھویں صڈی وچ اسلامی دُنیا نوں پیدل کرکے رکھ دیتا۔

۱۰۴۰ دے قریب ایں بے گھر قبائلی لوک مرکزی ایشیاء توں ( یاد رکھن دی گھل ھے کہ ایں لوک آپنے جنگجو کردار دی وجہ توں جانے جاندے سان۔ وسط ایشیاء وچ آنا شروع ہو گئے۔ سلجوق اک شاہی قبیلہ سی۔ ( روس توں لیکے آرل دے سمندر تیکر ) ۔ ۔ ۔ تُرکی مہاجراں دے حملہ آور دستے پھیلے ہوئے سی۔ ۱۰۵۵ توں سلجوق قائد نگر ہورل بیگ سی جیویں بغداد وچ سُلطان دے طور تے فائز کیتا گیا سی سُنی اسلام تے اُودی حکمرانی دا دعویٰ کر سکدا سی۔ (۴۴)

نگر ہورل بیگ فوجیاں نیں مسیحی آرمنیا دی سلطنت تے حملہ کرکے اُوناں تے اجارہ داری قائم کیتی سی۔ اُوس آرذڈن شہر نوں لُٹ لیا سی۔ لوکاں نوں ذبح کرایا سی۔ عورتاں دی عزت لُٹی گئی سی اتے بالاں نوں غلام دے طور تے پکڑدے گئے سی۔

ہور اُودے کہ آرمنیا دے باہر دے کُجھ شہراں وچ خُونریزی اطمینان دے نال عام کیتی گئی سی۔ لاشاں دے بوہت وڈے انبار لگا دیتے گئے سی۔ اُوناں نیں ساریاں گلیاں نوں لاشاں نال روک دیتا گیا سی۔ ممکنہ طور تے ایں واقعات باز نطیناں دے آل ردِ عمل ظاہر کردے نیں ترکی فوجی بازنطیناں دے خلاف لڑائی نوں جاری رکھیا سی اتے مسیحی مشرقی سلطنتاں صدیاں کیتے مصیبت وچ آگئیاں سان۔

اِٹسائزبنادوق دی راہنمائی وچ ترکیاں نیں دان تے قابض ہون نوں جاری رکھیا اتے پیوتر سرزمینیاں تے حملے کرنے جاری رکھے۔ ۱۰۷۴ء وچ اُوناں نیں بوہت ساری زمین تے قبضہ کر لیا سی ۔ ۱۰۷۵ء وچ اُوناں نیں دمشق تے قبضہ کر لیا سی ۔ اُوناں نیں یروشلم تے قبضہ کر لیا سی۔ ایٹسائز نیں وعدہ کیتا کہ یروشلم دے رہائشیاں نوں حفوظت دیتی جاوے گی۔ پر جدوں دروازے کھولے گئے سی، ہزاراں لوکاں نوں ذبح کیتا گیا سی ترکیاں نیں شہریاں نوں رملہ ، غزوہ  تائر اتے جافہ باہر کڈ دیتا سی۔ (۴۵)

اتے درمیان وچ قتل و غارت ، مسیحی پیوتر مقامات نوں ایذارسان کیتا گیا سی۔ اوہ جیڈے باہر کڈ دیتے گئے ۔ ایں وڈی دہشتناک قبر سی ایس وڈی حماقت ارتکاب مُسلمان ترکی خانہ بدوشاں نیں کیتا سی۔

ایسے اثناء وچ سلجوقنیں آپنے آ نوں روم دا سلطنت مقرر کیتا ( روم ، نوے روم قسطنطنیہ دے آل اشارہ کر رھیا ھے ) اتے اِیسے ورے نیسیا وچ وی سُلطان مقرر ہویا۔ (۴۶) ایس لئی ترکیاں نیں آپنے دارلخلافہ اصلی قسطینطنیہ دے لاگے اونوں مرکز بنایا ہوئے گا۔ جنگ جاری سی کی مسیحٰاں دی نکی جئی سلطنت باز باقی رہ گئی سی۔ دنیا تے اسلامی حکمرانی نوں تاریخ نگار ثابت کردے نیں اتے دنیا تے قبضہ ایس گھل نوں ثابت نہیں کر سکدا اتے نہ ہی نظر انداز کرنا چاہیئے ۔ بوہت سارے ایس سبق وچ حوالہ جات صرف سیوا دے طور تے جھلک دیندے نیں ۔ یا تاریخ دے اُوناں واقعات دیاں جھلکیاں لوکاں نوں وکھاندا ھے اتے زمین محمد دی عزت وچ برباد کیتی گئی سی۔ بے رحم اسلامی ایجنڈے نوں قبول کرنا۔ دنیا دی فتوعات کیتے ایں صدیاں گیارہویں دے اخیر تیکر راہنمائی کردیاں نیں ۔ بقائے حیات کیتے ذہن اک تھاں تے قائم ھے اوہ جیڈے آزادی کیتے سُولی دی جنگ وچ جان کیتے چُنے گئے سی۔ اسلامی حکمرانی دے طریقے نال اک مسیحی پیوتر سرزمین نوں کنٹرول کردا ھے۔

 

تیرھواں باب

سُولی دیاں جنگاں دا ردِ عمل

سُولی دیاں جنگاں ۔ تعریف بمقابلہ فرضی داستان

جدوں اکھر سُولی دی جنگ گالھ مہان وچ شامل کیتا گیا سی بوہت سارے پھٹ جان آلے خیالات آندے سان ،ذہنی تصویراں کُھل کے سامنے آگئیا بھڑی قسمت دے نال بوہت ساری فرضی داستاناں دی موجودہ سمجھ سُولی دیاں جنگاں دے پاروں کُم رھی سی۔ ایں سبق اینج دے غلط تصورات نوں واضح طور تے تاریخ دی سُولی دیاں جنگاں دے پاروں دسن دا ارمان کر دا ھے۔

حقیقی اصطلاح ‘‘سُولی دی جنگ’ورتی نہیں گئی سی  یا پوپ ارمن دوئم نیں اُودا جواب نہیں دیتا سی، جدوں اُونے اُوس نوں پہلی سُولی دی جنگ آکھیا سی ۔ ایس بریچ مختصر طور تے تاریخ دی تعریف کردا ھے عام طور تے ۃم عصر اصطلاح سُولی دی جنگ ہی ھے ۔ ( پہلی سُولی دی جنگ ) آسان آکھ سکدے ہاں ۔ ایں اک سفر ھے یا سیروسیاحت ( مقدس مقامات ) ہلی تیکر گیارہویں صدی مُکی نہیں سی ۔ایدے توں خاص اصطلاح وچ سُولی دے نشان ورگے اکھر وچ ترقی ہوئی ۔سُولی دیاں جنگاں کیتے اتے ممکن طور تے فرانس دی اصطلاح کروسڈ نوں تسلیم کیتا گیا سی ، جیدا ترجمہ ‘‘ سُولی دے راہ دے طور تے کیتا گیا سی۔(۱)

تاریخ وچ بوہت ساریاں سُولی دیاں جنگاں ہوئیاں ۔ تاہم تاریخدان عام طور تے ایں خیال پیش کردے نیں کہ سُولی دیاں جنگاں اوہ ست وڈی فوجی مہم نیں جیڈی کہ مغربی یورپ توں شروع ہوئیاں تاں جے مقدس زمین نوں اسلامی حکمرانی توں آزاد کران ۔ پہلی سُولی دی جنگ کیتے پوپ اربن دوئم  نیں ۱۰۹۵ وچ بلایا اتے ایں  جنگ ۱۰۹۹ وچ شروع ہوئی ۔ ستویں سُولی دی جنگ ۱۲۵۰ وچ آپنے انت نوں اپڑی اتےاخیری سُولی دی جنگ  ۱۲۹۱ وچ شہداں نوں مُسلماناں دے حوالے کیتا گیا ۔(۲)

تحریک سُولی دی جنگ وچ یورپ دا ہر ملک اتے ہر طبقہ شامل سی اصل وچ  حیاتی دے ہر شعبہ توں تعلق رکھن آلے لوک جیویں کہ کلیسیاء سایست ،ادب اتے معاشرتی وڈی تعداد وچ شامل سی ۔ (۳)

اسلام دا سُولی دیاں جنگاں دے پاروں نظریہ

۱۹ء صدی توں قبل مسلماناں نیں سُولی دیاں جنگاں کیتے معمولی دلچسپی دا اظہار کیتا زیادہتر اسلامی تاریخ داناں نیں اُوناں نوں بطور بے توجہی اتے مُردہدلی لیا اُوناں وچوں بوہت سارے عالماں نیں حقیر ترکیاں نوں کڈن کیتے رعایت کرن نوں ترجیح دیتی اتے اونوں اگے مصر وچ ودھن توں روکیا ۔ تاں جے اک بوہت زورآور اسلامی شہنشاہ عثمان جیڈا ‘‘ یورپ دا بیمار آدمی ’’ دے لقب توں جانیا جاندا سی ۔ طاقت دی زوال پذیری اتے تاثیر ، ناراضگی دی وجہ مغرب دے خلاف مسلماناں وچ ودھ رھی سی، مزید اسرائیل دی قوم دی ریاست دے طور تے ودھ دا گیا جیدا حکم دیتا گیا سی ۔ بھاویں ساریاں توں اہم حصہ اسلامی نصاب سُولی دیاں جنگاں دے خلاف پیدا ہویا اتے ایں سُولی دیاں جنگاں گیارھویں صدی وچ ایجاد ہوئیاں ۔(۴)

سُولی دیاں جنگاں کیتے قوتِ رفتار ۔ ’’چاڑن آلی مکرو شے  ‘‘))

موجودہ دور وچ اک مشہور  لائن خیال جانی کہ پوپ اتے بادشاہ کیتے ہتھیار دے طور تے ورتی گئی ھےنویں  سرزمین تے اُودی طاقت ودھان کیتے اتے مسلماناں نوں مسیحیت وچ بدلن کیتے ورتی جاندی ھےجیس ویلے  ۔ ستمبر ۱۱، ۲۰۰۱ وچ حملہ ہویا تاں بوہت سارے شہریاں نیں اتے دنیاں دے لیڈراں نیں مسلماناں کولوں سُولی دیاں جنگاں دی معافی منگی سی کی ایں وجوہات تاریخ توں تصدیق کر سکدی ھے یا ایں منطق ھے؟ یا مسلماناں نوں چاہی دا ایں بلکہ سابق مسیحیاں دی سر زمین اُتے مُسلماناں دی خُونریزی توں مُسلماناں نوں معافی منگنی چاہی دی ایں ؟ اسلامی ملٹری دا یورپ دے حملیاں دا اتحاد اتے بے حرمتی اتے مقدس سرزمین اُتے قبضہ کرکے حکمران ایں دو ابتدائی وجوہات سان جیڈی ملٹری دے منصوبے دا ردِ عمل آکھواندی ھے ۔ اسلامی حملے مدقس سرزمین اُتے ۶۳۹ وچ شروع ہوئے سی جدوں خلیفہ عمر نیں سفورنیس نوں حکم دیتا سی جیڈا یروشلم چرچ دا بشپ سی اوہ اک یادگار مسیت یروشلم وچ بنان جا رھیا سی ( چٹان اُتے گنبد ) اُوس تھاں تے یہودیاں دی پرانی ہیکل سی محمد نیں اُودے تے بنان دا حکم دیتا سی ۔ سفورنیس ایس صدمے نال ٹوٹ گیا سی ۔

حقیت وچ ایس تباہی دے پاروں دانیل نبی نیں نبوت کیتی سی اتے ھن ایں مقدس تھاں تے کھلوتے نیں عمر نیں اُوسے بُڈھے مسیحی بشپ سفورنیس نوں قید وچ مزدور دے طور تے کام کروایا اتے سفورنیس تھوڑے چیر بعد مر گیا سی۔ مسلماناں نیں دونواں تے فتح پائی اتے مقدس شہر یروشلم نوں تباہ اتے ناس کر دیتا سی ۔(۵)سفورنس مختلف مسیحی یہودیاں آل اشارہ کر رھیا ھے کلام دیاں ایتاں دسدیاں نیں کہ جدوں مسیت بنن دا حکم دیتا گیا سی ‘‘ چاڑن آلی مکروہ شیواں ’’ پہلاں دانیل ۱۲ : ۱۱ ۔ ۱۲ وچ دسدا ایں ۔اُوس ویلے توں رازانہ قُربانیاں دیتیاں گئیاں اتے چاڑن آلیاں مکرو شیواں اُودے تے رکھیاں گئیاں ۔ ۱۲۹۰ دن پورے ہو گئے سان مبارک نیں اوہ جیڈے ۱۳۳۵ دناں دا انتظار کردا ھے۔

دوجی مرقس ۱۳ : ۱۴ وچ بیان ملدا ھے ۔ ‘‘ بس جدوں تُسی اُوس چاڑن آلی مکرو شے اُودی تھاں تے کھلوتی ہوئی ویکھو جتھے اُودا کھلونا روا نہیں ( پڑھن آلا سمجھ لے ) اُوس ویلے جیڈے یہودیہ وچ ہون اوہ پہاڑاں تے نس جان۔

تیجی لوقا ۲۱ : ۲۰ وچ بیان ملدا ھے ۔

’’فیر جدوں تُساں یروشلم نوں فوجاں وچ کیریا ہویا ویکھو تاں جان لیوں کہ اُودا اُجڑنا لاگے ھے۔‘‘

‘‘چاڑن آلی  مکروشے ’’ یسوع مسیح دے بعد دے واقعات نوں بیان کردی ھے۔ مختلف مفکر ایدی تھیوری دے ‘‘ چٹان تے گنبد ’’ دے پاروں بیان کردے نیں کہ ایں چاڑن آلی مکروہ شے سی ۔ جیویں بشپ سفورنیس دا دھرم سی ۔ ایں تفصیل یروشلم دی تباہی دے ویلے نوں تاریخی طور تے اتے اُودے تباہی اثرات نوں بیان کردی ھے ۔

پہلی تباہی دی ہر ۷۰ سال توں طِطس نیں یروشلم تے قبضہ کیتا ہویا سی اتے اُودی تھاں ویران کر دیتی سی۔ ایں اک اندازہ لگایا گیا کہ ۵ ۔ ۱ ملین یہودی یروشلم وچ اتے یروشلم دے قریبی علاقیاں وچ قتل کیتے گئے سان دوجی تباہی دی ہر ۱۳۲ ۔ ۱۳۵ وچ وقوع پزیر ہوئی سی ۔ اُوتھے دوجے ۶۰۰۰۰۰ توں ۷۵۰،۰۰۰ ۔ یہودیاں نوں ذبح کیتا گیا یا بار نوں کوبہ دی روگردانی دے دوران ایس قتل و غارت دے باوجود وی یہودی اتے مسیحی لگا تار پِسے ہوئے سان اتے دوبارہ اُوناں نوں یروشلم وچ رواں ہونا پیا سی ۔ تاہم ۶۳۹ وچ اخیری تباہی ہوئی۔

تیجی تباہی دے ہر یروشلم وچ وقوع پزیر ہوئی جدوں اسلامی فوجاں نیں حضرت عمر دی راہنمائی وچ یروشلم تے قبضہ کیتا۔ (۶)

اسلامی جمعہ دے بعد ۶۳۷ وچ یروشلم تے قبضہ ہو گیا سی اتے پوری طراں اسلامی ڈھلوان بن چُکیا سی اتے نفرت دے نال مقدس ہیکل دی تھاں مسیت بنا دیتی گئی سی غور کرو کہ اصلی زبان نوں حقارت دی نظر توں ویکھیا جاندا سی اتے اونوں قائم کیتا ، جاری کیتا گیا ۔

بھاویں اینج نہیں سی ہونا چاہی دا ۔ ایں تمام بیانات اکٹھے لسانیات دی تعلیم نوں ودھان کیتے دلائل پیش کر دے نیں ۔ یا بنیاد دی اُوس تھاں اُتے اُودا کوئی تعلق نہیں بناندا ۔ مزید ہور چٹان تے گنبد اللہ دی بے حرمتی دی فہرست وچ شامل ہوندا ھے قرآن بیان کردا ھے ۔ قرآن ۱۹ : ۳۵ ایں موزوں نہیں ۔ ( اُونوں اللہ دی شان ) کہ اللہ نوں اک پُتر پیدا کرنا چاہی دا ایں ۔

یروشلم بُوہت سارے موقعیاں تے فوجاں وچ کیریا رھیا سی ،؛ ۷۰ ، ۱۳۲ ، ۶۳۹، ۱۰۹۹، ۱۱۸۷ ، ۱۹۴۸، اتے ۱۹۶۷ تیکر فوجاں دے قبضے وچ رھیا سوائے کُجھ خاص ویلیاں دے واقعات دے دوران سُولی دیاں جنگاں نال مسیحیاں نیں دوبارہ قبضہ کر لیا سی ۔ دانی ایل دے حساب دے دناں چوں اک سال حساب دے مطابق مل دا ھے تاریخاں دیاں اینا چابیا وچوں اک بڑا من بھاوندا تعلق ملدا ھے ، ۱۲۶۰ ورے سی۔ ( دانی ایل وچ اُوناں دا شمار) ایدے توں حقیقی طور تے چٹان دا گنبد ۶۸۸ وچ بنیاد بنیا سی ( تاریخ دا  دورانیہ ۶۸۸۔ ۶۹۱ ) اتے سرکاری طور تے اسرائیل دی ریاست نوں ۱۹۴۸ وچ بحال کیتا گیا ایں ایں ۱۲۹۰ دناں یا وریاں دی دانیل دی تیس وریاں دی نبوت دا ویلہ پورا ہوندا ھے ۔ ایح ویکھائی دیوے گا کہ قابض لوک ( اتے ممکن ھے کہ مقدس مقام نوں اللہ دے گنبد دی عمارت کیتے مخصوص کیتا گیا سی اوہ دوجے تیس وریاں نوں شمار کر ہون گئے ۔ بائبل وچ کُجھ دوجے غیر اتے تاریخاں دیتا گئیا سان۔ جیڈی نوی شمار کیتی جاندی سی  ۔ ۶۸۸، ۱۹۴۸ ااتے ۱۹۶۷ دیاں تاریخاں دا مفہوم موزوں ویکھائی دیندا ھے ۔

( اے) تباہ شدہ مُلک جیدی جیدی زمین واوا زرخیز ھے پر ھن ایں جڑی بوٹیاں پیدا کر رھی سی اتے بڑی کشادگی نال چُپ اتے ماتم وچ ھے ۔  ۔  ۔  ایتھے تباہی ھے اتے نہ ہی کوئی فضل دا تصور کر سکدا ھے ۔ حیاتی دی شان و شوکت اتے اعمال دے نال ۔  ۔  ۔ اسی پورے مجمعے وچ کِسے اک انسان نوں نہیں ویکھیا سی ۔  ۔  ۔ اُوتھے بڑی مشکل نال اک درخت سی اُوتھے ہر پاسے جھاڑیاں سی ، حتیٰ کہ زیتون دا

کٹلس ناقص زمین دے دونہیں خاص بیلی نیں زیادہ تر مُلک دا اندر صحرا ہی سی ۔ (۷)

تاریخی موقعیاں اتے تاریخی نبوت وچ نفرت انگیز اسلامی نظام بوہت حیران کن ویکھائی دے رھیا سی اک مفروضے دا تجزیہ کرنا باقی ھے کہ کُجھ بےوفا اعتبار کردے نیں اتے بائبل دے ادبی سائز تے سوچ وچار کردے نیں ۔

شروع چیں گیارھویں صدی دے بعد وچ ، حاکم ، مہدی اک دی طراں ھے ، ہور مسیحیاں اتے یہودیاں نیں تھاواں نوں سمجھ لیا سی اتے یروشلم دے شہریاں دے خلاف قابِل نفرت پیر چُکے گئے سی ایں لعنتاں اسلامی گروہواں دے ہتھوں لگاتار گیارھویں صدی دے مسیحیاں دے مقدس مقاماں اتے مقدس زمیناں دی مخالف ہو رھی سی۔ مسیحیاں دے مقدس مقاماں دی پہلی گوہی یورپ وچ معزز لوکاں دی حماقتاں نیں ۔ گیارھویں صدی دے دوران گرجے نوں مرتب کرنا اتے پرہیزگاری پورے یورپ وچ کھلر گئی سی اتے ساریاں فرقیاں نوں ایں پرہیزگاری چھو گئی سی ، ایدے وچ بہادر جنگجو وی شامل سی،

ایس بریچ مقدس سرزمین دی شہرت اتے اُودی تحفظ دی اہمیت نوں سُولی دیاں جنگاں دی تحریک دے طور تے قبول کردے نیں ۔

گیارہویں صدی دے مُکن تے سُولی دیاں جنگاں دا گزریا ہویا دورانیہ مشرقی میڈ ٹرینین دے مُسلماناں دے خلاف صاف اتے واضع ھے ایں اک وڈی  گالی نہیں سی ۔ ایناں سُولی دیاں جنگاں دا مقصد پہلاں پہلاں اسلام نوں جڑ توں کڑنا سی یا مُسلماناں نوں مسیحی دھرم وچ بدلنا سی بلکہ اسلام دا انت ایں سی کہ پیوتر سرزمین تے قبضہ کرنا اتے پیوتر شہر یروشلم تے۔ (۸) بوہت سارے سوال نیں اک محمد اتے اُودے پیروکار اں دا سارے فلسطین اتے یروشلم تے قبضہ کرن دا کوئی حق سی ۔؟ جواب بالکل کُھل کے ہونا چاہی دا ایں ۔ محمد عربی دہشت گرداں وچ رھندا سی اتے یروشلم تے دعویٰ کرنا صرف اُودا  اک خیال سی اُوتھے اُودا مطلب ایں سی کہ جنت آل یروشلم توں ودھنا سی ۔ تاں جے کوئی وی اینج دا گواہ نہیں ملیا سی جیڈا محمد نیں ذاتی خواب تے تکیہ کردا ہوئے ۔ مزید ہور محمد ایس گالھ دا دعویٰ کردا ھے اوہ اسرائیل دے نبیاں دی لائین وچ اخیری نبی نیں ، کی ایں حقیقت ہو سکدی ھے ؟ اصل وچ نہیں ۔ محمد دا قرآن غلطیاں نال بھریا پیا ھے اتے ایں کہانیاں دی غلط بیان کردا ھے حالانکہ اُودا اصل عبرانی متن وچ کوئی وجود نہیں ۔

وضاحت وچ مُسلمان دعویٰ کردے نیں کہ محمد نبیاں دا سردار ھے ۔ جے کر ایں حقیقت سی تاں کیویں اُونے کوئی فوقالفطرت معجزہ نہیں کیتا  سی ۔ یا فیر شفائیہ قوت جیویں پچھلے عبرانی نبی کردے سی؟ ایدا جواب صاف تے واضع ویکھدا ھے اوہ اک دغاباز سی اتے آسان ایں کہ اوہ ہمیش بدعتی عقیدیاں نوں دسن آلا سی ۔ جیڈے عقیدے عرب دے صحراواں وچ گھومدے پیے سان ۔ مسلماناں دا قانونی طور تے یروشلم تے کوئی دعیٰ نہیں ھے یا پیوتر سرزمین دینی وجوہات دی نیو ھے ۔ صرف یہودی اتے مسیحیاں دے صیحح نبی رہ رھے سان اتے اُوناں نیں اُوس تھاواں تے سیوا کیتی سی۔

سُولی دیاں جنگاں کیتے بازنطینیاں دی محاصرے وچ مدد

وضاحت وچ ایں کہ پیوتر سرزمین دا  آزادی ارمان سی ، یورپ دے خلاف اسلامی مداخلت دے خلاف جنگ کرنا ، قانونی وجہ سی بازنطیناں دی مسیحی مملکت دے سارے صوبے دس ورے تیکر حملیاں دے قبضے وچ رھندے سان  ۔

جیدے وچ یروشلم کُھس گیا سی اتے ھن اُونوں ہیبتناک مدد دی لوڑ سی ۔ ترکی دے مُسلمان قسطنطینیہ دے اک سو میل تیکر گُھسے ہوئے سان ۔ باز نطینی شہنشاہ الیگزیس کامنیس نیں اک خط نوں خاص اپیل دے نال چھیتی کاؤنٹ آف فلینڈرز نوں گھلیا جیدے وچ حملہ کرن آلیاں دی مدد لین کیتے درخواست کیتی گئی سی ۔ ۔ ۱۰۹۵ مارچ وچ پوپ نیں ایں یہ خط پیپاسینزا کونسل وچ پہلاں پیش کیتا روایت دسدی ھے کہ فرانس دی سرزمین اُوتے اُودی واپسی سی ؛ پوپ اربن دوئم ریمنڈ سینٹ گلیز دے نال ملے سان آزادی دی مہم وچ فوج دے راہنما دے طور کاؤنٹ آف ٹاولکیس نیں ممکن طور تے کردار ادا کیتا ۔

پوپ اربن دوئم  نیں بعد وچ کلر سوفٹ تے اک کونسل بلائی ۔ فرانس نیں شہنشاہ الیگزیس دا خط پڑھیا ۔اُونوں دوبارہ قتل دی جغرافیہ نکھیڑ دے خط وچ شمار کیتا سی کہ تُرکی دے مُسلماناں نیں مسیحیاں تے تشدد ، پیوتر مقاماں دی بے حُرمتی ، تباہی ، پیوتر تھاواں دی تباہی ، اُودے بعد چھیتی  ہی ۲۷ نومبر ۱۰۹۵ وچ پوپ دوئم اربن دوئم نیں کلر مونٹ شہر دے باہر چراگاہ وچ اک ک پلیٹ فارم قائم کیتا اتے اُونے آپنی زورآوار آواز دے نال شہریاں دے وڈے ہجوم دے نال خطاب کیتا جیدے وچ کِسان دہیاتی ، معزز اہل کلیسیاء دے لُوکی وی شامل سی اُودی تقریر نیں ہمیسش کیتے تاریخ نوں بدل دیتا سی ۔سٹارک پوپ اربن دوئم دی تقریر دا بیانکردا ھے اتے ساریاں نیں باواں چُکے کے آکھنا شروع کر دیتا ۔ اُوناں نیں مذبحیاں نوں ناس کر دیتا ۔ اُودے بعد اُوناں نیں ناپاکی نال مذبحیاں نوں گندہ کر دیتا ھے ، اوہ مسیحیاں دیاں سُنتاں کر دے نیں اتے اوہ سُنتاں دے لہو نوں مذبحیاں تے ڈول دے نیں ۔ یا اُوناں نیں اُوس لہو نوں بپتسمہ دے وڈے حوض وچ ڈول دیتا ھے ۔ جدوں اُوناں نیں موت دی نیو تے لوکاں اُتے تشدد دی خواہش کیتی ، اُوناں نیں اُوناں دیاں نافاں وچ موریاں کر دیتیاں جدوں اُوناں نیں بے رحمی دے نال باہر نوں کھیچیا تاں انتڑیاں باہر نکل آئیاں ۔ لکڑی دے نال اُوناں نیں مسیحیاں نوں بھن دیتا اتے فیر اُوناں نیں اُوناں نوں کوڑیاں دے نالے ماریا اُوناں نیں مصیبت زدہ دے آلے دوالے راہنمائی کیتی جدوں تیکر جُسے دے اعضا باہر نہ نکل آئے سی اتے شکار شدہ لوکاں دیاں غدودا مثانے باہر نکل کے زمین تے ڈِگ  پیے سان ۔ میں زنانیاں دی قابلِ نفرت بے حرمتی دے پاروں کی آکھاں گا ایدے توں بھیڑا بولن توں بہتر ایں ھے کہ چُپ رھواں ایس لئی اوہ جیڈے انتقام دی مزدوری کردے پیے نیں ایں اوہ غلط کردے پیے نیں اتے ایس علاقے دے عہدداراں نوں قابو کردے پیے نیں بھاویں ایں آفت تہاڑے تے نہیں آندی جے کر تُسی فاتح اوہ تاں تُساں جلال ہووں گئے اتے تُساں اُوس تھاں تے ہووں گئے جتھے یسوع مسیح ھے اتے رب تہانوں کدی نہیں بُھلے گا اتے اوہ تہانوں پیوتر دستے دے طور تے پاندا ھے ۔۔۔۔دوزخ دے سپاہیوں جیوندے رب دے سپاہی بن جاؤ ۔ ( ۹ )

رب دی مرضی ایں ہی ھے چلاؤ رب دی  مرضی ہی ھے لوکاں نیں آپنے لیڑے تے جُوتے پھاڑے اتے سُلیاں نوں بنانا شروع کر دیتا اتے اُوناں نوں آپنیاں چھاتیاں تے سی لیا اگلے سال اوہ سُولی دی جنگ کرن کیتے سارے رضا مند سان ۔

ایں قابلِ غور نہیں سی کہ پوپ نیں کیتے وی آپنی تقریر وچ مُسلماناں دی بلاہٹ کیتے کوئی حوالہ نہیں دیتا سی ۔ ایں نوآبادکاری جذبات سان ۔ اُوس نیں سادہ طور تے پیوتر سرزمین دے ابتدائی مسیحیاں دی آزادی کیتے آکھیا سی ۔ ۔ ویمنڈ گلیز دے سینٹ نیں مقصد نوں دہرایا ایس گالھ دا دعویٰ کر دے ہویا کہ پیوتر مقاماں دی خاطر غیر مُلکی لوکاں نال جنگ کرن جارھیا ھے اتے وحشی قوم نوں شکست دیوے گا ۔ اینج نہ ہووے کہ پیوتر یروشلم دے ایسر ہوجان یسوع مسیح دا مقدس دے مزاراں نوں خراب کر ھے نیں ۔ (۱۰)

فرضی خزانےنوں لھبن دی  جستجو

اک ہور داستان دعویٰ کر دی ھے کہ سُولی دیاں جنگاں نکیاں پُتراں نوں جائیداد توں عاق کرن کیتے لڑیاں گئیاں سان دولت تے امیری خواہش تسکین نہیں دے سکدی سی ۔ جیڈی اُوناں کیتے جمع کیتی جاندی ھے ایں بالکل حیران کن گالھ ھے کیویں اینج دیاں کہانیاں ، کِسی ثقافت وچ زور پکڑ سکدیاں نیں جدوں کہ تاریخی طور تے اُودی کوئی بنیاد نہیں ھے ۔ حقیقت وچ بوہت ساریاں سُولی دیاں جنگاں بالخصوص تھوڑے کُنبیاں دے گہرے تعلقات دی بنا تہ ہوئیاں نیں ، صُولی دی جنگ کرنا ذاتی طور تے قُربانی دا روپے پیسے دا وسیع ذریعے دا تقاضا کرنا ھے ۔ ہر کوئی آپنے کُنبیاں نوں گھراں وچ مہیا کردا سی ۔ یا مشرق دے آل لمبے سفر کیتے تیار کردا سی ۔ ایں اندازہ لگایا گیا کہ ہر سُولی دے مجاہد نوں اُوس سفر نوں کرن کیتے چار یا پنج واری سالانہ تنخواہواں نوں اکٹھا کرنا سی ۔ بوہت سارے لوکاں نیں آپنے سفر دے سرمائے کیتے آپنیاں جائیداداں نوں ویچنا پیا سی اتے آپنی ذاتی ورتن آلیاں شیواں نوں وی ، اُوناں وچوں سُولی دی جنگ دا راہنما  بیولین دے گارڈفرائے نیں ملک دا  وارڈن فرانس دے بادشاہ فلپس  نں ویچ دیتا سی اتے اُونوں آپنے مُلک بیولین دے قابل ِ عزت بشپ نوں فرضی ضمانت دے طور تے پیش کیتا ۔ (۱۱)اک ہور دوجا جنگی راہنما نارمنڈے دا رابرٹ نیں آپنی ڈیوک دی ریاست وچ آپنے بھراں نوں ضمانت دے طور تے پیش کیتا۔(۱۲)

مشرق وچ بہادری دے نال مرن آلیاں دی شرح فیصد بوہت زیادہ سی اتے رہن کیتی ہوئی شیواں دی ضبطی وی کثیر تعداد وچ سی ، سُولی دیاں جنگاں دے کُنبیاں نیں ایس مقصد وچ حصے کیتے بوہت وڈی مالی قیمت چاہنی سی ۔ فی الحقیقت مال و متاع نوں رکھنا آسان سی ۔ کیوں دس توں پندرہ فیصد بہادر لوکاں نیں پوپ دی پُکار تے آپنے آپ نوں پیش کیتا سی اتے سُولی دیاں جنگاں وچ حصہ لیا سی؟ جواب بالکل واضع ھے بالخصوص ایدے اُوناں نیں آپنے مال و متاع نوں پیش کیتا اتے ایس جستجو وچ حصہ لین کیتے اُوناں نیں آپنیاں حیاتیاں نوں خطرے وچ پایا سی۔

سلطنت دی سُولی دی جنگ ۔ وسعت اتے ویلے دا نقشہ

پہلی سُولی دی جنگ (۱۱۰۲)

پہلی سُولی دی جنگ بوہت وڈے گروہ نوں عارضی طور تے جمع کردی ھے ۔ ایس بریچ دسدے نیں  ۔ ۶۰،۰۰۰ اتے ۱۰۰،۰۰۰ دے وچکار یونانی مسیحی پہلی سُولی دی جنگ وچ مارے گئے سان ۔ جیدے وچ  ۷۰۰۰ توں  ۱۰،۰۰۰ بہادری دے نال لڑتے ہوئے مرے سان ۔ خورے ۳۵۰۰۰ توں  ۵۰۰۰۰ سپاہ سالاراں دا دستہ سی اتے باقی دس ہزار نمبر جنگجو سان جیدے وچ زنانیاں اتے بال شامل سان تاں لازم کی ھے ایں کہ سُولی دی جنگ کیتے آکھیا جانا ظاہری طور تے اک قاعدے دے خلاف سی ایس پیمانے قرونِ و سطیٰ دا لک توڑ دیتا سی ۔ حکومت اُوس ویلے دی حکومت وچ فوج اک سائز وچ اکٹھی نہیں کیتی گئی سی۔ ایں بہادراں دی آمرانہ طرفداری سی کہ ایں درمیانی عمراں دے جنگجو مقرر ہوئے سان۔ (۱۳)

ایں اُوکھا کام سُلی دی جنگ دے ‘‘ شہزادے ’’ دے طور تے جانے جاندے سی۔ اُوس ویلے دو میجر پہلی سُولی دی جنگ وچ شامل ہوئے سان اُوناں دے ناں نارمنز اتے فرینکس سی اتے جیناں نوں پنج راہنماواں دی راہنمائی وچ شامل کیتا گیا سی: (۱) ۔ ہاگ ، ورمنڈس دا شمار ( ۱۰۵۳ ۔ ۱۱۰۱ ) وچ ہویا فرانس دے بادشاہ ہنری دا پُتر سی اتے شہزادی سکینڈائیوین ، کیوکی آن ؛ (۲) گارڈ فرائے بیولین (۱۰۶۰ ۔ ۱۱۰۰ ) ڈیوک ریاست دی عمر لورین ( اور اسکی ماں ) ایں اک چارلی میحبین دا براہ راست ظہور سی ۔ گارڈ فرائے آپنے بھراں ایسوئیس سوئم دے ہمراہ سی اتے بیولوکاں دا  بالڈنون (جیڈا بعدوچ  بالڈون یروشلم دا بادشاہ بن گیاسی ) ؛  ( ۳ ) ٹرائنٹو دا بوہیمنڈ ( ۱۰۵۸ ۔ ۱۱۱۱ ) ، رابرٹ گیوس کارڈ دا پُتر سی ۔ جہناں نیں اکٹھے جنوبی اٹلی وچ ٹارمن سلطنت نوں قائم کیتا سیسلیاں تے  بازنطیناں اتے مسلماناں نیں حکومت کیتی ۔ بوہیمنڈ نیں نارمن بہادراں دی وڈی فوج نوں پُختہ طریقے نال راہنمائی کیتی سی۔ ( ۴ ) ٹویولوئیس دے ریمنڈ ( ۱۰۴۱ ۔ ۱۱۰۵ ) جنگ وچ شامل سی جیڈے سینٹ روغنڑے دے ناں توں جانے جاندے سان ، گیلز اتے جو بوڑھے جنگ جو راہنما ۳۰ پچونجاں ورے دی عمر دے سان اُوناں نیں وی سُولی دی جنگ وچ شرکت کیتی سی ، ؛ ( ۵ ) نارمنڈے کا رابرٹ ڈیوک نے ( ۱۰۵۱ ۔ ۱۱۳۴ ) شمولیت کی ، ولیم دا وڈا پُتر فاتح ہویا سی ۔ البرٹ انگلینڈ ، سکاٹلینڈ اور نارمنڈے توں بہادر نارمنوں نوں لیایا سی ایں پنج عارضی فوجاں ویلے نال دسمبر ۱۰۹۶ تے مئی ۱۰۹۷ دے وچکار لڑن کیتے قسطنطینہ وچ اپڑیاں سان ۔(۱۴)

بھاری اتے باتربیت فوجاں دے  بہادر بازنطینی سلطنت دے شہنشاہ الیگزیئس تے فخر کردے سان اوہ اُوناں کیتے بالکل حیران کُن شخصیت دے طور تے سی ۔ اوہ زر خرید اتے غلاماں نوں مُل لین وچ پہل کرن آلا سی ۔ پر ھن اُونوں ہزاراں مقرر جنگجوؤاں دا مُقابلہ کرنا سی جیڈے اُوناں دی آپنی آزاد مرضی نال فوج دی مہم وچ مرکزی نگاہ بن کے آرھے سان ۔

لاطینی بازنطینوں دی دور افتادی تے یقین کدے سان اتے  الیگزنیس دیاں ایناں ہیبتناک اتے خطرناک سُولی دیاں جنگاں دیاں سوچاں تے اعتماد نہیں کردے سان الیگزنیس دی پہلی سُولی دی جنگاں دے طور لڑن آلی فوج سی جینے اُودی وفاداری دا حلف چُکیا سی اتے سر زمین بازنطیناں نال بھر گئی سی اُودے بعد چھیتی ہی اُونے اعلان کیتا کہ اوہ آپنی فوج نوں اُوناں دے نال پیوتر سرزمین تے نہیں گھلے گا نتیجے دے طور تے شہنشاہ دے دھوکے دہی دے مختلف واقعات دی وجہ توں سُولی دیاں جنگاں نیں الیگزنیس تے کِسے وی قسم داے الزام تے ممکنہ طور تے انکار کر دیتا ہووے گا ۔(۱۵) بوہمینڈ دی راہنمائی وچ  سُولی دیاں جنگاں نوں نیسیا ڈورے لہیوم اتے انطاکیہ وچ گھلیا گئیا سی اُوناں نیں ترکیاں ، عرب ، عرب دے خانہ بدوشاں دے خلاف آرمی نوںإ اکٹھا کیتا اتے لڑائی کیتی اتے فتوعات دے نال مُڑ آئے اتے اُوناں نیں خطرناک لمبے سفر نوں پہاڑاں دے پار اتے سورج دی گرمی وچ بے رحم صحرا نوں برداشت کیتا ۔ انطاکیہ وچ اکُھس کے اُوناں نیں شہر دے قعلے نوں خوفناک بنا دیتا اتے اک ویلے وچ میں پری میٹر تے ترکی دی آرمی نوں تباہ ناس کرکے شکست دیتی ۔ بڑی ہوشیاری دے نال  بوہمینڈ  نیں جنگی ترکیب دے نال اخیری انطاکیہ تے قبضہ کر لیا سی ۔ جنگی ترکیب کے ساتھ آخر کار انطاکیہ پر قبضہ کر لیا تھا ۔ جون ۱۰۹۸ وچ ، نارمن شہزادہ بوہمینڈ نیں سُولی دی جنگ دے سارے کمنڈریاں دے حکماں نوں قبول کر لیا سی ۔ زیر نہ ہون آلے فرق دے خلاف اُودی آپنی فوجی طاقت دی وجہ توں قبول کیتا سی ۔ بوہمینڈ نوں انطاکیہ  دے لوکاں نیں ہیرو دے طور تے قبول کیتا اتے اُوس نیں انطاکیہ تے آپنے کنٹرول نوں قائم رکھیا جدوں تیکر یروشلم وچ دوجے جنگ کر رھے سان  ۔(۱۶)

یروشلم دا شہر پوری دنیا کیتے اک وڈی قلعہبندی دے طور تے قبول کیتا جاندا سی جیویں ہی سُولی دی جنگ جیڈی یروشلم شہر دے لاگے اپڑے سان اُوناں دی تعداد گھٹ ہو کے و ۱۳۰۰ بہادر جوان رہ گئے ت سان اتے ر ۱۰۰۰۰دس ہزار فوج دے سپاہسالارخورے صرف  دو تہائی آرمی دے برابر سان جیناں نیں نیسیا تے دو ورے تیکر حملہ کیتا سی جیویں انطاکیہ دے نال سُولی دی جنگ جیڈیاں فوجاں یروشلم تے قابض ہو گئیاں سان اتے اوہ یروشلم وچ اتفاقی طور تے واقع ہون آلے حالات دی مدد کرن دے نال اُودے تے قابض ہو گئے سان بروقت جینوز ک دے بحری جہازاں دی خوراک اتے  ضروری تعمیری سامان دے نال بروقت اپڑی ، تعمیری کاماں کیتے  مشینری ایں سب جنگجو نوں فتح حاصل کرن دے قابل بناندی ھے ۔(۱۷) ۱۵ جولائی ۱۰۹۹ نوں یروشلم تے قبضہ کر لیا گیا سی اتے بنیادی طور تے یروشلم اک سلطنت بن گئی  سی ممکنہ طور تے یروشلم دی سلطنت نوں فرانس دے اکھر آؤٹیر مئیر  دے طور تے جانیا گئیا سی ۔ایں سلطنت ویسے ہی علاقے تے پھیلی ہوئی سی جیویں پرانے فلسطین دا علاقہ سی۔

گارڈ فرائے یروشلم دے خلاف فتح حاصل کرن کیتے راہنمائی کیتی سی اتے اودا دفاع کیتا سی جدوں مصر دی فوج نیں اودے خلاف حملہ کیتا سی ۔ اُوناں جتن لائے کہ دوبارہ اُودے تے قابض ہو جائیے ۔ (۱۸)

سٹارک گارڈ فرائے دےپاروں دسدا ھے :

گارڈ فرائےنیں ایس سرزمین تے بادشاہ دا تاجپان توں انکار کر دیتا سی کیوں جے اُوتھے سونے دا تاج نہیں پا سکدا سی ۔ جتھے ‘‘ کنڈیاں دا تاج پانا سی ۔ ’’

ایس توں پہلاں کہ اوہ پیوتر مزار دا دفاع کرن آلے دے طور تے خطاب حاصل کردا اُونے انکار کر دیتا۔

اس سے پہلے کہ وہ مقدس مزار کا دفاع کرنے والے کے طور پر خطاب حاصل کرتا اُس نے انکار کر دیا ۔

سٹارک مسیحیاں دی نوی سلطنت دے بنن دے پاروں بیان کردا ھے،

ہور ایدے کہ یروشلم دی سلطنت وچ اُوتھے تین دوجے جھوٹے جنگجو وی سی ایں ایڈیسہ دے علاقے دے سان۔ اتے انطاکیہ دے حکمران سان۔جیڈے پورے انطاکیہ دے شہر نوں گھیرے ہوئے سی جیڈا ھن موجودہ تُرکی ھے ؛ اتے ٹریبولی دا علاقہ ، انطاکیہ دے جنوب دے آل واقع ھے اتے لینبیز کاسٹل وچ وی جیڈا شہر دا ناں کھلرے ہوئے سی انطاکیہ ایس علاقے دا بوہت وڈا شہر سی۔جیدے وچ تقریباً آٹھ ہزار لوکی رھندے سان  ۔ (۱۹)

ایں حیرانکُن تاریخ سی کہ سُولی دے جنگواں نیں سلطنت نوں اسلامی فوجاں توں دوبارہ واپس چھیتی نہیں لیا سی۔ سلطنت دی بنیاد رکھن دے بعد بھاری تعداد وچ سُولی دے جنگجو یورپ مُڑ آئے سان اتے اُوتھے صرف تین سو بہادراں نوں چھڈیا سی اتے بوہت سارے فوجی سپہ سالاراں نیں سلطنت نوں ریاستاں دے قعلیاں دی فوج نوں کنٹرول کیتا ۔ دوبارہ فتوعات نوں سہارا اسلامی سلطنت وچ پُر زور تفرقے دی وجہ توں چلیا سی اتے جیڈے سُولی دے جنگجواں دے سامنے اکٹھے نہ ہو سکے ۔ پہلی سُولی دی جنگ دا ویلہ وی قابلِ غور سی ۔ دونہواں سلطنتاں نوں بچان کیتے مسیحی فوجاں دی طرفداری اہم سی۔

سلطنت دا  دفاع ۔ بحری ڈاکیواں توں مدد

اکورے دے بعد گارڈ فرائے کلر گیا سی اتے تین دناں دے بعد اُونوں یروشلم لے جایا گیا۔ اُودے بعد اُونوں بھراں بالڈون نیں کرسمس دے دن دا ۱۱۰۰ وچ بادشاہ دا تاج پاوایا اصل وچ سلطنت دے بانی نیں سلطنت نوں وسعت دین نوں بڑی اہمیت دیتی۔ ابتدائی فتوعات وچ سلطنت نوں وسعت اتے دفاع نوں ودھایا۔ ناروے دے پاکیزہ لوکاں نیں اتے مسیحی مجاہدین  نیں سختی نال رسد دی لوڑ نوں مہیا کرن وچ معنی خیز کردار ادا کیتا اتے فوج نوں باہم مدد پہنچان وچ اہم کردار ادا کیتا۔ شروع وچ پہلاں مسیحی بادشاہ یورپ توں گھلیا گیا سی اُودی اک  مثال دا شمار کردے نیں۔ ایں بادشاہ سیگرڈ سی۔ ناروے دے یاتری ( پیوتر ، حاجی ) ایس پیوتر سرزمین وچ آزادی دی بہادری دے کارنامیاں دی ناقابلِ بیان کہانیاں لے کے واپس مُڑے سان۔ ایں تحریک بالڈون دی مدد دے مقصد وچ تبدیل ہو گی۔ یروشلم دا نواں بادشاہ سی۔

بادشاہ سیگرڈ نوں پیوتر سرزمین دی ڈاکیواں دی فوج دی راہنمائی کیتے متفقہ طور تے چُنیا گیا سی۔ ۱۱۰۷ وچ بادشاہ سیگرڈ ۶۰ بحری جہاز اتے پنج ہزار مسیحی بحری جنگ جو ( بحری ڈاکیواں ) نوں لیکے پیوتر سرزمین دے آل روانہ ہویا۔ ایس سفر دے دوران اُوناں نیں ست اہم جنگاں لڑیاں ۔ اُودے وچ کُجھ بُت پرست بحری ڈاکیواں دے خلاف سان اتے دوجے ویلے وچ اسلامی فوجیاں دے خلاف لڑیاں ۔ سیگرڈ بذاتِ خُود جنگ وچ فیصلہ کُن فتح دے نال لڑیا۔ اُونے سیسلی وچ اُونوں بند وی کر دیتا سی اتے اُونے نارمن راہنماواں دے نال پکی باہمی تعلق بنائے سی، جیدا شمار روجر دوم نیں کیتا ھے۔

اُودے بعد فلسطین ۱۱۱۰ وچ اپڑے، سیگرڈ بالڈاون دے ملیا جینے اُودا استقبال بڑے چنگے طریقے نال کیتا۔ اُوناں نیں اکھٹے درایائے یردن وچ جھڑی پائی اُوتھے ہی سیگرڈ نیں بپتسمہ لینا پسند کیتا سی اتے دوجے عام پیوتر کماں دی مشق وی کیتی سی اتے سِگرڈیت جڑ توں لے کے موسمِ سرما دے آغاز تیکر یروشلم وچ ہی ٹھہریا رھیا۔ قدیم ناروے دے لٹریچر ہیمسکرائنگلہ : وچ ناروے دے بادشاہواں دی تاریخاں درج نیں۔ ستوری سٹیورلسن ریکارڈ کردے نیں :۔

بادشاہ بالڈون نیں بڑی شان و شوکت دے نال بادشاہ سیگرڈ اتے اُودے سارے لوکاں دی دعوت کیتی اتے اُونوں بڑی پیوتر یادگاراں دیتیاں بالڈون دے اتے کلیسیاء دے بزرگاں دے حکم توں پیوتر سُولی توں لکڑی اک چپٹی کڈی گئی اتے ایس پیوتر یادگار دے نال اُوناں دونہواں نیں حلف چُکیا ایں جیڈی لکڑی سی پیوتر سُولی دی سی ۔ جیدے تے رب نیں بذاتِ خُود بڑی تکلیف چُکی سی اتے فیر ایں پیوتر یادگار بادشاہ سیگرڈ نوں دیتی گئی ایس صورت وچ اوہ اتے اُودے بارہ مرد ہور وی سی۔ ایس گھل دی قسم کھانی چاہی دی ایں کہ اوہ مسیحیت نوں آپنی پوری طاقت دے نال پھیلان۔

جے کر ممکن ہوئے تاں اُوس لکڑی کلوناروے وچ آرچ بشپ دی سیٹ تے نصب کرے اتے اُوس پیوتر سُولی نوں اُوتھے لے گئے اُوتھے جتھے پیوتر بادشاہ اُولاف رھندا سی ۔ ۔ ۔ ایدے بعد سیگرڈ آپنی مزروعہ زمین دے آل مُڑن کیتے مُڑ بحری جہاز تے گیا فیر بادشاہ بالڈون شام وچ کفاراں دے قبضے سیڈاؤن نوں جان دی تیاری کیتی۔ اُودی وسعت تے بادشاہ سیگرڈ نیں اُودا ساتھ دیتا۔ اُودے بعد بادشاہ نیں کُجھ ویلے کیتے اُوس پنڈ نوں محاصرے وچ لے لیا سی۔ اُودے بعد اُوناں نیں آپنے ہتھیار سُٹ دیتے فیر بادشاہواں نیں اُودے تے قبضہ کر لیا سی۔ (۲۰)

سیٹورنسن نیں فرنگیاں دے تسلسل دی اک پرانی نظم نوں ریکارڈ کیتا۔ جیڈی اُوس واقعہ دی آتما دی عکس مندی کردی ھے۔

اینارسکلاااسن نیں وی ایدے پاروں بیان کیتا ھے۔

‘‘ باروے کاکا بادشاہ ہکلاڈز آکھدا ھے۔

کافراں دا قصہ سیڈاؤن ھے

خطرناک شور دے نال انجن چل رھیا ھے

کنداں اتے پتھراں دیاں چھتاں تباہ ہو چُکیا نیں

قصبیاں دیاں کنداں دی بربادی لاگے ھے ایں ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ۔

ناروے دے باشندے ایناں سیاہ کنداں تے چڑھ گئے نیں

اوہ بزرگ جہناں نیں اُوناں دے غارت کرن دے اعلان نوں پڑھیا۔

جھوٹیاں دے قصبے نوں آپنی مرضی نال جیت لیا۔ (۲۱)

بھاویں بڑی بہادری دے نال اُوناں دے خلاف زبردست لڑائی توں بڑی فتوعات حاصل ہوئیاں اتے اُوتھے بوہت جاناں دا نقصان وی ہویا سی۔ جیویں ماضی وچ بیان کیتا گیا سی۔ قرونِ وسطیٰ دے مفکر ایس بریچ نیں دعویٰ کیتا کہ از سُولی دیاں جنگاں تے ۱۰۰،۰۰۰ حیاتیاں چُکیاں گئیاں اُوہ جیڈے سُولی دیاں جنگاں وچ مرے سان۔ ہو سکدا ھے ایں تعداد بوہت زیادہ ہوئے۔ سُولی دیاں جنگاں دے تاریخ نگار ، رونڈی ستارک ۱۳۰،۰۰۰ دا حوالہ دیندے نیں جیڈے پیوتر سر زمین کیتے بنھی ہوئیاں سان اتے ۸۸ فیصد یروشلم نوں حاصل کرن دے ویلے ضائع ہو گئیاں سان سٹارک ہور لکھدے نیں ایں اُوس ویلے تیکر نہیں ہویا سی جدوں تیکر یورپ دے اعلیٰ درجے دے پُتر پہلی جنگِ عظیم دے دوران خندق وچ ذبح نہیں ہوئے سان۔ ایس لئی یورپ نیں ساری راہنمائی دی نس نوں گنوا دیتا سی جیڈے پہلی سُولی دی جنگ وچ اُوس تھاں تے ودھے سان۔ اُوناں وچوں جیڈے اُوس دوران مشرق وچ چلے گئے سی ۔ اُوناں وچوں جیڈے اُوس دوران مشرق وچ چلے گئے سی آپنے چنگے ویلے وچ۔ (۲۲)

پہلی سُولی دی جنگ لڑن آلیاں دیاں قُربانیاں بوہت مہنگی سان اتے زیادہ تر حیاتیاں اُوناں دی پیوتر سرزمین دی آزادی نوں حاصل کرن کیتے ضائع ہو گئیاں سان۔

وضاحت وچ بحری ڈاکو نوں سُولی دے جنگجوؤاں اتے فوج نوں حکم جاری کیتا کہ پیوتر مقامات بنائیاں جان اتے اُودا دفاع کیتا جائے اتے اُوناں دا جیڈا اُوس سلطنت وچ رہ رہے سی، اولیت دے مطابق ۱۱۱۹ وچ ہیوہیگس دی پینس نیں تیس قرینکش توں یروشلم وچ راہنمائی بالڈون دوئم دے دورِ حکومت دے شروع وچ ہویا سی ۔ جینے سلطنت تے حکومت کرن کیتے تین ورے کیتے حلف چُکیا اتے پیوتر حکم نوں پورا کیتا اُوناں جنگجواں دی چوکھی مہارت تے غور کروں۔

بالڈون نیں حکم دیتا کہ اوہ پیوتر وعدیاں دے حکم نوں ترک کر دین کہ اوہ پیوتر مقامات نوں بچان کیتے اُودی مدد کرن اُوناں نوں تھاں دا ناں دیتا گیا اتے سلیمان بادشاہ دے گھر دا وی ( سلیمان دی ہیکل دی نوعیت تے بھروسہ کرنا ) اتے اُوناں دے نوے گھر دا وی پتہ دیتا۔

۱۱۲۵ ہیوہیگس دی پینس نیں یورپ وچ نوی تقویت نوں لھبن وچ یروشلم نوں چھڈیا اتے اُوس نیں سُولی دیاں جنگجواں دے حکماں نوں حکم دے طور تے قانوناً مستحکم پایا۔ پینس یورپ وچ صاحبِ اختیار آدمی حمایت نوں حاصل کرن دے قابل ہو گیا سی ۔ اُودا ناں برنارڈ آف کلوویکس سی ۔ برنارڈ آپنے دورے دے بوہت معزز اتے قابلِ عزت تھیالوجی دے ماہر سی اتے اُونے آرچ بشپاں ، بادشاہواں اتے پوپاں نوں بغیر کِسی تعلق اتے خُوف دے اُوناں نوں رد کیتا ، اوہ بذاتِ خُود اک بہادر آدمی سی اتے اُودے حکم دین دی ساخت آرمی دی طراں سی، برنارڈ ابتدائی طور تے زبردست بہادری دی وکالت کردا سی اتے بوہت سارے تجویز کردے سی۔ کہ اُودی سیوا کرن دا انداز پرانے سر گلہاڈ دی طراں ھے ۔ برنارڈ نیں قانون و قواعد نوں لکھیا جیڈا ۷۲ آرٹیکل تے مشتمل سی۔ جیدے وچ قواعد دی فہرست نوں وی شامل کیتا سی۔ دعائیواں ، پرستش ، پاکیزگی ، تقامیل اتے لیڑیاں دے کوڈ وی شامل سی بہادراں دا لباس باحیا ہوئے ، جیدے تے چاندی دی کڑھائی کیتی گئی ہوئے اُوناں دے بازواں تے سونا نہ جڑیا ہوئیا اتے اوہ چٹی پوشاک پان گئے۔ مشہور لال سُولی اُوناں دیاں چھاتیاں تے بعد وچ شامل کیتی گئی سی۔ ۱۱۲۸ وچ اک چرچ کونسل ٹورس وچ ہوئی جتھے ایں قانونی طور تے حکم جاری کیتا گیا جیدے وچ مسیح دے غریب بہادراں دے طور تے حکم جاری کرن دی اتے سلیمان دی ہیکل دی تصدیق کیتی گئی سی۔ ( جیڈی بعد وچ بیت المقدس دے بہادر دفاع کرن آلے آکھوائے ، بیت المقدس دے دفاع کرن آلیاں وچ صرف اُوناں نوں اجازت سی جیڈے بالغ اتے پکے بہادر سان۔ (۲۳)

۱۰۷۰ دے لاگے ( اک ہسپتال وچ جیڈا بعد وچ سینٹ جان دے ناں جانیا گیا )

اک نرس جیڈی بیمار سی جیڈی یروشلم دے مقدس مقاماں وچ زخمی ہوئی سی ۔ ممکنہ طور تے لیڈر شپ نیں یروشلم دے پیوتر مقاماں دی حفاظت شروع کر دیتی گئی سی اتے جیدے وچ تقریباً ۴۵ قلعے گریثن سی، ایں جنگ جیڈے کالے چوغے پائے ہوئے سی اتے اُوناں دیاں چھاتیاں تے چٹی سُولیا سان۔ ۱۱۲۰ دے دوران اوہ بیت المقدس دے دفاع کرن آلے دے کول حریف آئے ہون گئے اتے اوس ویلے اُوناں نیں بوہت ساری جنگاں وچ حصہ لیا سی ۔ سٹارک ایناں بہادرواں دے پاروں بیان کردے نیں :

قانونی طور تے سینٹ جان دے حکم دے طور تے جانیا جاندیا ھے۔

بہادر رفائے عامہ دی جماعت بیت المقدس دے دفاع کرن آلیاں دی اصطلاح برابر ھے اتے اُوناں دی لڑائی دی قابلیت برابر نیں اتے حادثات جیڈے اُوناں نیں برداشت کیتے سان بالکل برابر سی جدوں اوہ پیوتر سر زمین نوں چلا رھے سی اتے رفائے عامہ دی جماعت یورپ وچ نہیں آئی سی پر صرف اوڈس نیں مُسلماناں دے نال لڑائی نوں جاری رکھیا سی۔

اوریب لوڈس اُوتھے سی، اوہ مالٹا تے قابض ہو گئے سی اُوناں نیں مُسلماناں دے حملیاں نوں دوبارہ پسپا کیتا۔ جھگڑا بوہت زیادہ تعداد وچ سی ۴۰ ہزار اتے چھے توں زیادہ جنگجؤاں دے درمیان ہویا سی۔ فی الحقیقت ھن مالٹے دے جنگجواں دے طور تے جانے جاندے سی، رفائے عامہ دی حمایت تے موجود سی۔ (۲۴)

موجودہ تاریخ دی ترمیم وچ رجحان

کی صلاح الدین اک روشن خیال اتے صابر مُسلمان سی؟

بارہویں سبق دے ابتداء وچ اسی بااصول اتے پوری دنیا نوں اُودے کیتے محکوم بنان دی دھمکی دے حکم نوں بیان کیتا سی اتے محمد دے کھڑے ہون دے انداز دے طور تے آغاز ہی سی ۔ ۱۱۸۹ ء وچ صلاح دین نیں اُودے علاوہ حالیہ وچ ۱۹۷۹ ء وچ کھومیانی اتے نومبر ۲۰۰۱ وچ اُوسامہ بن لادن منظر عام تے سی ۔ ( دو مہنے دے بعد ۱۱۱۹ دے واقعات ) ایں طنزیہ طور تے سی ، تاں جے صلاح دین نیں آسمان دی بادشاہی دی سکاٹ دے جنگ نامہ دی رہائی دی تصویر کشی کیتی ھے اوہ بڑے روشن خیال مُسلمان راہنما سی اُوناں نیں رحم اتے صبر دے نال اُوس جنگ نوں مُکایا۔ اُوناں کیتے جہناں نیں سُولی دے جنگجواں دی وحشیانہ تصویر دی تائید کیتی اتے اُوناں نیں مُسلماناں دی پیاری سرزمین دے اندر امن اتے صبر وچ مداخلت کیتی سی ۔ ایں طفلم گھر نوں چلان کیتے ہٹ ہوئی سی۔ ریڈی سکاٹ دی ٹیم نیں امریکہ وچ مُسلمان دے نال تعلقات ( سی اے آئی آر ) دی کونسل دا انتظام کیتا سی اتے دوجے گروپاں نیں ایس خیال دی حمایت کیتی اوٹ وچ مخالف احساسات توں پرہیز کیتا سی ۔ ہالی وڈنگار دلال سیاست نوں دُرست کرن کیتے اکر رہائی تھامس کدی کدھار صحیح تاریخ دا نقشہ کھچیا سی۔

ریڈلی سکاٹ ناقابلِ بیان طریقے نال ایس حیران کن فلم دا بیان کردا ھے پر ایں بھیڑی لیکھ ھے کہ اوہ ایس حوالے دا انتخاب کردا ھے کہ ایں اسلامی دباؤ دا نمونہ ھے ۔ ایں انٹریمبنٹ دے مقصد کیتے جنگ نامے نوں تاریخی طور تے حیس بنانا اک مسئلہ ھے ۔ پر اک دوجا مسئلہ ھے جدوں تاریخ ہو جاندی ھے تاں اُوس سوچ نوں مننا اُلٹ ہو جاندا ھے جیویں یسعیاہ نبی دعویٰ کردا ھے ۔ یسعیاہ  ۵ : ۲۰ ’’ اُوناں تے افسوس جیڈے بدی نوں نیکی اتے نیکی نوں بدی آکھدے نیں اتے نور دی تھاں تاریکی نوں اتے تاریکی دی تھاں نور نوں دیندے نیں اتے شیرینی دے بدلے تلخی اتے تلخی دے بدلے شیرینی رکھدے نیں ۔‘‘ بوہت ساری برطانیہ دی اکیڑ میاں فلم تے الزام لگاندی ھہیں کہ مکمل طور تے تاریخ دی سچائی تے لاگت ھے اتے ایں مُسلمان معاشرے دی طمانیت کردی نیں۔ دوجے تاریخ نگاراں دی بحث دا ایں اک صدری عکس ھے۔

پروفیسر یونتھن ریلے سمتھ ، سُولی دے جنگجو دی مختصر تاریخ دا اک منصف ھے اتے اوہ دنیا دے تاریخ نگاراں دے دور دی راہنمائی کرنا ھے۔ اوہ فلم نوں ’’ کوڑا کرکٹ ‘‘ آکھدا ھے اوہ  نکھیڑ بیان کردا ھے کہ ایں ساری دُرست تاریخ نہیں ھے ایں مُسلماناں اتے اُوناں دی تہزیب دی باطل دلیل پیش کردے نیں اتے سُولی دی جنگ سارے بے رحم اتے وحشی سی۔ اصل وچ کرن کیتے کُجھ نہیں سی؛ اتے مُسلماناں دا مقابلہ یہودیاں اتے مسیحیاں توں نہیں سی، ایں بالکل بے معنی گھل ھے۔ (۲۵)

ہور اُودے ریلے سمتھ نیں آکھیا کہ فلم مکمل طور تے سروالٹر سکاٹ دی کتاب ’’ دی تالسمین ، جیدی اشاعت ۱۸۲۵ ء وچ ہوئی سی ۔ ایں روحانی طرز دی تحریر سی ایدے وچ سُولی دے جنگجوؤاں دی ۔ ۔ ۔ ۔ ۔ ویکھائی گئی ۔ اُودے تے بھروسہ کرنا سی ۔ ھن مکمل طور تے اُودی بدنامی تاریخ نگار اکیڈمیاں نوں جاندی ھے ۔

سپینز دوجے تاریخ نگاراں دا شمار کردا ھے۔

پروفیسر یونتھن فلپ ’’ قسطنطنیہ نوں بچان کیتے ، چوتھی سُولی دی جنگ دا ’’ مصنف ھے اُونے وی فلم دی تصویر نوں وی مُکایا ۔ اوہ تاریخی سچائی دا بیان کردا ھے اتے اُونے اُوس موضوع دی یعنی صُولی دے سورماؤاں اتے بیت المقدس دے محافظاں دے طور تے تصویر کھیچھی ھے، بیت المقدس دے محافظ ’’ باڈیذ ‘‘ دے طور تے صرف مُسلماناں دے ظاہری تناسب نال سہارا دے رھے سی اتے ’’ باڈیذ ‘‘ ایں ظاہر کرن دا کوئی غلط راہ ھے ایں واقعی کوئی غلط راہ ھے اُوناں نوں مُسلماناں توں بڑی دھمکیاں چلی نیں اتے بوہت سارے اخیری تیکر مار دیتے گئے سی ۔ کیوں جے اُودی شمشیر زنی دی صلاحیت صرف مقدس سرزمین دا تحفظ سی۔ (۲۶)

صلاح الدین کون سی ؟ اوہ کرد دا باشندہ سی اتے شاہ رُخ دا بتھیجا سی، اُونے ۱۱۶۹ء وچ مصر نوں فتح کیتا سی ۔ اُونے اُوس شام تے فتح مند حکمرانی کیتی سی۔ نور الدین جینے سُولی دی سلطنتاں دے سورماؤاں دے خلاف بوہت واری مہم جوئی وی کیتی سی اتے صلاح الدین نیں اُونوں فتح کیتا سی۔ (۲۷)  صلاح الدین نیں ۴۵ ورے دی عمر وچ الہ الدین دی بیوہ نال ویاہ کیتا اتے تخت نوں کھو لیا سی اتے اک ہی حکمرانی دے نال اُونوں مصر اتے شام وچ لے گئے ۔ صلاح الدین دونہویں بوہت ساری سُولی دیاں جنگجوؤاں دے خلاف لڑائیاں جیتیاں اتے ہاری وی نیں ، صلاح الدین نیں آپنا عمل محمد دی بے درد جنگوجدل دے مطابق عمل کیتا سی ۔ ہیٹن دی لڑائی جولائی ۱۱۸۷ء وچ ہوئی۔ اُونوں بذاتِ خود اگے ودھ کے رفائے عامہ دی جماعت اتے بیت المقدس دے محافظاں دے طور تے حصہ لیا سی اتے فیر اُودی فوج مُک گئی سی جیڈی باقی ویچن آلے بہادر سی اُودے تے تکیہ کیتا سی ۔ (۲۸)

کُجھ لوکاں دا خیال ھے کہ یروشلم نوں فتح کرن دے بعد صلاح الدین دے کام رحم کرن آلے کام سی ۔ ایں غلط سی اُودا ذاتی طور تے ارمان سی کہ اوہ مکمل طور تے مسیحیاں نوں اُوتھوں کڈھ دیوے۔ پر اُودا موزاں ذریعہ دولت حاصل کرنا سی۔ صلاح الدین نیں بازنطینی شہنشاہ دے صُلحنامہ تے مہر کر دیتی سی ۔بھاویں ایں قانون دی پابندی دی آمیزیش کرنا سی۔ ایں بوہت زیادہ ممکن سی۔ اوہ ست ہزار یروشلم وچ رہائشیاں توں اتے ۳۰ ہزار بسنت دے رہائسیاں نوں آزاد کرن تے راضی ہو گیا سی۔

اتے دوجے شہر دے ادھے لوکی مارکیٹ وچ غلاماں دی طراں ویچ دیتے گئے سی۔ ایس لئی صلاح الدین دا اک رحم دا نمونہ یروشلم نوں لُٹیا ھے اتے شہر دے ادھے لوکاں نیں غلاماں دی طراں مارکیٹ وچ گھلنا سی۔

جدوں کہ دوجے نمونے چوکھی طراں اسلامی بدلے اتے تیزی نال جنگ و جدل محمد دے مُسلماناں نیں کردار دے نمونے دی خاص درسگاہ سی۔ اوہ کیس طراں دا روشن خیال اتے رحم دل ہیرو سی؟ صرف اوہ جیڈا اسلام نوں رفع کرن دا ارمان کردے نیں اتے اسلام دی سچائی نوں انوکھی اتے غلط تصویر وچ اک اسلام دے ہیرو دے طور تے پیش کردے نیں۔ ایدے علاوہ بذاتِ خود اکثر کُتب خانیاں ، کتاباں اتے علم دی تباہی وچ شامل سی۔ اسلام دے ابتدائی شروع دے وریاں وچ سکندریہ نوں فتح کرن دے بعد مُسلمان کمانڈر نیں خلیفہ عمر توں پوچھیا کہ دمشق دی عظیم لائبریری دے بارے وچ کی کرنا چاہیے ۔ جیدے وچ سینکڑوں ہزاروں طومار پیئے ہوئے نیں۔ سپنسر ایناں واقعات دا دوبارہ شمار کرنا ھے۔

عمر نوں آکھیا گیا کہ اُودا جواب دین ، ‘‘ کہ جیڈا کُجھ اُودے تے لکھیا گیا کی اُودے نال رب دی کتاب (قرآن) متفق ھے، جے کر ایں متفق نہیں ھے تاں اُوناں نوں لوڑ نہیں ھے۔ ایس لئی ایناں نوں ضائع کر دیتا جاوے۔’’ ایس طراں نال اینا چار ہزار عام طوماراں نوں شہر دے ایندھن دے طور تے استعمال کیتا گیا اتے ایس اینوں ساڑے جان وچ چھ مہنے لگے۔(۲۹)

اینج ہی صلاح الدین نیں قاہراں وچ لائبریری نوں بند کر دیتا گیا اتے کتاباں نوں ترک کر دیتا۔ (۳۰)

اسلام سائنسی اتے بیصرت کیتے اک عظیم ذخیرہ ھے؟

اک ہور مشہور عقیدہ جیڈا وریاں توں گردش کردا رھیا ھے کہ مسلماناں نیں فن، موسیقی، ثقافت، تعمیر، سائنس اتے ٹیکنالوجی وچ بوہت ترقی کیتی ھے تاہم اینا دعویاں نوں چیلنج نہیں کیتا گیا۔ سب توں پہلی گھل حدیث وچ اک وڈی فہرست ذکر کردی ھے اتے اک مفصل وضاحت بیان کردی ھے کہ محمد نیں پُر زور طریقے نال فنون، تصویراں ، موسیقی ، موسیقاراں خاص آلات ایتھوں تیکر کہ پالتو ڈنگراں جیویں کہ کتے کتیاں نیں اُوناں دی مخالفت کیتی سی۔ اسلامی قانون دے مطابق ثقافت اک لعنت سی اتے مُسلماناں کیتے ممنوع سی کیوں محمد دے ڈینمارک وچ کارٹوناں دے فنکاری دے ڈرامے تے ایں غُل گپاڑا سی؟ ایں مادہ جی گھل ھے کہ ایں اسلامی فلسفہ قانون دے مطابق اتے محمد دے نقطہ دے مطابق اک لعنت سی۔

تقریبا! سارے اسلامی ثقافت اتے سائنس دی ترقی براہ راست یہودی ، دینی ثقافت توں لئی گئی جیڈے اُوس زمین وچ وسدے سان جیڈے لوکاں نیں فتح کیتی۔ اسلامی کمزور داستان جیڈی مسیتاں دے نمونیاں دی صورت وچ ھے ۔ اوہ مشرقی رومی سلطنت دے پکے مصری ڈھانچیاں چوں لئی گئی۔ چٹان دا مشہور گنبد مشرقی رومی سلطنت دے دستکاراں اتے معماراں نیں پیش کیتا اتے ایں کلیسیاء دے پیوتر حصہ توں مشابہت رکھدا ھے۔ بوہت سارے مشہور مسیتاں مسیحیاں دے گرجے گھراں توں اضافی میناراں اتے کُجھ اندرونی ڈئیزان دی تبدیلیاں دے نال بنائی گئی نیں ابتدائی سائنسی کتاب جیڈی عربی وچ لکھی گئی اوہ شام دے مسیحی کاہن جیڈا اسکندریہ وچ بہندا سی اُونے طِب تے لکھی ایں کتاب فارسی یہودی فزیشن دی کتاب دا عربی وچ ترجمہ ھے۔ (۳۱)اسٹاک اسلامی ادویات دی نیو دا خلاصہ کردا ھے۔

’’ مُسلمان‘‘ یا ’’عرب‘‘ ادویات اصل وچ مسیحی دوائی دی حقیقی شکل ھے ۔ ایتھوں تیکر کہ وڈے وڈے مسلمان اتے عرب دے ڈاکٹر وی عظیم نسٹورین میڈیکل سنٹر جیڈا شام وچ نسی بس وچ تربیت پا چُکے نیں نہ رف ادویات بلکہ ترقی یافتہ تعلیم دا ایک مکمل سلسلہ وی نِسی بس وچ دوجے سیکھن دے ادارے وی نسٹورین نیں قائم کیتے جیدے وچوں اک جنڑیشر پُر ھے جیڈی کہ سائنس دی تاریخ وچ اعلیٰ مقام رکھدا ھے۔ جارج سر مُون نیں ( ۱۸۸۴ء ۔ ۔ ۔ ۱۹۵۶ء ) وچ اُوس ویلے دا سب توں وڈا دانش دا مرکز آکھیا۔ اینج نسٹورینس نیں چھیتی ہی عرب وچ آپنی اک ساکھ قائم کیتی جیدے وچ اُونے بہترین اکاوئنٹنٹ ماہرِ تعمیر ، فلکیات دان ، بنکر ، ڈاکٹر ، تاجر فلاسفر ، سائنس دان ، بتالہ نویس اتے اساتذہ پیش کیتے۔ اصل وچ نوی صدی دی ابتداء وچ تقریباً سارے پڑھے لکھے مفکرین جیڈےے اسلامی علاقیاں وچ سان اوہ نسٹورین مسیحی سان۔ (۳۲)

مشہور عربی عدد شماری کرن آلیاں نیں زیرو دا تصور ایجاد کیتا جینوں مُسلماناں نیں آپنی ایجاد دے طور تے بنا لیا۔

بھاویں ایں اصل وچ اسلام توں پہلاں ہندوستان وچ اک ہندو ای ایجاد سی ایتھوں تیکر کہ مارماڈیوک پکٹیل جیڈا کہ قرآن دا اک مشہور مترجم سی اتے جینے اسلام قبول کر لیا اُونے ایس گھل نوں تسلیم کیتا کہ جدید اسلامی ثقافت مقامی فاتح لوکاں وچوں ہو کے آئی ھے ۔ اسلامی نیو بحری فوج بحری فوج وی ایسے توں بنی ھے اتے بذمنٹائن اتے دستے وی ایسے توں بنے کیوں جے عرب آلیاں نوں سمندری سفر دا کوئی علم نہیں سی ۔ (۳۳) ایں مثالاں مُسلماناں دے اُدھار لئے گئے کلچر تہزیب دی سطح نوں کریددی ھے اتے ایں کریدن دا کام ایس مقامی سرزمین وچ رھن آلے لوکاں نیں کیتا۔

جہاداں دا خلاصہ

جہاداں دا آغاز ۱۰۹۵ وچ ہویا اتے ستواں جہاد ۱۲۵۰ تیکر رھیا اخیری جہادی شہر اتے علاقے ۱۲۹۱ وچ مجبوراً اسلام قبول کر گئے ۔ پہلا جہاد (۱۰۹۸ء توں ۱۰۹۹ء) نوں اک بوہت کامیاب جہاد قرار دیتا گیا جیدے وچ یروشلم نوں دوبارہ فلسطین وچ بطور اک مسیحی پکے علاقے دے قائم کیتا گیا۔

دوجا جہاد (۱۱۴۶ء توں ۱۱۴۸ء) وچ مکمل ہویا ایں جہاد ناکام قرار دیتا گیا کیوں جے ۱۱۴۴ء وچ ابتدائی مُسلماناں نیں ایدے وچ کامیابی پائی۔ تیجا جہا(د ۱۱۸۸ء توں ۱۱۹۲ء )وچ پوپ گریگری ہشتم نیں صلاح و دین دی فتح دے جواب وچ ہیٹن وچ ۱۱۸۷ء وچ اُوناں جہادی جیڈے یروشلم وچ سی اُوناں دے خلاف کیتا۔ یورپ دی بوہت ساری شخصیات ایس دین وچ شامل سان جیدے وچ انگلینڈ دے شیر دل بادشاہ چرچڈ توں اتے فرانس دے بادشاہ فلپ اتے شہنشاہ فریڈرک باربا رُوسا اُوناں نیں یروشلم توں نہ لیا پر اوہ ایس قابل ہو گئے کہ اوہ ساحل لیوینٹ دے نال نال دی جہادی زمین تے قبضہ کر لین۔ چوتھا جہاد ( ۱۲۰۱ء توں ۱۲۰۴ء )  وچ کونسٹنٹ ٹائن دی جنگ ٹائن دی جنگ وچ تبدیل ہو گیا اتے لاطینی بادشاہت دے قیام تے مُک گیا ایس عرصے دے دوران بوہت سارے ادرونی شاہی خفیہ راز وی سامنے آئے جہناں نیں سابقہ بیذینٹائن لڑائیاں نوں جہاداں وچ اکٹھا کر دیتا اتے ایں سب دارلخلافہ بیذینٹائن دا انت بنے۔ پنجواں جہاد (۱۲۱۸ء توں ۱۲۲۱ء ) ۔چھیواں جہاد (۱۲۲۸ء توں ۱۲۲۹ء) وچ ہویا اتے ستواں جہاد ۱۲۴۸(ء توں ۱۲۵۰ء )  وچ ہویا جیدا مرکز بنیادی طور تے مِصر سی اتے اُودا زیادہ تر حصہ ناکامیاں دا ھے ۔ ستویں جہاد دے دوران کٹر دینی بادشاہ لوئیس نہم نیں ایس مہم دی راہنمائی کیتی ۔ جہادی کُجھ عشرے تیکر دباؤ پاندے رھے پر اخیری ایناں دیاں قوتاں ۱۲۹۱ء وچ بننی شروع ہو گئی۔ (۳۴)

کُجھ لوکی دعویٰ کردے نیں کہ جہاد ناکام ہوئے کیوں جے اُودے بعد بادشاہتاں نہیں رھیا پر ایں انت مندرجہ ذیل حقائق دے سبب توں ناکام ھے جیویں کہ پچھلے باب وچ ذکر کیتا گیا ھے کہ کونسٹنٹ ٹائمپل اتے ٹورز دی لڑائیاں مُسلمان سپین دے فاتحین مشرقی و وسطیٰ اتے شمالی افریقہ دے فاتحین دے قصے مشہور نیں۔ اسلامی گِدی نشیناں نیں ویانہ دی اتے ورنا دی اتے قصاؤ دی وڈی وڈی لڑائیاں وچ یورپ نوں وی فتح کرن دا جتن کیتا۔ پر ایں بائلون دے گاڈ فربے بوہی مونڈ دے ٹرائنٹو شیر دل بادشاہ چرڈ بادشاہ لوئیس نہم اتے بوہت سارے دوجے ہیروز نیں اینج نہ ہون دیتا۔ اسلامی فوج نوں یورپ وچوں کڈھ دیتا گیا ۔

بھاویں ایں اُودے بوہت سارے حصیاں تے اختیار لے چُکی سی۔ (۳۵)اصل وچ یورپ وچ اچانک اسلامی حملیاں وچ ایناں جہاداں دے عرصے دے دوران بوہت سارے لوکی مُکا دیتے گئے۔ ایس گھل تے وی بحث کیتی جا سکدی ھے کہ مغربی لاطین نیں بیذینٹائن شہنشاہ دی درخواست جیڈی اُونے مدد کیتے کیتا اُونوں نظر انداز کر دیتا گیا۔ اسلامی فوجاں نوں کونسٹنٹ ٹائمپل توں کڈھ دیتا گیا اتے یورپ دے وڈے حصے وچ دھکیل دیتا گیا۔ جہادیاں نیں سفر دا انتخاب کیتا اتے ایشیاء مائنر توں لیکے بیذینٹائن تیکر بوہت سارے علاقیاں نوں بحال کیتا جد کہ فلسطین وچ آپنا تسلط قائم کیتا۔

جہاد اتے بائبل دا ’ حیوان ‘

گدی نشینیاں دی بادشاہت دی وُسعت

بارھویں صدی دے ابتدائی حصے دے دوران بسیار خور منگولیاں نیں اک لاکھ خانہ بدوش جنگ جوئیاں دے نال آپی نوں مغرب دے آل دھک دیتا اتے اُوناں دی راہنمائی جیناں جیس خان ( جیڈا کہ اک بین الاقوامی حکمران سی ) نیں کیتی جین جیس خال ۱۲۲۷ء وچ مر گیا پر آپنی وسیع سلطنت چار پُتراں دئ وچکار تقسیم کر دیتی۔ ایں نوی بادشاہتاں گولڈن منگولی بادشاہتاں کہلان جیدا زیادہ تر حصہ روس ، یوکرائن، جنوبی پولینڈ، بلغاریہ، اتے ہنگری توں لیکے ساحل ایڈرئیٹک تیکر قائم ہوئیاں ۔ (۳۶)  (۱۲۹۴ء توں ۱۳۰۴ء) وچ غزنی سلطنت دے دوران منگول حکمراناں نیں اسلام قبول کیتا اتے دوجی اسلامی قوتاں دے خلاف جیدے وچ سُلجک ترک شامل سی جہناں نیں اِنسٹولیا دے بوہت سارے حصے وچ حکومت کیتی سی ۔ منگولاں دے حملے توں بچ کے ترکاں نیں مغربی انسٹولیا دے علاقے دے پہاڑاں دے آل ہجرت کیتی اتے ایس گھل نیں دنیا دی تاریخ وچ اک بوہت اہم نقطہ گدی نشین شہنشائیواں دے مستقبل کیتے ثابت کیتا کراش ایناں اسلامی جہاداں دے بارے وچ بیان کردا ھے:

ایس معاشرے تے غزا دے فوجیاں دا اختیار سی اتے ایں ابتدائی دناں دے اسلامی لوکاں دی یاد دلاندے نیں جہناں نیں جہاد نال محبت نوں فروغ دیتا اتے ایدی ہتھیائی ہوئی شیواں علاقے اتے ساخت نوں دنیا دی بے قیام دینی وبستگی نوں ضائع کر دیتا۔ غزنیاں دے دستیاں جیڈا کہ دین دے جہادی سان سارے ملک وچ اُونوں فروغ دیتا اوہ ہتھیائی ہوئیاں شیواں تے جیوندے رھندے سان جیڈے اُوناں نیں بیذینٹائن دے لوکاں دے نال مسلسل لڑائی دے ذریعے نال حاصل کیتی سان۔ اُوناں وچ زیادہ تر ترک منافع خور سان۔(۳۷)

سوگٹ توں اک ترک علاقی جیڈا مغربی انسٹولیا وچ ھے اوہ عثمان دی خلیج دے ناں توں مشہور ہویا۔ ( ۱۲۵۸ء توں ۱۳۲۶ء اتے ایں ہی گِدی نشین آکھوائے ۔ ۱۳۰۱ء گِدی نشین جیدے ترجمے دا مطلب ہڈی توڑن آلے کیتا گیا اُوناں نیں بوہت شہرت حاصل کیتی کیوں جے اُوناں نیں جنوبی کونسٹنٹ ٹائمپل کیتی زبردست بیذینٹائن قوت نوں شکست دیتی۔ گِدی نشین نیں اُونوں بیذینٹائن دے علاقے تیکر دھکیا اتے گدی نشینیاں دے سردار نیں آپنے پُتر اُوریان نوں فوجی طاقت وچ چھڈیا اتے اُونے آپنی بادشاہت نوں پھیلا لیا۔ اُوریان نیں بیذینٹائن دیاں قوتاں نوں جیڈا انسٹولیا وچ سی علامتی طور تے نظر انداز کر دیتا اتے جنوب مشرقی یورپ وچ چڑھائی کیتی ۔ اُوریان دے پُتر مُراد نیں ( ۱۳۶۱ء توں ۱۳۸۹ء ) تیکر اسلامی وسعت نوں جاری رکھیا اتے جنوبی کونسٹنٹ ٹائمپل تیکر لے گیا اتے فیر بلغاریہ اتے سربیا دیاں زمیناں تیکر اگلے دو عشریاں کیتے مُراد نیں آپنے علاقیاں نوں اختیار کیتے مسلسل وُسعت دیتی۔ (۳۸)

سریز ابتداء وچ جوان باکن مُنڈے سی جیناں دیاں عمراں عام طور تے دس توں بارہ ورے سی اتے ایناں نوں ۸ اتے ۲۰ مُراد نیں جینی سریز لوکاں نیں دریافت کیتا جینی دے وچکار دے مُنڈے وی تصور کیتا جاندا سای ۔ تُرکی منتظمین ایس سلطنت وچ سکائٹ ہوندے سی اتے مسیحی کُنبیاں توں اُمیدوار مُنڈیاں نوں قبضے وچ لیا جاندا سی اتے اُوناں نوں عثمانی جہادی جنگ جُو بنایا جاندا سی۔ یورپ دے بعد ابتدائی روم وچ پہلی منظم فوج بنائی گئی۔ سپنسر ایدے بارے وچ بیان کردا ھے:

جینی سریز عثمانی سلطنت دے سب توں زیادہ خطرناک جنگ جو سی جیڈے مسیحیت دے خلاف سی اتے اُوناں فوجاں دے اندر جیڈے مُنڈے سی اوہ آڈڈھے علاقیاں توں جمع کیتے گئے سی۔ مسیحی پیو مجبور سی کہ اوہ آپنے پُتراں نوں اُودے وچ گھلدے اتے مُسلماناں نیں پکے ترین اتے ذہین ترین مُنڈیاں نوں لے لیا سی جیڈا دوبارہ کِدی وی اُوس ویلے تیکر آپنے گھراں وچ نہ آئے جدوں تیکر کہ اوہ اُوس علاقے دی مُسلمان فوج دا حصہ نہ بن گئے۔ (۳۹)

ایں جوان مُنڈے مکمل طور تے اسلامی خیمیاں دے تھلے اُوناں دے زیر سایہ تعلیم پاندے اتے اُوناں تے شدید نظم و ضبط لوگو کیتا جاندا سی۔ جینیسریز ہر وڈی عثمانی جنگ لڑن گئے اتے اوہ جہادی سر برائیواں دے خلاف وی محاصرہ کرن گئے۔ (۱۵۲۲ء)

اسلامی عثمانی حملہ آوراں نیںہور (۱۳۸۵ء) وچ صوفیہ دی فتح دے نال وُسعت پائی اتے بعد وچ ہور دو وریاں وچ سیلونیکا دی بندرہگاہ نوں وی فتح کیتا۔ (۴۰) ۱۹۳۸ء وچ مُراد نیں آپنی فوجاں نوں مسیحٰاں دے خلاف کسو دی لڑائی وچ لیایا۔ سپنسر ایدے پاروں لکھدا ھے۔

جنگ توں پہلاں دی رات وچ عظیم وزیر نیں قرآن کھولیا اتے اُودے توں فوجیاں نوں اُکسایا اُودی اکھیاں اُوس ایت تے گئیاں جیدے وچ لکھیا ھے۔’’ اے نبی منافقاں اتے بےدھرمیاں دے نال لڑ۔‘‘ اُوس وزیر نیں آکھیا کہ ایں مسیحی کتے بے دھرم اتے منافق نیں۔ اسی اُودے نال لڑدے ہاں ۔ اوہ اُودے نال لڑیا اتے اک وڈی فوج ایناں دے خلاف پھیل گئی اتے ۱۵ جون دے دن سربیاں دے خلاف یومِ سوگ منایا ۔ (۴۱)

بِضد نیں ۱۳۸۹ء توں لے کے ۱۴۰۲ء تیکر آپنی سلطنت نوں ودایا اتے ستمبر ۱۳۹۶ء نوں اک منظم جہاد وچ جیڈا کہ نیکوپوُلس دے شہر وچ بلغاریہ دے لاگے ہویا شکست دیتی۔ ایناں فوجی دستیاں دے جوتیاں دی ودھدی ہوئی آواز نیں ترکی کرنلاں نوں جیڈے بلقان دے علاقے وچ نوے نوے آباد ہوئے سی ہلا کے رکھ دیتا۔ (۴۲)

یورپ دی اسلامی اختیار نیں آپی نوں چھیتی رونما کیتا۔

چنگے لیکھاں توں یورپ کیتے جیس خاں دے منگول ورثاء یورپ وچ آئے جیڈے تمر لین یوتموری آکھوائے۔ (۱۳۳۶ء توں ۱۴۰۵ء) تیموری لوکاں دا ایں فرقہ اسلامی فرقے نقشبند صوفی فرقے نال تعلق رکھدا سی اتے ایں ترکی جہادی فوجیاں دے خلاف بوہت سارے اسلامی علاقیاں وچ لڑے ۔ تموریاں نیں ۱۴۰۲ء وچ ترکیاں نوں انقرہ وچ شکستدیتی اتے فیر آپنی توجہ چین دے آل کر لی۔ ایس صورتحال وچ عثمانی سلطنت کمزور پئے گئی۔ یورپ کیتے ایں وقفہ مختصر ہویا کیوں جے ۱۴۰۵ء وچ تمیوری سلطنت اُودی بادشاہ دی وفات دے بعد وکھ ہو گئی۔ عثمانیاں نیں آپنے گواچے ہوئے علاقیاں نوں فیر لے لیا۔ محمود دوم نیں بیذینٹائن دے دارلخلافہ نوں جیتن دا جتن کیتا اتے فیر بیذینٹائن دے شہنشاہ نیں لاطینی کلیسیاء نوں اسلامی جہادیاں دے خلاف فوجی مدد کیتے کیتا، شہنشاہ جون ہشتم آرتھوڈوکس اتے کاتھولک کلیسیاؤں نوں فلورین دی کونسل وچ اکٹھا کرن تے آپنے شہنشاہت دے دفاع دی اُمید تے متفق ہو گیا، پوپ ایگنس ہشتم پولینڈ ہنگری اتے والکیا توں اک فوج نوں بھنن تے رضا مند ہو گیا۔ ورنا ہنگری دی مشہور لڑائی (۱۴۴۴ء) وچ مُراد نیں تیس ہزار جہادیاں دی اک فوج نوں شکست دیتی۔ (۴۳)

ورنا دے مقام تے شکست دے بعد ہلی زیادہ دیر نہیں گذری کہ عثمانی دستے نیں آپنے بوہت لمبے چیر دے انتظار کیتے ہوئے مقاصد نوں ۲۹ مئی ۱۴۵۳ء وچ حاصل کر لیا۔ محمود دوم نیں آپنا چٹا گھوڑا کونسٹنٹ ٹائمپل وچ دوڑایا کہ ایس قابل فخر شہر نوں آپنی سلطنت دے نوے دارلخلافہ دے طور تے لے سکے اتے جیت دے ٹائٹل دے نال فاتح دا ٹائٹل لکھ سکے ایں مغرب کیتے اک وڈی شکست سی ایس شہر کیتے ہمیش عظیم یورپ دی کند دا ٹائٹل لگدا سی۔

محمود دی بادشاہت دے تحت عثمانیاں نیں یونان، سربیہ، بلقان دے اک بوہت وڈے حصے اتے کوئیمن پینی سولہ نوں وی فتح کیتا روس مرکزی ایشیاء اتے یورپ دے چکار اہم تجارت دے راستے ھن عثمانی حکومت دے تحت سی۔ (۴۴) ایناں حکمراناں دے تحت اسلامی عثمانی سلطنت فلسطین، مصر، عرب ، عراق، شمالی افریقہ ہنگری دے بوہت وڈے حصول اتے جنوبی اٹلی تیکر کھلردی چلی گئی۔

۱۵۲۹ء وچ ترک ویانہ دے دروازیاں تیکر سی۔ عثمان دی حکومت وچ عظیم بادشاہ سلیمان ۱۵۲۰ء توں ۱۵۲۲ء تیکر اسلام دا گھر سی اُونے فیر اک ہی سلطنت الہی خلافت وچ بدل دیتا ۔ کرش اینا واقعات دے بارے وچ بیان کردا ھے۔

چھیتی ہی عثمانی سلطنت بلند ترین مقام تیکر اپڑ گئی۔

اینج دے مقام تیکر جینے پہلاں کدی وی اینا عروج نہیں پایا سی ماضی دی مُسلمان سلطناں نوں دبا دین آلے پریشر توں پستی دے عمل دا سامنا وی سی اُوناں دے وچکار تنظیمی ابتری وی سی اتے ہر طراں دے وریاں ورے رھن آلے مسائل وی سان جیدے سببوں اوہ آفتاں دا شکار ھے معیشت ہولی ہولی پسدی چلی گئی پر ھن اُونے چنگا ہونا شروع کیتا پر جنگاں تے بوہت زیادہ روپیہ پیسہ خرچ کرن دی وجہ توں عثمانی حکومت تجارت دے خسارے وچ چلی گئی۔ جیدے سببوں نا صرف خام مال اتے مقامی صنعتاں متاثر ہوئیاں بلکہ سونے چاندے دا کاروبار وی بوہت زیادہ انحصار وچ چلا گیا۔ (۴۵)

اک سلطنت دے ایں کردار پستی وچ چلے گئے اتے فیر تاریخ وچ ایں ہی ہوندا رھیا۔ سلطنت اتے ریاستاں دھوکہ دیندیا رھیا اینج دا دھوکہ جیڈا ایس توں پہلاں کدی نہیں ہویا کیوں جے اُوناں نیں اک اینج دا منصوبہ بندھیا کہ اوہ کِسی وی مسئلے نوں حل کرن وچ بچے عثمانی سلطنتاں دی وسعت نوں جاری رکھیا ۱۶۸۳ء وچ ترکاں نیں ویانہ نوں لین دا جتن کیتا پر اُوناں دا سامنا اک ہور وڈے گروہ توں ہو گیا۔ پاک رومی سلطنت اتے پالش لیتھینن کومن ویلتھ یعنی (ہولی لیگ) توں تاریخ داناں نیں ۸۰۰۰۰ توں ۸۴۰۰۰ مغربی گروہ دے جنگجوؤاں دا تخمینہ لگایا ھے جیدی راہنمائی پالش بادشاہ جانتھری، جانسن سوم، صوبیسکی کر رھیا سی ایں جنگ وچ اک لکھ تیس ہزار توں لیکر اک لکھ پچاس ہزار عثمانی ترکاں دے خلاف سان اینا وچ اک وڈا گروہ آلیڈ جینسری دا وی سی۔ ویانہ دی لرائی وچ تاریخ دا سب توں وڈا گھوڑیاں دا دستیاں دا گروہ وی شامل سی۔ یورپین اتحاد نیں آپنی فتح نوں ثابت کیتا اتے اوہ مغربی تہذیب دے ہیرو آکھوائے ۔

اخیری عثمانی سلطنت ہور ڈِگ گئی اتے اُونوں اک بھیڑے اُستعارے یعنی ’’ یورپ دے بیمار بندے ‘‘ دا ناں دیتا گیا۔ ہولی ہولی ہوور بربادی پہلی جنگِ عظیم تیکر جاری رھی اتے اسلامی عثمانی خلافت ۳ مارچ ۱۹۲۴ء نوں آئنی طور تے برپا ہو گئی اتے مکاشفے دی کتاب وچ لکھیا ہویا ’’ حیوان ‘‘ ھن زخمی ہو گیا۔

آرمینیاء دی نسل کشی

سُٹے جان دے باوجود ترکاں نیں بوہت ساریاں لڑائیاں لڑیاں اتے بوہت سارے وحشیانہ جرائم آپنی اخیری بربادی تیکر کردے رھے بیسوی اتے اکسیویں صدی وچ سلمان گروہاں نیں تشدد نوں جاری رکھیا ۱۸۹۴ء توں ۱۸۹۶ء تیکر ترک مُسلماناں نیں آرمینیاء دے ۲۵۰۰۰۰ مسیحیاں نوں ذبح کیتا ۱۹۰۴ء اتے ۱۹۰۹ء وچ ہور ۳۰۰۰۰ آرمینیاں نوں ماریا۔ ۱۹۱۵ء وچ اک واری فیر پہلی جنگِ عظیم توں پہلاں مُسلمان ترکاں نیں انتظامی طور تے اک ملین آرمینیا دی نسل کشی کر دیتی بوہت سارے گولی دا شکار ہوئے بوہت ساریاں نوں ڈبو دیتا گیا جیدے وچ بال وی شامل سان اتے بوہت ساریاں نوں پہاڑاں دیاں چوٹیاں توں سُٹ دیتا گیا اتے جیڈے بچ گئے اُوناں نوں ملک بدر کر دیتا گیا یا غلام بنا لیا گیا۔ (۴۶)کوئی وی شخص اینا دی نسل کشی تے غور کر سکدا ھے کہ ایں کِنی متاثر ہوئی ۔ اسلامی ترک اداریاں وچ تشدد کیتے ہتھیار موجود نیں اتے ایں ادارے تشدد اتے موت دے خطرات پیدا کردے سان اک واری فیر آرمینیاں نیں آپنی دفاع دے سارے ذرائع نوں گنوا دیتا جدوں اُوناں ملک بدری اتے قتل د ے ذریعے توں وڈے پیمانے تے ذبح کرنا شروع کیتا گیا اتے ملک بدر پالیسی دے تحت مُسلمان ایس قابل ہوئے کہ اوہ دوجیاں قوماں نوں دھوکہ دین وچ مداخلت کرن ۔ اصل وچ اُوناں وچ زیادہ تر نوں ذبردستی ٹریناں کاراں وچ راہ ہی دے وچ مار دیتا گیا یا بُھک توں مار دیتا گیا۔

دوجے جیڈے سمندر دی راہ گئے اُوناں چوں اکثر نوں پانی وچ ڈبو دیتا گیا اوہ جہناں نیں سریا دے صحرا دے ذریعے توں سفر کیتا جیڈا کہ افرات دے نال نال ھے اُوناں نوں یا تے قتل کر دیتا گیا یا بیماری نال مر گئے۔ (۴۷)ایسے اثنا وچ مکمل دینی صفائی پورے آرمینیاء دے صوبیاں وچ ہوئی ۔ کرشن وین دے صوبے دی اک مثال بیان کردا ھے:

وڈا قاتل ڈی جے ویدت پاشا سی جیڈا کہ جنگ دے منسٹر ایبتر پاشا دا سالہ سی جیڈا کہ فروری ۱۹۱۵ء وچ وین دا گورنر بنیا اتے اک بھیڑی ترین خبر ایں سی کہ آرمینیاء وچ متاثرین دے جُسیاں تے گھوڑیاں دے پیراں دے نشانات سان ۔ ڈی جے ویدت نیں کوئی ۸۰۰ لوکاں نوں ذبح کیتا جیناں وچ زیادہ تر بوڑھے آدمی عورتاں اتے بال سان ۔ اپریل تیکر مرن آلیاں دی تعداد دس ہزار ہو گئی اتے آنے آلے مہنیاں وچ وین دے علاقے وچ ایناں دی آبادی اتے زیادہ ودھ گئی۔ (۴۸)

ہٹلر آرمینیاں دی نسل کشی دے نمونے نوں آپنے ہتھیار کیتے زبردست تباہی کیتے ورتدا ھے ۔ ہٹلر اتے ہیزچ ہملر دونہویں ہی اسلامی فرقیاں دے طریقیاں نال جیڈے اُوناں نیں نسل کشی کیتے ورتے اُوناں توں متاثر سی۔ ہٹلر سٹائطِن ، مائیو، پولپوٹ اتے بوہت سارے دوجے ایس نسل کشی دے طریقیاں توں متاثر سی اتے اُوناں نیں اینوں اپنایا اتے آپنی حکومتاں وچ دہشتگردی اتے لکھاں نوں ذبح کرن وچ اینوں اختیار کیتا مُسلمان ایس منصوبہ سازی وچ بانی سی اتے اکسیویں صدی دے سارے عظیم ڈکٹیٹراں نیں ایناں دی نقل کرنی شروع کیتی ۔

ریاست متحدہ امریکہ دے شہریاں نیں ایں برکت آپنے آباواجداد دی باریک بینی نال پائی کہ اوہ آپنے حق نوں آہنی قوانین دے تحت حاصل کرن۔ بانیاں نوں ایں گھل بڑی گہری طور تے پتہ چلی کہ وحشیانہ حکومتاں لوکاں تے کیتیاں جاندیاں نیں اتے اینا دی بنیاد یورپ دی تاریخ وچ موجود ھے اتے اُوناں دی جدوجہد اک نوی ریپبلک حکومت نوں قائم کرن وچ سی۔

مزید ہور ہتھیاراں دی ضبطی وچ ہٹلر نیں وی خیمیاں دے مظلوماں تیکر اپڑان کیتے ٹریناں نوں آمد و رفت کیتے وی استعمال کیتا اتے ایدے وچ تین گنا اہلیت توں زیادہ لوکاں نوں بھر دیتا ایس طراں نال بوہت سارے راہ وچ ہی مر گئے۔

مزید ہور ہٹلر نیں وی رعایا نوں آزاد اذیت دیتی جیویں کہ مُسلماناں نیں کیتا ۔ شوبد نیں آپنی کتاب تشدد کیتے رب دی لڑائی : اسلام نبوت اتے بائبل وچ تاریخی بیان دیندے ہوئے لِکھیا:

’’ ہٹلر ترکاں دے نسل کشی دے کام توں ایس قدر متاثر سی کہ اُونے ۲۲ اگست ۱۹۳۹؍ نوں آپنے پولینڈ کیتے وسیع منصوبیاں نوں بیان کردے ہوئے ایس گھل نوں شامل کیتا کہ اوہ بیلیاں وچ موجود آدمیاں، عورتاں اتے بالاں نوں مار دیوے گا اُونے آکھیا کون آج آرمینیاء دی نسل کشی نوں یاد نہ کرے گا؟‘‘۔ (۴۹)

ہٹلر نیں مُسلماناں دے ایس ناپاک کام نوں یہودیاں نوں دوجی جنگِ عظیم وچ مارن دا کام جاری رکھیا۔ ایں گھل مکمل طور تے قابلِ فہم ھے کہ ساڑے موجودہ اقتصادی ، سیاسی اتے دنیا دی فضاء وچ بائبل دے اخیری دناں دے متعلق جیڈا کُجھ دسیا گیا ھے اُودے وچ اسلام اتے مستقبل دے زور آور مطلق العناناں دے وچکار لڑائیاں ہوئیاں گئیاں اتے ممکنہ طور تے مُسلمان دنیا وچ اینج کرن گئے ۔ یوحنا رُسول نیں نبوت کیتی ھے ’’ اتے میں اُوناں دے سراں وچوں اک تے گویا زخم کاری لگیا ہویا ویکھیا پر اُودا زخم کاری لگیا ہویا ویکھیا پر اُودا زخم کاری چنگا ہو گیا اتے ساری دنیا تعجب کردی ہوئی اُوس حیوان دے پیچھے پیچھے ہو گئی ۔

(مکاشفہ ۱۳ : ۳ ) ۱۹۹۴ء وچ اسلامی خلافت دے خاتمے تے ایں کاری زخم حیوان دے لگیا اتے فیر ھن ایں تازہ ہو رھیا ھے ، ٹھوس ہو رھیا ھے اتے ساری زمین تے پھیل رھیا ھے ۔ اخیری حیوان دا ایں زخم ٹھیک ہو جاوے گا ۔ جدوں خلافت دوبارہ قائم ہوئے گی۔ یوحنا ایس بیان نوں جاری رکھدا ھے۔

’’ ایں جیڈا توں حیوان ویکھیا ایں پہلاں تے سی مگر ھن نہیں ھے اتے آئندہ اتھاہ گڑھے توں نکل کے ہلاکت وچ پئوے گا اتے زمین دے رھن آلے جیناں دے ناں بنایِ عالم دے ویلے توں کتاب ِ حیات وچ لکھے نہیں گئے ایس حیوان دا ایں حال ویکھ کے پہلاں سی اتے ھن نہیں اتے فیر موجود ہو جاوے گا تعجب کرن گئے۔‘‘(مکاشفہ ۸: ۱۷ )

خلافت دا انقلاب

اسلام پوری دنیا وچ اک ہی حکومت یا خلافت تے زور دیندا ھے جیدی نیو شریعت ے قانون تے ھے اتے ھن ایں گھل بخار دی طراں ہو چکی ھے اسلامی انقلاب نیں موجودہ عشریاں وچ بے شمار مثالاں وچ سر کڈھیا ھے۔

چند مختصر جھلکیاں ایس ودھدے ہوئے رُحجان نوں ظاہر کرن کیتے ایتھے دیتی گئیاں نیں کہ موجودہ زمانے وچ ایں تصور ایس قدر بین الاقوامی سطح تیکر پھیل گیا ھے۔

بوہت ساری شمالی افریقہ دیاں قوماں اسلامی حکومتاں جتن کر رھیا نیں کہ اوہ آپنے شریعت لا دے تصور دے نال سارے مسیحی مخالفت نوں مُکا دین۔ عیدی امین دے یوگینڈا وچ حکومت وچ آن دے بعد اُونے اسلام قبول کیتا اتے انت دے طور تے تین لکھ شہریاں دا قتلِ عام کیتا جیدے وچ زیادہ تر مسیحی سان۔

اج مصری مسیحی زیادہ تر وڈے منظم طریقے نال مارے جاندے قیدی بنائے جاندے تشدد کیتے جاندے اتے موت دے گھاٹ اُتارے جاندے۔ عشریاں توں اسلامی جوشیلے جتن کر رھے نیں کہ مصر دی سیکولر حکومت نوں برباد کر دین اتے اینوں اسلامی شریعت دے تحت لے آن۔

ھن اوہ آپنے مقصد نوں پورا کرن کیتے زور لگان۔ نائجریا وچ وی مسلسل حملیاں دے تحت ملک دے شمالی حصے دے مُسلمان جتن کر رھے نیں کہ جنوبی حصے وچ وی اسلامی حکومت نوں قائم کرن۔ نائجریا میں خُوش قسمتی نال مسیحی مبشرین جیویں کہ رہنما ڈبونکی لکھاں دی تعداد وچ مشتمل عبادتاں کروائیاں نیں اتے لوکاں نیں مسیحیت نوں قبول کیتا ھے خورے لہر وی اسلامی زیادتاں کیتے خلاف جنوب وچ اک بہتری دا قدم ھے۔ ۱۹۸۵ء توں سوڈان دی حکومت نیں وی شہریاں دے خلاف وڈے پیمانے تے جنگ شروع کیتی ھے جیڈا دہی علاقیاں وچ ھے اتے ایدا آغاز نیوبہ دی پہاڑی توں ہویا ھے سوڈان دی حکومت نیں اک طے شدہ پروگرام نوں سارے ملک وچ اسلامی حکومت لوگو کرن کیتے طے کیتا ھے ۔ ایدا تخمینہ لگایا گیا ھے کہ گورنمنٹ آف سوڈان دے ۱۰ لکھ لوکاں نیں ۸۰ دی دہائی دے آخر وچ اتے ۹۰ دی دہائی دے شروع وچ ایس گھل کیتے خیمے لگائے نیں۔ پیٹر ہمینڈ نیں آپنی دستاویز ’’ آگ دے تھلے دھرم ‘‘ وچ آپنی ابتدائی گوائیاں وچ ایناں خیمیاں دے بارے وچ بیان کیتا ھے: سوڈان دی حکومت وچ نسل کشی دا اک مرکزی حصہ لوکاں دے نال زیادتی وچ مزمر ھے۔ نیوبہ دی ہر خاتون نوں ’’ پیس کیمپ ‘‘ دے اندر یا تے اُودے نال زیادتی کیتی گئی ھے یا اُونوں زیادتی دی دھمکی دیتی گئی ھے۔ ۹ ورے دی عمر دیاں کُڑیاں دے نال زیادتی ہوئی ھے جیدے کیتے سپاہیاں نیں حدیث وچوں ایں دلیل پیش کیتی سی کہ محمد نیں وی ۹ ورے دی عائشہ دے نال ویاہ کیتا سی۔ عورتاں دے نال زیادتی ہوئی جیویں ہی اُوناں نوں اغواہ کیتا گیا اتے جیلاں وچ آمد تے وی زیادتی ہوئی اتے ایناں زیادتیاں نوں ’’ پیس کمیپ ‘‘ وچ یا لیبر کیمپ وچ دہرایا گیا یا مُسلمان سپاہیاں نیں آپنی ڈیوٹی دے دوریاں دے دوران اُوناں دے نال عارضی ویاہ کیتے ایس جنسی تشدد اتے غلامی دی پالیسی دا مقصد نیوبہ دے معاشرے دے سماجی طور تے برباد کرنا سی۔ (۵۰)

موجودہ لوکاں دی نسل کشی دارفر دے شہر وچ ہوئی اتے ملک دے دوجے حصیاں وچ وی میڈیا نیں اِیسے دا نوٹس لینا شروع کیتا۔

جہاد دی ہدایت دی آڑ وچ مشرقِ وسطیٰ وچ دہشت گردی نوں مغرب وچ آفت بنایا گیا ایران وچ ایت اللہ خمینی دے زیر سر پرستی اسلامی انقلاب ناقابلِ فراموش ھے۔

فروری ۱۹۷۹ء خمینی نیں آپنے زور دا استعمال کیتا اتے نومبر وچ تہران وچ یو ۔ ایس ایمبسی نوں قابو کیتا جنوری ۱۹۸۱ء وچ ترپین مکفول اشخاص نوں قید کر لیا گیا جدوں تیکر کہ رونلڈ ریگن نیں جیڈا کہ امریکہ دا صدر سی اُودا چالیس گنا ادا نہ کر دیتا۔ اکتوبر ۱۹۸۳ء وچ بنیاد پرست مُسلماناں نیں لبنان وچ ۱۲۴۱ امریکی سپاہیاں نوں قتل کر دیتا گیا اپریل ۱۹۸۸ء وچ اسلامی دہشت گرداں نیں پین امریکی ورلڈ ایئرو نمبر ۷۴۷ جیٹ ایر لائینز وچ اک بم نسب کر دیتا جیویں ہی جہاد لاکر بی توں سکاؤٹ لینڈ توں اُڑیا اوہ پھٹ گیا اتے ۲۵۹ لوک جیڈے جیٹ دے اندر سان مارے گئے اتے گیارہ جیڈے زمین تے سی اوہ مارے گئے۔ خلیج خارص دی لڑائی دے دوران صحرائی طوفان مغرب دے معصوماں دے خلاف جاری رھیا جینوں شدید طریقے نال سُنیا جاندا رھیا۔ ۱۹۹۳ء وچ ۶ مارے گئے اتے ہزاراں زخمی ہوئے مُسلماناں نیں بارود نال بھری ہوئی اک ویگن نیویارک سٹی دے جڑواں ورلڈ ٹریڈ سنٹر وچ گھلی جون ۱۹۹۶ء وچ مُسلماناں نیں اک ایندھن نال بھرے ہوئے ٹرک وچ خوبر سعودی عربیہ توں گھلیا جینے ۱۱۹ امریکیاں نوں مار دیتا اتے ۴۰۰ زخمی ہوئے۔ اگست ۱۹۹۸ء وچ دو وڈے بم نیروبی ، کینیا اتے دائرے اسلام دی ایمبیسیاں وچ گھلے جینے ۲۲۴ نوں ماریا اتے پنج ہزار زخمی ہوئے۔

۱۱ ستمبر ۲۰۰۱ نوں مُسلماناں نیں مِل ملا کے چار جیٹ ائیر لائینز نوں اغواہ کیتا دو جہازاں نوں جڑواں ٹریڈ سنٹر دے ٹاورز دے آل اُڑا دیتا تاں جے اُودے ڈھانچیاں نوں برباد کر دے۔ اک پینٹا گون دے آل اُڑا یا گیا اتے چوتھا وشگٹین ڈی سی دے آل اُڑیا جیڈا شینکس وائل ، پینسولینیہ وچ ہی مستقل طور تے برباد ہو گیا کیوں جے مسافراں نیں بہادری دے نال جہاز دوبارہ قابو کر لیا۔ اسلام نیں دنیا دے آڈڈے بوہت سارے حصیاں وچ آپنے بین الاقوامی غلبے کیتے لڑائی نوں جاری رکھیا ھے اُودے نال نال اوہ لوکاں دی ہجرت دے وسیلے توں وی مغربی ملکاں وچ ہولی ہولی داخل ہوئے۔ ایں پس منظر کلیسیاء دے اندر وی بطور اُوناں دے ایان دے گوائیاں دے طور تے ویکھیا جا سکدا ھے۔ بھیڑے لیکھ توں یورپ وچ مسیحی دھرم توں لوکی ڈِگدے پئیے نیں اتے امریکہ وچ وی اِیسے گھل دی پیروی کیتی جا رھی ھے ایس طراں توں بغیر کِسی روحانی بیداری دے بوہت ساری مغربی قوماں وچ مُسلمان ایس گھل نوں ترجیح دین گئے کہ اوہ اینا قوماں نال وفاداریاں دا الحاق کر لین۔ جیویں کہ مُسلماناں دی آبادی قوماں وچ ودھدی ھے تاں شریعت لا دے لاگو ہون دا مطالبہ وی مقامی سطح تے ہولی ہولی پروان چڑھدا ھے اتے اخیری ایں شدد اختیار کرکے قومی سطح تیکر اپڑ چُکیا ھے تاریخی تخمینے دے مطابق جیڈا اسالامی جہاد وچ لوکی مارے گئے اُوناں دی تعداد ۱۲۰ ملین افریقی سی جیدے وچ ۷ ملین مسیحی سان ۸۰ ملین ہندو سان اتے ۱۰ ملین بدوہست سی۔ اصل تعداد دا اندازہ لگانا اُوکھا ھے کیوں جے بین القوامی طور تے حقائق کھلرے ہوئے نیں ایس طراں نال اسلامی جہاد نیں تقریباً ۲۷۰ ملین لوکاں نوں موت دے گھاٹ اُتار دیتا ۔(۵۱) ایں تعداد حیرت انگیز طور تے اُوناں لوکاں دی اکثریت تے مشتمل ھے جیڈے اینا صدیاں دی ابتداء وچ سی ۔ اینوں ویکھن کیتے دو زبردست ویب لنکس نیں جیڈے کہ روزانہ اسلام دے دنیا بھر وچ تشدد نوں اپ ڈیٹ کردے نیں۔

پہلی سائٹ

http://www.religionofpeace.com/

ایں اسلام توں متعلقہ اموات نوں ۱۱ ستمبر ۲۰۱۱ توں ھن تیکر روز بروز تصدیق کردی ھے اتے ایس سائٹ وچ تصدیق کردی ھے اتے ایس سائٹ وچ تعداد نوں تاریخ ، ملک اتے شہر دے حساب نال لکھیا گیا ھے غالباء بہترین سائٹ

http://www.religionofpeace.com/

ہفت روز دیاں نویاں کہانیاں نوں جیڈیاں جہادی سرگرمیاں یا اسلامی افزائش دے متعلق ھے پیش کردی ھے ایس سائٹ دے اندر لنکس بے شمار نیں اتے ہر کِسے کیتے جیڈا موجودہ دنیا دے اسلامی تحریکاں دی تحقیق کرنا چاھندے نیں بوہت مفید نیں اتے ایں پوری دنیا دی خلافت نوں وی بیان کردے نیں۔

چودھواں باب

مرتد ہون لئی جہاد

مرتد ہون دی تعریف

حدیث دے اندر بوہت سارے پیریاں وچ اُوناں سارے لوکاں کیتے موت دا اعلان کیتا گیا جیڈا اسلامی دھرم نوں چھڈدے نیں۔ اک حدیث بیان کردی ھے، ’’ جیڈا کوئی آپنے اسلامی دین نوں چھڈ دیوے توں اُونوں مار دے۔‘‘ (۱) اک ہور حدیث ایس طراں دی موت دے بارے دسدی ھے۔ ابو موسیٰ دے اک پاسے اک آدمی کھڑا سی موتھ نیں پوچھیا ایں آدمی کون ھے؟ ابو موسیٰ نیں آکھیا اوہ اک یہودی سی اتے مُسلمان ہو گیا اتے فیر دوبارہ یہودی دین وچ مُڑ گیا فیر ابو نیں موتھ نوں درخواست کیتی کہ بیٹھ جاوے پر موتھ نیں آکھیا کہ جدوں تیکر ایں آدمی ماریا نہ گیا میں نہیں بیٹھا گا ایں اللہ اتے اُودے رُسول دی عدالت ھے اتے اُونے تین واری ایں گھل آکھی فیر ابو موسیٰ نیں حکم دیتا کہ ایس آدمی نوں مار دیوں اتے اُونوں مار دیتا گیا۔(۲)

مرتد دھرم کیتے محمد دا حکم سی کہ اُونوں فردً سزائے موت دیوں ۔ حدیث وچ ہور اک ہور گواہی ھے بے شک میں اللہ دے رُسول نوں ایں آکھدیاں سُنا اخیری دناں وچ کُجھ بیوقوف نوجوان ظاہر ہون گئے جیڈے بوہت ساری چنگیاں گھلاں آکھن گئے پر اُوناں دا دھرم اُوناں دے گلیاں توں باہر نہیں آوے گا اتے اوہ دین نوں اینج چھوڑن گئے جیویں کھیل دے ویلے تیر چھڈیا جاندا ھے بس جتھے کتے اُوناں نوں ویکھو اُونوں مار دیوں اتے جیڈا کوئی اُونوں مارے گا اُوناں نوں روزِ محش وچ انعام ملے گا۔(۳) اک بین القوامی امام نیں جنوبی افریقہ دے پروپیکشن دے سنٹر وچ مرتداں دے خلاف جہاد نوں دفاع کیتا۔ اُونے اُوناں مُسلماناں دی مصلوبیت دی حمایت کیتی جہناں نیں سوڈان وچ مسیحیت نوں قبول کیتا سوڈان دی اسلامی حکومت نیں ایس گھل دی برائے راست ذمہ داری لئی کہ اوہ سینکڑاں مسیحیاں نوں مصلوب کرن گئے۔(۵)

نبی محمد نیں آپنے پیروکاراں نوں حکم دیتا کہ اوہ اُوناں ساریاں نوں مار دین جیڈے محض اُوناں تے تنقید کردے یا اُودے اختیار اتے اُودے اعلیٰ حکمرانی دے استحقاق تے سوال چُکدے نیں اک سو سالہ بڈھے یہودی شاعر ابو عقیق نیں محمد تے تنقیدی نظماں لکھیا اتے محمد نیں حکم دیتا کہ اینوں مار دیو۔(۶)اک جوان خاتون شاعرہ عصملہ بنتِ مروان نیں نبی تے تنقید نوں جاری رکھیا اتے اُودے وحشیانہ اعمال تے ملامت کیتی ۔ محمد نیں ایس ناگوار حالت نوں جیڈی اُونے بیان کیتی سُنیا اتے اُودے ڈیڈ دے اندر بال سمیت اُونوں مار دیتا۔ تاریخ دان برنارڈ لوئیس آپنی کتاب تاریخ وچ اسلام خیالات، لوک اتے قرونِ وسطیٰ وچ واقعات دے اندر لِکھدا ھے اتے بوہت سارے قتلاں دا ذکر اُونے کیتا:

اک حاصد یہودی عبداللہ ابن کھیتر نیں نبی دے کردار تے چھیٹے اُڑان آلیاں نظماں دیاں دُھناں بنایا جیناں نوں عوام دے اندر دو غلام کُڑیاں نیں گایا اُوناں وچوں اک نوں قتل کر دیتا گیا اتے دوجی معافی منگنی پئی اک بوہت مشہور مثال کعب ابن الہ اشرف جیڈا کہ نبی سی اتے نبی دا مخالف اتے جینے واضح طور تے وسیع پیمانے تے مُسلماناں دے خلاف ایتاں لکھیا۔ اک مقامی کہانی دے مطابق نبی نیں پہلاں اُودے نال واقفیت ودھائی اتے فیر اُونوں قتل کرکے کعب ابن الہ اشرف توں چھٹکارا پایا۔(۷)

ایناں بیانات دے اندر ہور محمد دے بوہت سارے دوجے مرتد سی۔ مخالف کرن آلے وی سی اتے اُوناں ساریاں نوں قتل کر دیتا گیا اُونے آپنے سندیسے دے خلاف کِسے قسم دی تردید نوں قبول نہ کیتا ہر شخص کیتے موت تجویز کیتی گئی جینے اُودی نبوت دے خلاف دعویٰ کیتا۔ محمد نیں دعویٰ کیتا کہ اوہ بائبل دے نبیاں دا پیروکار ھے فیر وی اُونے بائبل دی تعلیم دی مخالفت کیتی یسوع نیں آپنے مشہور پہاڑی وعظ وچ ’’ جدوں میرے سبب توں لوک تہانوں لعن طعن کرن گئے اتے ستان گئے اتے ہر طراں دیاں بھیڑیاں گھلاں تہاڑی نسبت نا حق آکھن گئے تاں تُساں بختاور ہوؤں گئے ۔ خوشی کریو اتے شادمان ہونا کیوں جے آسمان تے تہاڑا اجر وڈا ھے ۔ ایس لئی کہ لوکاں نیں اُوناں نبیاں نوں وی جیڈے تہاڑے توں پہلاں سان اینج ہی ستایا سی۔ (متی ۵: ۱۱ ۔ ۱۲ )

’’ کئی ٹھٹیاں وچ اُڑائے جان اتے کوڑے کھان بلکہ زنجیراں وچ بنھے جانے اتے قید وچ پین نال آزمائے گئے۔‘‘ (عبرانیوں ۱۱: ۳۶)

پولس رُسول نیں نہ صرف مخالفت نوں برداشت کیتا بلکہ آپنے پختہ انداز دا اعلان وی کیتا۔

 

اینا مرتد لوکاں دے مارے جان آلیا وچ عورتاں وی شامل سان اتے عورت جیڈی آپنے دھرم توں پھیر جاوے اُونوں وی مارنا چاہی دا ایں۔ (۴)محمد دے ویلے توں اج تیکر اُوناں سارے لوکاں نوں جیڈے مرتد ہو جاندے نیں جیڈے شیلے مُسلمان مار دیندے نیں اسلامی قانون دے مطابو مرتد دی تعریف ایں ھے ۔ ۱۔ جیڈا اسلام نوں ترک کرن دا اعتراف کر لے ۲۔ بنیادی اسلامی قوانین دا انکاری ہوئے۔ ۳۔ قرآن اتے محمد دا تمسغر اُڑائے مُسلماناں نیں آپنے نبی محمد دی مثال دی پیروی نوں جاری رکھیا۔ جنوری ۱۹۹۶ء وچ

’’ اتے آپنے ہتھاں نال کام کرکے مشقت چُکدے نیں لوکی بھیڑا آکھدے نیں اسی دُعا دیندے ہاں اوہ ستاندے نیں اسی سہنے ہاں اوہ بدنام کردے نیں اسی مِنت سماجت کردے ہاں ۔ اسی اج تیکر دُنیا دے کوڑے اتے ساریاں شیواں دی جھڑن دی مانند رھے۔( ۱۔ کرنتھیوں ۴ : ۱۲ ۔ ۱۳ ) اوہ ہور طور تے آپنی خُونی برتری دے خلاف خبردار کردا ھے۔

’’ اے عزیزوں ! آپنا انتقام نہ لو بلکہ غضب نوں موقع دیوں کیوں جے ایں لکھیا ھے کہ خُداوند فرماندا ھے انتقام لینا میرا کام ھے بدلہ میں ہی دیواں گا۔ بلکہ جے کر تیرا ویری بُھوکا ہوئے توں اُونوں کھانا کھوا۔ جے کر پیاسا ہوئے تو اُونوں پانی پلا کیوں جے اینج کرن نال تے اُودے سر تے آگ دے انگاریاں دا ڈھیر لگائے گا۔ بدی توں مغلوب نہ ہو بلکہ نیکی دے ذریعے نال بدی تے غالب آؤ۔‘‘ ( رومیوں ۱۲ : ۱۹ ۔ ۲۱ )

کلام ِ خُدا معصوم لوکاں دے خُون دے بدلے کیتے محمد نوں ملامت کردا ھے جہناں نیں اُودے سندیسے تے شک کیتا اوہ جہناں نیں اُودے کردار دے حوالے توں سوال چُکے اتے جہناں نیں اُونوں اللہ دے اخیری رُسول منن دا انکار کیتا۔ اُودے کیتے اُونے یقینی موت دا اعلان کیتا۔محمد نیں اک واری فیر بائبل دی نبوت دے سچا ہون دے امتحان وچ ناکامی حاصل کیتی۔

سلمان رشدی دا معاملہ

اسلام دی برداشت نہ کرن دی فطرت دے بارے وچ بیان اتے اُودے جہاد دے اُصولاں دے تعلق توں اکثر مصنفین نوں موت دی دھمکیاں دیتیاں گئیاں یا اُوناں نوں قتل کیتا گیا جہناں نیں آپنے دین دی پڑتال کیتی یا آزادی تقریر دی عزت دی واضح طور تے اسلامی عقیدہ ہر قسم دے آزادانہ خیال اتے اُوناں دی دینی یا سیاسی تصورات نوں چیلنج کرن تے مخالفت کردا ھے خورے سب توں اہم مرتد ہون دا کیس جیڈا شائع ہویا اوہ سلیمان رشدی دے ناول شیطانی ایتاں دا کیس سی ۔ برنارڈ لوئیس جیڈا کہ برطانوی امریکی تاریخ دان ھے اُونے ایس بیان دا ذکر کیتا : ۱۴ فروری ۱۹۸۹ء نوں ایت الہ خیمنی نیں جیڈا کہ ایران وچ اسلامی دینی اختیار اعلیٰ مرتبہ رکھدا ھے اُونے اک فتویٰ جاری کیتا ایس فتویٰ وچ اُونے دنیا دے سارے جوشیلے مُسلماناں نوں اطلاع دیتی کہ اوہ شیطانی ایتاں دے ناں توں کتاب لکھن آلے مصنف دا خون بہان کیوں جے ایں کتاب اسلام ، نبی اتے قرآن دے خلاف تالیف کیتی گئی۔ پرنٹ کیتی گئی اتے شائع کیتی گئی ھے اتے اُوناں لوکاں نوں وی ایدے وچ شامل کیتا جائے جہناں نیں ایس فہرست نوں جاندے ہوئے وی اینوں شائع کیتا میں ایس گھل دا اعلان کردا ہاں کہ سارے جوشیلے مُسلمان ایناں نوں تیزی نال قتل کر دین کتے وی ایں ملن ۔ تاں جے کوئی وی دوبارہ اسلامی تقدس دی بے حرمتی کرن دی جرات نہ کرے اتے جیڈا کوئی ایس راہ وچ آپی قتل ہو گیا اوہ شہید منیا جاوے گا۔(۸)

مُسلمان متشددین نیں مرتد رُشدی دے قاتل نوں اک ملین ڈالر دین دا اعلان کیتا۔ برطانوی حکومت نیں فوراً ہی مسٹر رُشدی کیتے حفاظتی قوت فراہم کیتی جیدے کیتے برطانیہ دے ٹیکس ادا کرن آلے سالانہ اک ملین توں زیادہ ھن تیکر ٹیکس ادا کر رہے نیں۔

دانیل پائپ نیں آپنی دستاویز رُشدی دے معاملات : ناول ، ایت الہ اتے مغرب دے بارے وچ بیان کردے ہوئے رُشدی دے ناول دی اشاعتاں دے بارے وچ مندرجہ ذیل گھلاں لکھیاں۔

خمینی دے مدد گار وی گلیاں وچ نکل آئے ۱۵۰۰۰ بنیاد پرست مُسلمان جیدے وچ زیادہ تر پاکستانی سی اُوناں نیں پیرس وچ احتجاج کیتا اتے کیمریاں دے اندر رُشدی نوں موت دو کے پلے کارڈ لگائے۔ ہینگی وچ ۵۰۰۰ مُسلمان منسٹری آف جسٹس دے اگے اکٹھے ہوئے اتے شیطانی ایتاں دی بوہت ساریاں جلداں اتے مصنف دی تصویری نظر آتش کیتی اتے سلیمان رُشدی دی موت دے بارے وچ مطالبہ کیتا۔ تقریباً ۲ ہزار مُسلماناں نیں چوبیس فروری نوں مانچیسٹر وچ اتے ااگلے دن نیویارک سٹی وچ دس ہزار لوکاں نیں احتجاج کیتا اتے ۲۵ تاریخ نوں ہی اک ہزار مُسلماناں نیں اُوسلو وچ مارچ کیتا اگلے دن ۲ ہزار لوکاں نیں کوپن ہیگن وچ مارچ کیتا سیکنڈ نیوبا دے احتجاج کرن آلے اُوس عشرے دے سب توں وڈے احتجاج کرن آلے سی دوبارہ انگلینڈ وچ تین ہزار مُسلماناں نیں رُشدی دی کتاب دے خلاف ۳ مارچ نوں ہیلی فِکس وچ احتجاج کیتا ۔ چوتھی دفعہ شیف فیلڈ وچ سلیمان رُشدی دی موت کیتے احتجاج کیتا۔

چھیویں واری دوبارہ تین ہزار مُسلماناں نیں ڈربی وچ مارچ کیتا اتے شیطانی ایتاں دی کتاب دیاں جلداں نظر آتش کیتیاں۔ (۹)

اتے ایس موت دے رُکے ہوئے ایناں فطرات کیتے بوہت زیادہ پوری دنیا وچ انتظامات کیتے گئے ۔ پائپ نیں ایدیاں مثالاں دی کُجھ وضاحت دیتی ھے۔

سیاست داناں نوں ہور وضاحت دینی پئی ۔ کینڈا وچ منسٹر نوں ، برطانیہ وچ وزیر اعظم نوں ، وزیر خارجہ نوں اتے ہوم سیکرٹری نوں ، فرانس وچ قومی اسمبلی دے صدر نوں ، فرانس ، نائجریا اتے مِصر وچ فنکاراں نوں دھمکیاں دیتیاں گئیاں ۔ برطانوی ٹیلی ویثرن دے انٹرویو لین آلے سینسز نیں اک ایرانی ڈپلیٹ توں سوال پوچھیا، کی تُساں سمجھدے اوہ کہ بحثیت اک مہذب شہری سانوں دوجیاں دی آراء تے اُوناں نوں قتل کرنا چاہی دا ایں ۔ مُسلمان جوشیلیاں نیں ایس سوال نوں آپنی بے عزتی سمجھنا اتے سینسز نوں وی جان دی دھمکیاں دیتیاں ۔ بس اُونوں وی آپنے نال پولیس دا محافظ رکھنا پئیا اک عوامی آسٹریا دے شیطانی ایتاں دے ریڈر نوں وی معتل کر دیتا کیوں جے اُونوں وی ٹیلی فون تے بم دے حملہ دی دھمکیاں ملیاں ۔ اینا وچوں اک دھمکی ویانہ وچ ایرانی امبیسی وچ اپڑی۔ خمینی دے پیروکاراں نیں درجناں دی تعداد وچ اشاعتاں گھراں وچ اتے کتاب گھراں وچ جیڈا کہ مغرب وچ موجود سی دھمکیاں جاری کیتیاں۔ (۱۰)

سلیمان رُشدی نوں ضرور قتل کیتا جانا زہی دا ایں ایدی باز گشت پوری دنیا وچ سُنائی دیتی ۔ ایتھوں تیکر کہ مشہور شخصیات جیڈی نوی نوی اسلام وچ آئیا سی اُوناں نیں وی اُودی موت دی حمایت کیتی ۔ پائپس نیں ایس بیان نوں جاری رکھدے ہوئے آکھیا :

ایدے وچ فرانس دے دانشور ونسنٹ منصور اتے سوئس صحافی احمد حبر وی شامل سی۔ کیٹ سیٹونزجیڈا کہ سابقہ راک سنگر سی اتے جینے ۱۹۷۷ء وچ اسلام قبول کیتا اتے آپنا ناں بدل کے یوسف الہ اسلام اُونے سرے دے مُسلمان طالب علماں نوں دسیا کہ اُونوں ضرور مارا جانا چاہی دا ایں ۔ قرآن اینوں واضح کردا ھے ۔ جے کر کوئی نبی دی توہین کردا ھے تاں اُونوں ضرور ماریا جانا چاہی دا ایں۔ اسلام (کیٹ سٹیونز ) نیں دو مال پہلاں ٹیلی وژن تے آپنا انٹر ویو دیندے ہوئے آکھیا کہ جے کر سلیمان رُشدی میرے دروازے تے مدد کیتے آئے تاں میں ایت اللہ خمینی نوں فون کراں گا اتے اُوس شخص دا پتہ اُونوں ٹھیک ٹھیک دسا گا۔(۱۱) ایس قسم دی سر چڑھدی تقریراں دا مظاہرہ ٹرائنٹو کینڈا وچ وی ہویا جتھے راہنماؤاں نیں ایس گھل دا اعلان کیتا کہ اسی چاھندے ہاں اسلامی قانون نافذ کیتا جاوے اسی دنیا دے دوجے قوانین دی پرواہ نہیں کردے۔(۱۲) آپنی ابتداء ہی توں اسلام دنیا کیتے ہمیشہ اک خطرہ رھیا ھے۔ جوشیلے مُسلماناں نیں جیویں ہی قرآن و حدیث نوں قبول کیتا تاں اُوناں نیں اینوں مقام دیتا اتے پوری دنیا نوں فتح کرنا چاہی دا ایں ۔

’’ سارے مذاہب اللہ کیتے نیں قرآن ( ۳۹ : ۸ ) جے کر اسلامی قانون ( شریعت ) مغرب وچ کافی زور پا جاندا ھے تاں سارے سابقہ آزادیاں منسوخ کیتیاں جان گئیاں اسلامی قانون دیناں دی جمہوریت دے اُصولاں اتے آزادی دی مخالفت کردا ھے۔ اسلام دنیا وچ تیزی نال ودھن آلا دین اتے انسانیت دی آزادی کیتے تیزی نال ودھن آلا خطرہ ھے جدوں تیکر کلیسیاء اتے باقی آزاد دنیا پوری سرگرمی دے نال ایس خطرے نوں پکے طور تے نہیں روکدی تاں اسلام پورے طور تے آپنا مقصد جیڈا دنیا تے حکومت کرن دا ھے یقیناً پورا کر سکدا ھے۔ اسلامی منصوبہ سازی ہمیش ہی استعمال کیتی جاندی رھی ھے۔ ایتھے نہیں ایس نیں حکومت نوں وسیع کرن دا کام ضروری سمجھیا اتے ایس منصوبہ سازی وچ جھوٹے امن دے محادے ٹوٹے پھوٹے مقالیاں ، جنگاں اتے علاقائی نفوذ وچ جیڈا کہ انسانی ہجرت دے ذریعے کیتی گئی اُودے عمل نوں ایدے وچ شامل کیتا صرف اک ہی امن جیڈا اسلامی مذہب چاھندا ھے اوہ ایں ھے کہ ہر ملک پورے تے اُوناں دی حکومت دے تحت ہوئے اوہ کِسی وی دھوکے فریب نال حاصل کیتی جاوے۔ دنیا دے مُسلمان فاتحین دی ہمیش ایں ہی منزل رھوے گی۔

رُشدی اتے اُودا ناول ( شیطانی ایتاں ) ۱۹ جون ۱۹۴۷ نوں سلیمان رُشدی ممبی دے اک آزاد خیال مُسلمان گھرانے وچ جمیا ۔ ماسوائے وڈے  وڈے کُجھ عید دے موقویاں تے اُودے والدین آپنے ثقافتی دھرم دی گھٹ ہی مشق کیتا کردے سی۔ اُونے اک دینی ماحول وچ نشوونما پائی بھاویں اُودی نانی مسیحی سی اتے اُودے بیلی ہندو سِکھ اتے پارسی سی۔ ۱۳ ورے دی عمر وچ انگلینڈ دے اک سکول وچ شمولیت حاصل کیتی بعد وچ ۱۹۶۵ء وچ اوہ کنگز کالج کیمرج وچ تاریخ دی تعلیم پان کیتے چلا گیا۔ اُودے ابتدائی وریاں وچ اُونے اسلامی اصلیت نوں مرکز بنایا اتے اسلامی تاریخ وچ ۱۹۸۸ء نوں ( شیطانی ایتاں ) دے ناں توں اینوں شائع کیتا جدوں اوہ گھل بڑی من بھاوندی ھے کہ رُشدی دے ناول دے ۵۶۱ صحیفیاں وچوں صرف اک باب دے ۳۶ صحفات متضاد شیطانی ایتاں دے بارے وچ گھل کردے نیں ایس کتاب دا زیادہ تر حصہ اسلام توں متعلقہ نہیں ھے اتے ایدے وچ زیادہ تر برطانیہ اتے ہندوواں دی سماجی حیاتی نوں مرکز بنایا گیا ایس ناول دے دوجے باب رُشدی محمد دی ابتدائی خِدمت دا مقامی حصہ وی بیان کردا ھے ۔ اُونے بوہت سارے حقائق نوں وی استعمال کیتا ھے جیڈا کہ ایس کتاب دے ابتدائی حصیاں وچ پہلاں توں بیان کیتے جا چُکے نیں رُشدی اک سابقہ مُسلمان دے طور تے محمد دے نبوت دے دعوؤیاں دے بارے وچ شک تے مبنی بیانات دیندا ھے اتے اوہ ایس گھل نوں وی ظاہر کردا ھے کہ کیس طراں درحقیقت اسلامی عمل نیں ترقی کیتی۔

۲۰۱۲ء وچ ھن تقریباً دو عشرے لنگ چُکے نیں کہ سلیمان رُشدی دے خلاف ہلی تیکر شریعت دے متوالے پُر جوش طریقے نال لوکاں نوں اُکسا رھے نیں ۔ایتھوں تیکر کہ اوہ ہلی آپنی حیاتی قتل کیتے جان دے خوف دے بغیر امن نال نہیں گزار سکدا۔ رُشدی نیں جے پور لِٹری فسیٹیول انڈیا وچ اک تقریب وچ شرکت کیتی جتھے بوہت سارے اتے مصنفین وی آئے ہوئے سی۔ بھیڑے لیکھاں نال رُشدی نوں مجبور کر دیتا گیا کہ اوہ اینوں منسوخ کرے کیوں جے بوہت ساریاں مُسلمان تنظیماں زہر آلودہ خطرات نوں اُگل رہی سان۔ فیسٹیول آلیاں نیں فیصلہ کیتا کہ اوہ ایس فیسٹیول وچ شرکت کیتے رُشدی نوں اجازت دین گئے کہ اوہ اک وڈیو دے ذریعے  ایدے وچ شرکت کرے۔ دوبارہ مُسلماناں نیں اینوں مرتدی دے باعث دھمکیاں دین اتے ایس فیسٹیول دے منظمین دے خلاف ایدی وڈیو دے منسوخ کرن تے زور دیتا۔ (۱۳)

جدوں کہ بائبل نوں پچھلے ۲۰۰ وریاں توں اک تنقیدی مضمون بنایا ہویا ھے ۔ مغربی مفکرین نیں حال ہی وچ اسلامی قرآن دی جانچ پڑتال شروع کیتی ھے۔ موت دی سزا اُوناں دے خلاف نہیں ھے جیڈا بائبل مقدس دے خلاف تنسیخی مقالے اتے کتاباں لکھدے نیں ایناں وچ اوہ وی مُسلمان وی شامل نیں جیناں دے اعمال ایس گھل دی تصدیق کردے نیں کہ اوہ پیوتر صحفیاں تے حقیقی طور تے دھرم نہیں رکھدے۔ جدوں کہ ایدے توں بالکل متضاد مُسلمان دنیا اُوناں سارے لوکاں کیتے قتل دا حکم دیندی ھے جیڈا قرآن دے تنقیدی تجزئیے یا محمد دی تاریخ بیان کرن دی جرات کردے نیں۔ محمد آپنی ساری تاریخ وچ بطور جنگ اتے قاتل دے شہزادے دے طور تے جانیا گیا جیویں کہ اُودا پیو شیطان ھے ۔ جدوں کہ ایدے توں برعکس یسوع مسیح نوں بطور صُلح دے شہزادے دے نبیاں نیں اُودی پہلی آمد تے پیش کیتا اتے ایس گھل دا ذکر یسعیاہ ۶ : ۹ ایت یسوع مسیح نیں اُوناں ساریاں نوں برداشت کیتا جہناں نیں اُونوں رد کیتا یا اُودیاں گھلاں تے شک کیتا۔ پر محمد نیں ہر اُوس کفن جینوں اُودے کاماں تے تنقید کیتی یا اُودی نبوت دے دعوے تے اُونوں قتل کروایا۔ محمد دا فلسفہ آپنی فطرت وچ واضح طور تے مخالف ِ مسیح دا فلسفہ سی اتے اُودے کام اتے اُصول شیطان دے نال مشابہت رکھدے سی جیڈا کہ جھوٹیاں دا پیو نفرت پھیلان آلا اتے قاتل اتے جدائیاں پان آلا اتے اوہ یسوع دی محبت اتے معافی دے خلاف سی۔

ایں ناول لکھ رھیا سی تاں رُشدی نیں آپنے آپ نوں اک مُسلمان نہ جانیا دوجے پاسے کہ آیا اوہ مُسلمان ھے یا غیر مُسلم ایس امتیاز دے بغیر محمد دی اک سیکولر انسان دے طور تے بے عزتی کیتی جینوں اسلامی قانون دی عدالتاں دے مطابق موت دی سزا جاننی چاہی دی سی ایں

یسوع مسیح نیں اینج دے کام کرن آلے لوکاں دے بارے وچ بیان کیتا ھے کہ ایں شیطان دے بالاں دے کام نیں تُساں آپنے پیو ابلیس توں اوہ اتے آپنے پیو دے ارماناں نوں پورا کرنا چاھندے اوہ اوہ شروع توں ہی خونی ھے اتے سچائی تے قائم نہیں رھیا کیوں جے اُودے وچ سچائی ھے نہیں جدوں اوہ جھوٹ بولدا ھے تاں آپنی ہی سی آکھدا ھے کیوں جے جھوٹا ھے بلکہ گھوٹ دا پیو ھے۔

( یوحنا ۴۴ : ۸ )

محمد نیں اُوناں ساریاں نوں ذبح کروادیتا جہناں نیں اُودے دعوے تے شک کیتا مزید ہور اُونے اصلی بائبل دے صحفیاں وچ تضاد پیدا کیتا اتے اُوناں نوں بدل دیتا جیڈا کہ پہلاں ہی موجود سی۔

پندرواں باب

غلامی دا جہاد

محمد (نسلی غلام تاجر؟)

حٰرت انگیز طور تے امریکہ دے پزاراں سیاہ فارم لوئیس فرقان دی ’’ اسلامی قوم ‘‘ نوں سیاہ فارم تسلیم کردے نیں اتے اُوناں نیں سیاہ امریکی آدمیاں کیتے چٹے فارم نسلی لوکاں کیتے جنگ جاری رکھی ھے جیدے وچ یہودی وی شامل نیں۔ فرقان نیں دھوکے دے نال ایس گھل نوں یقینی بنایا ھے کہ افریکی معاشرے نوں آپنی جنگ لڑنی ھے اوہ جیڈا ایس گھل دا ارمان رکھدے نیں کہ اوہ فرقان دی نسل دے خاص حصے دی پیروی کرن تاں اُوناں نوں ضرور اُودی تنظیم دی غلط گھلاں دی وفاداری کرنی ہے۔

تلے دیتے پیرائے ایس گھل دا ثبوت ھے کہ تاریخی طور تے ایں حقیقت موجود ھے کہ بنیادی طور تے اسلام دا دین سیاہ فارم افریقیاں دی نسل توں سی بوہت سارے افریقی سیاہ فارم جنگجو اسلامی گروپ ایس گھل نوں تسللیم کردے نیں کہ اسلامی دھرم اتے محمد دی تعلیمات ضابطحیات ھے ۔ بوہت ساریاں نیں آپنے ہی طور تے اسلام دے عقیدے نوں خلافِ معمول شامل کر لیا ھے۔ اُوناں نیں انسانی شکل وچ رب دے پُتر دے عقیدے دی تنسیخ کیتی ھے اتے سمجھدے نیں کہ اُوناں دا رہنما اسلامی سیاہ فارم ھے جدوں کہ بوہت سارے مُسلمان اینوں سچے اسلامی عقیدے نہیں سمجھدے۔

محمد اک چٹا آدمی سی

امریکہ اتے دنیا دے دوجے حصیاں وچ اک عقیدہ گردش کر رھیا ھے کہ محمد اک کالا آدمی سی ایس مفروضے نوں کوئی تاریخی پذیرائی نہیں ملی ۔حدیث ایس کیتے واضح گاوہی پیش کردی ھے کہ محمد اک ثٹا آدمی سی۔ اک حدیث واضح طور تے محمد دی جسمانی ظاہریت نوں پیش کردی ھے۔

اسی نبی دے نال مسیت وچ بیٹھے ہوئے سی، جدوں اک آدمی اُونٹ تے سوار ہو کے آیا اُونے مسیت دے سامنے آپنے اُونٹ نوں بٹھایا اُودیاں لتاں بنھیا اتے آکھیا : تہاڑے وچکار محمد کیڈا ھے ؟ اُوس ویلے نبی ساڑے وچکار آپنے بازواں دے بل جُکھے ہوئے سی۔ اسی جواب دیتا کہ ایں آپنے بازواں دے بل کمر ٹِکا کے بیٹھن آلا چٹا آدمی ھے۔ (۱) ہور اک حدیثی شہادت بیان کردی ھے : ۱ ’’ اتے اک چٹا آدمی ( یعنی نبی ) جینے بارش کیتے درخواست کیتی ۔ ۔ ۔ ۔‘‘ (۲)۲۔ اُونے آپنیاں راناں نوں ننگا کیتا ’’ اتے اسی اُودی ران دی چٹائی نوں ویکھیا۔‘‘ (۳)۳۔ ’’ جدوں نبی نیں دُعا کیتی ، اُونے آپنے باواں نوں کھلاریا اتے اسی اُودی باواں دی چٹائی ویکھی۔‘‘ (۴)نبی الہ احزاب دی لڑائی دے دن ساڑے نال زمین نوں چُک رھے سی اتے اسی ویکھیا کہ اُودے ٹیڈ دی چٹائی تے مٹی سی۔‘‘ (۵)ایناں واضح شہادتاں توں ایس گھل کیتے کوئی شک کیتی کہ محمد اک چٹا آدمی سی۔

محمد نیں کالے غلاماں نوں لیا

حدیث تاریخی طور تے ایس گھل دا ریکارڈ بیان کردی ھے کہ محمد نیں ذاتی طور تے کالے غلاماں نوں مُل لیا ، ’’ بس میں اُوپر آلے کمرے وچ گیا جتھے نبی سی اتے اُونے آپنے کالے غلم نوں آکھیا کی تُسی عمر نوں اندر لیاؤ گئے ؟‘‘ (۶)

نبی دی سوانح عمری وچ اُودے بوہت سارے کالے فارم غلاماں جیویں کہ بلال ، ابو ہریرہ، اُسامہ ابن زید اتے رابہ شامل سی اُوناں دا ذکر ملدا ھے اینا وچوں اک افریقی مرد غلام سی جیدا ناں مہران سی اُودا دوبارہ ناں سفینہ رکھا گیا اتے ایں ناں محمد نیں رکھیا۔ اک نا معلوم مصنف نیں آپنی کتاب پردے دے پیچھے : بے نقاب اسلام وچ ایس غلام مہران یعنی سفینہ دے بارے وچ لکھیا : ’’ رب دے رُسول اتے اُودے بیلی اک سفر تے گئے اتے جدوں اُوناں دا سامان چُکن کیتے بوہت زیادہ بھاری ہو گیا تاں محمد نیں آکھیا کہ آپنا لیڑا پھیلا اُوناں نیں اینوں سامان نال بھر دیتا فیر اُوناں نیں اینوں میرے تے رکھ دیتا رب دے رُسول نیں مینوں دسیا اینوں چُکو کیوں جے تُساں اک جہاز اوہ ایتھوں تیکر کہ مینوں چھ یا ست کھوتیاں دے سامان لد دیتا جدوں اسی اُوس سفر تے جا رھے سی جیڈا کوئی آپنے آپ نوں کمزور محسوس کردا اوہ آپنے لیڑے ، آپنا بکتر یا اپنی تلوار میرے تے سُٹ دیندا اتے میں اُونوں چُک لیندا۔ نبی نیں مینوں دسیا کہ توں اک جہاز ایں۔‘‘ ( ابن قائم ، پی پی ، صحفہ ۳۶۹ ، احمد توں بیان کیتا گیا۔ ( ۵ : ۲۲۲ )۔ (۷)

محمد دے  سیاہ فارم لوکاں کیتے مذمتی بیانات محمد نیں بار بار ایتھوپیا دے لوکاں کیتے بے دین لوکاں دے طور تے بیان دیتے۔(۸) اک واری اُوناں نیں سفنے وچ اک سیاہ فارم عورت نوں ویکھیا اتے اُونوں برائی دی نمائندہ اتے آن والی وبائی مرض توں تعبیر کیتا۔(۹) دوجیاں رائتاں وچ اُوناں نیں آکھیا کہ سیاہ فارم لوکی چپٹی ناک آلے غلام نیں ۔ اک ہور بیان توں ایں واضح ہوندا ھے کہ محمد افریقی سیاہ فارم لوکاں نال کہرایت کھاندا سی۔ اُودی نسلی عداوت جیڈی کٹر پن دی حد تیکر سی اوہ سیاہ فارم مشترک قومیت دی تحقیر کردی سی۔

اسلام غلامی دی تاریخ

محمد نیں بوہت سارے لوکاں مردوزن نوں غلام بنایا اتے مُسلماناں نیں اُودی مثال دی پیروی کیتی اتے ظالمانہ حت تیکر چودہ سو وریاں تیکر غلاماں دی تجارت کیتی اتے ایں اسلامی غلاماں دی تجارت اج وی جاری ھے۔ تاریخی شواہد دی دستاویز موجود نیں کہ عرب آلیاں نیں سیاہ فارم غلاماں نوں ویچیا اک اندازے دے مطابق دعویٰ کیتا جاندا ھے کہ ۶۵۰ ء توں لے کے ۱۹۰۰ء تیکر عرب آلیاں نیں ۴۔ ۱۴ ملین سیاہ فارم غلاماں نوں افریقہ توں چوری کیتا۔(۱۰)  انسانی حقوق دی تذلیل کردے ہوئے پوری دنیا وچ براہ راست ۲ یا زیادہ شیواں دے تعلق دے نال اسلامی لوکاں نیں غلاماں نوں چیچیا اتے اینا لوکاں دا عقیدہ نوے عہد نامے دی تعلیمات دے متضاد ھے ۔ جدوں مُسلمان پہلی واری شمالی افریقہ گئے تاں اُوناں نیں لوکاں نوں اک چناؤ دیتا کہ توں مُسلمان ہو جاؤ یا فیر غلام بن جاؤ۔

مُسلماناں اتے اہل یورپ دے وچکار تجارت غلاماں دی اسلامی مشق توں روک دیتی گئی۔ افریقہ توں بوہت وڈے قبیلیاں نیں آپی مُسلماناں دے نال صف بھن لی تاں جے ویری قبیلیاں نوں قیدی بنا لین۔ بس افریقیاں نیں اک دوجے ، مُسلمان غلاماں دے تاجراں دے نال ، غلام بنا دیتا۔اسلامی یا پوری غلاماں دی تجارت توں پہلاں ، افریقہ وچ سخت غلامی دی رسم سی اُوناں دے آپنے ہی لوکاں دے درمیان حدود دیاں فتح اتے طاقت کیتے ۔جنسی غلامی وچ بوہت پہلاں دوجیاں قوماں دے نال ملوث سی۔ اُوناں نیں اُونوں فتح کر لیا، پر مُسلماناں نیں عالمی منڈی دی سستے مزدور کیتے لالچی بُھوک نوں پُر کرن کیتے ایں کام بوہت ودھایا۔ اج اسلامی برسر اقتدار ملکاں وچ ، بلا تخفیف ، وڈی سطح تے غلاماں دی تجارت جاری ھے۔ حبشیاں دی تجارت سفید فارماں دی تجارت ، دوجے مُشرک گراہواں دی تجارت اتے حتیٰ کے بالاں دی تجارت جاری ھے۔ اینا وچوں اکثر بالاں نوں دولت مند گاہکاں کیتے بطور جنسی کھولنے استعمال کیتا جاندا ھے۔ سوڈان وچ ، عرب ؟ غلام تاجر ہلی تیکر کُنبیاں اتے بیلیاں نوں ڈنگیا ۔غلاماں دی خریدو فروخت ہوندی ھے۔ ایناں غلاماں وچ زیادہ تر نوں مشرقِ وسطیٰ دی دولتمند اقوام نوں ترسیل کیتا جاندا ھے تاں جے طاقتور تیل دے تاجر شیخاں دی سیوا کیتے جاندے۔

حال ہی وچ تاجراں دے بوہت مال دا اندازہ ہزاراں وچ دس ھے۔ نوے پکڑے جان آلے غلاماں وچوں کُجھ نیں بچ نکلن دا جتن کیتا اتے اکثر ایدے نتیجے وچ قتل ہو گئے۔

اکثر عورتاں اتے جوان کُڑیاں دے نال بے رحمی نیں زبردستی زنا کیتا گیا اتے غیر طبعی جنسی کام کیتے گئے۔ قرآن نیں کِسی وی کُڑی دے نال مباشرت کرن دی اجازت دیتی ھے۔ ( کِسی وی عمر دی ) جینوں اوہ ملکیت رکھدا ہوئے، ’’ ساریاں ویائی وریاں عورتاں نوں منع کیتا گیا اُوناں نوں بچاؤ ( قیدیاں ) نوں جیڈی تہاڑی ملکیت ھیں ۔(قرآن ۴ : ۲۴ ) اسلام وچ کِسی غلام نوں کوئی قانونی حق نہیں ھے مرد یا عورت نال ظالمانہ سلوک کیتا گیا اتے صرف مادی جائیداد تصور کرو۔ ابنِ ورق نیں اک حیران کن اطلاع پیش کیتی۔

فرانسیسی میگزین وچ ایل وی ( نمبر ۲۵۶۶۲ ، ۱۶ اکتوبر ۱۹۹۴ء ) ۴۵۰۰۰ جوان افریقی حبشی ہر ورے ہلی تیکر اغواہ ہوندے نیں اتے غلامی وچ تبدیل کر دیتا جاندا ھے ۔ بطور خلیجی ریاستاں دے اتے مشرقِ وسطیٰ دیاں ریاستاں دے نوکر۔ (۱۱) اُوناں وچوں کئی غلام جنوبی سوڈان توں حاصل کیتے جاندے نیں۔ سوڈان دی اسلامی حکومت مالی طور تے اتے اکثر عسکری طور تے ، جنوبی سوڈان دے کالے مسیحیاں نوں زنا بالجبیر اتے مغلوب کرن کیتے مدد کردی ھے۔

۱۹۹۲ء دے موسمِ گرما دے دوران میرے افریقہ دے تیجے مشنری دوجے تے میں اینا رویاں دے ثبوت گواہی دیتی۔ میں نیروبی کلیسیاء دے اک نشیبی پینڈ وچ اک پاسے کھڑا سی اتے اک چنگی بولی بولن آلا ادھیڑ عمر شخص میرے لاگے آیا۔ اُونے میرے کولوں سگریٹ منگی پر میں آکھیا میں اک مشنری ہاں برونڈی جان آلا ہاں اتے سگریٹ نوشی نہیں کردا۔ اُونے اُوس آپنی حالیہ داستانِ غم مینوں سُنانا شروع کیتی۔ مینوں حیران کرن کیتے ۔اُونے سوڈان توں نینروبی تیکر ٹُرن دا مطالبہ کیتا اتے تنزانیہ وچ ملیشیاء ٹریننگ کیمپ وچ ارمان اتے شرکت کیتے منصوبہ بندی کر رھیا سی۔ اُودے منصوبت سی کہ اوہ آپی نوں ضرور تربیت نال اتے ہتھیاراں نال مسلح کرے اتے اخیری مُڑ آئے اتے آپنے وطن جنوبی سوڈان وچ مزاحمتی تحریک نال لڑے۔

اُودا کُنبہ اتے یار بیلی شمالی سوڈان توں مُسلمان افواج دے آل قتل کر دیتے گئے سی۔ اُونے آپنے ٹخنے وکھان کیتے آپنی پلیٹ اُوتے دی جیڈا بوہت زیادہ فاصلہ طے کرن دی وجہ توں جیڈا اُونے پہلاں کیتا سی جیڈا کہ سو فُٹ توں زیادہ وڈے ہو گئے سی، خورے کوئی ۶۰۰ ۔ ۹۰۰ میل دا فاصلہ ۔ ایدے توں میں لاجواب ہو گیا بھاویں ذرائع نیں اینا واقعات دے پاروں گھٹ دسیا سی۔ میں اُونوں کُجھ ڈالر دیتے اتے آکھیا کہ تہاڑا سفر مُبارک ہوئے۔ ایں کوئی عشرے دے بعد دی گھل نہیں ، ڈار فر دے مسئلے دے دوران ایں کہ ذرائع اتے مشہور شخصیات نیں اسلامی مجرماں اتے گروؤاں دے وحشیانہ شرمناک کاماں دی نشان دہی کرنا شروع کر دیتا ۔ بہترین قائم شدہ ایجینسیاں نیں ٹخمینہ لگایا ۳۰۰۰۰۰ توں ۵۰۰۰۰ مارے گئے اتے ۲ ملین توں زیادہ بے گھر ہوئے ۔ مجموعی طور تے اینا شکار ہون آلے سوڈانیاں دی وڈی تعداد نوں بطور غلام قیدی کر لیا اتے اکثر نال زنا بالجبیر کیتا گیا۔

غلاماں دے عرب تاجراں دے آلوں حبشیاں نوں مغلوب کرن دی ایں صرف چند مثالاں نیں ۔ اسلام انسانی حقوق دے لحاظ نال اخلیاقیات نوں نہیں ودھایا۔ جنسی غلط استعمال ، غلامی اتے نسل پرستی دا اسلامی عمل نیں بڑی چنگی لکھت شہادت دیتی ھے ! ایں تعصب دا عدم برداشت اتے جنگ دا دان رہ جاندا ھے بے شک معقول وجہ دنیا دی آبادی دا پنجواں حصہ اسلامی نظام دی پیروی کردا ھے وجہ ایں ھے کہ تاریخی علم اتے آگاہی دی کمی ھے ایس لکھتی شہادت وچ معاملات نوں کھولیا گیا ھے۔

مسیحیت غلامی دی مذمت کردا ھے

مسیحیت دے ابتدائی رُسول رومی سلطنت دے طاقتور دور وچ رھندے سی۔ اُوتھے غلامی اک معیار سی۔ ابتدائی مسیحی مصنفین سرکاری ملازم نہیں سی اتے غلامی دے متعلق موجود رومی قوانین نوں مُکا نہ سکے، پر اُوناں نیں اینج دے کاماں دی کھلم کھلا مخالفت کیتی کہ ایں اک برائی ھے۔ پُولس رُسول نیں مسیحیاں نوں ایس مکرو منڈی وچ کِسی قسم دی شرکت توں بچن دی ہدایت کیتی۔ فلیمون دے آپنے مسیحی خط دی سولہویں ایت وچ اُونے آکھیا کہ نسے ہوئے غلام انیمس نوں مُڑ آن دے اتے عزت نال پیش آنا، ’’ ھن توں غلام دی طراں نہیں بلکہ غلام توں بہتر ہو کے پیارے بھراں دی طراں۔‘‘ متن وچ نوکر دی اصطلاح دا مطلب ھے ’’ غلام ‘‘ یونانی وچ کوئنے ۔ نوے عہد نامے وچ غلاماں دی تجارت نوں اک سنجیدہ پاپ خیال کیتا جاندا ھے۔ بائبل نیں ایس جُرم نوں دوجیاں وچ شمار کیتا ھے: بے آئین اتے فرمان لوکاں کیتے ، غیر دھرم داراں اتے گناہگاراں کیتے ، ناپاک اتے رب دیاں شیواں دی بے حرمتی کرن آلیا ، ماواں نوں قاتلاں کیتے ، بندے اغوا کرن آلیاں کیتے زنا کاراں کیتے ، اُوناں کیتے جیڈا آپی نوں انسانیت دے نال بے حرمتی کردے نیں، جھوٹی قسم کھان آلیاں کیتے اتے جے کر کوئی دوجی شے ایتھے ھے جیڈا پکی تعلیم دے خلاف ھے۔ ( ۱۔تمتھیس ۱ : ۹ ۔ ۱۰ ) اصلی یونانی زبان اغوا کاراں نوں پیش کردی ھے یعننی یونانی اکھر ( انترا پوڈ سٹیاس ) یعنی اغوا کار ‘‘، غلاماں دا اک تاجر، اغوا کرن آلا اک اوہ آدمی جیڈا بے انصافی نال انساناں نوں غلامی وچ مفت لے لیندا ھے ، یا اوہ جیڈا دوجیاں دے غلاماں نوں چُرا لیندا ھے اتے ویچ دیندا ھے۔ ‘‘ کوئی وی بندہ جینے غلاماں دی تجارت وچ یا کاروبار وچ حصہ لیا ہوئے یا غلاماں دا مالک ہو کے نوے عہد نامے دی تعلیمات دی خلاف ورزی کیتی ھے۔

حتیٰ کہ مسیحیاں وچ غلامی دی بھیڑی ریت متحدہ ریاستاں وچ خونی سولِ جنگ دا نتیجہ بنی ایں پاپ اک ہی دھرم رکھن آلے بھراواں اتے بہناں وچ وڈی خونریزی لیایا۔

کلامِ پاک دی تعلیمات دی نافرمانی آخر کار یہواہ دی عدالت لیاندی ھے ۔ تاں جے ، محمد نیں وی ، آپنے طریقے دہائے حیاتی دی حمایت وچ اصلی بائبلی نوشتاں دی مخالفت کیتی۔ کئی واری اُونے موسیٰ نوں بطور اک عظیم رہنما دا دعویٰ کیتا جینے آپنے لوکاں نوں مصری اسیری توں باہر لیان کیتے رہنمائی کیتی ؛ فیر وی ریاکارانہ طور تے اُونے ذاتی طور تے ( محمد نیں ) ، غلاماں دی تجارت وچ بطور مالک اتے اُکسان آلا دونہواں وچ آپنی مصروفیت دا اظہار کیتا۔

واضح طور تے ، محمد بائبل دے اُصول اتے نوے عہد نامے وچ بیان کردہ اعتقاد دے مطابق نبی نہیں سی۔ اخیری محمد اتے اُودے بیلیاں نیں یہودی الہام دی نافرمانی دی وجہ توں اتے چن دیوتا اللہ دی پیروی دی وجہ توں اخیری عدالت دا سامنا کیتا۔  سولہواں باب

مخالفِ مسیح دا جہاد ( مہدی )

بائبل نبوتی نوشتیاں نوں پورے طور تے سمجھن کیتے ، اک یروشلم مرکزی گفتگو شنید نوں کام وچ لیانا ضروری ھے۔ کئی واری نبوتی نوشتے یروشلم ، اسرائیل اتے آسے پاسے دے علاقیاں توں تعلق رکھدے نیں۔ اک واری ایں پکے تفسیری اپڑ نبوت نوں زیادہ سمجھن کیتے توجہ دیندی ھے۔

اسلامی مہدی دی تعریف سُنی اتے شعیہ اسلام دیاں شاخاں آپنے آن آلے مسیائی رہنما مہدی دا انکار کردے نیں سُنی مُسلمان ایدے آل اشارہ کردے نیں کہ ’’ اوہ اک دُرست رہنمائی کرن آلا اتے جیدا انتظار ہوندا ھے اک ھے۔ ‘‘ اتے شعیہ مُسلمان اُونوں صاحب الزمان دا لقب دیندے ہوئے مندے نیں،’’ زمانے دا آقا ‘‘ ۔ بائبلی نوشتے ایس شخصیت نوں بطور شیطان جاندے نیں جیڈا ’’ زمانے دا مالک ‘‘ دی طراں آکھواندا ھے۔ مُسلماناں دا مسیح مسیحیاں دا مخالفِ مسیح ھے۔ ویلڈ شعبت ، گاڈزوارآنیڑر ، اسلام ، پروفیسی اینڈ دی بائبل رائٹس :

اسلامی روایت دے مطابق ، مہدی صرف بطور اک غیر واضح دینی رہنما ظاہر نہیں ہوندا ؛ اوہ خلافت دی حکومت نوں بحال کرن کیتے فیر آئیگا۔ اسلام ایدے پیروکاراں نوں ہدایت کردا ھے : جے کر تُساں اُونوں ویکھو ، جے کے اُودی اطاعت کرو ، حتیٰ کہ جے کر تہانوں برف تے رینگنا پئوے، کیوں جے اوہ اللہ دا نائب ( خلیفہ ) مہدی ھے۔ ’’ کیوں جے اوہ راہ صاف کرے گا اتے حکومت قائم کرے گا ، محمد دے کُنبے ( کمیونٹی ) دی ۔  ۔  ۔  ہر دھرم دار اُونوں سہارا دین کیتے اُودی اطاعت کرے گا۔‘‘ (۱) خلیفہ پارسائی دے طور تے دینی معاملات وچ پوپ ورگا ھے۔ تاں جے ، خلیفہ وی اسلامی دنیا دی حکومت ( خلافت ) دے اک سردار حکمران دے طور تے حکومت کردا ھے ، اسلامی شریعت وچ مطلق اختیار دے نال ۔ شُعبت آن آلی خلافت اک دُرست خلاصہ دیندا ھے:

پر ۱۹۲۴ء توں ’’ الہی حکومت ‘‘ دی تقریباً چودہ صدیاں دے بعد خلیفہ دی حکومت اخیری موقوف ہو گئی۔ اج پوری مُسلم دنیا وچ خلافت نوں بحال کرن کیتے قوت دے نال آتشفشاں پھٹن آلا ھے۔ مہدی اتے خلیفہ دیاں دونہواں نشستاں کیتے اختیار دے نال اک ہی شیز ھے ، محمد نیں آکھیا، ’’ میری اُمت دے اخیری زمانے وچ اک خلیفہ ہوئے گا ۔ ۔ ۔ ۔ اوہ امام مہدی ہوئے گا۔ ‘‘ دوجے اکھراں وچ ، ایں اخیری خلیفہ ، جدوں آپنے عہدے تے بیٹھے گا ، اخیری زمانیاں دا مہدی ہوئے گا۔ (۲)

سارے مُسلماناں نوں آن آلے مہدی کیتے تعظیم اتے مکمل اطاعت کرنا ضروری ھے۔ اک اعتدال پسند مُسلمان دی زبردست فرضی داستان بذاتِ خُود بطور اک مکمل طور تے ظاہر ہوئے گی اک واری مہدی حکم قبول کردا ھے۔ اج مُسلماناں دی اک تھوڑی تعداد تے تشدد بنیاد پرست ھے؛ پر جدوں مہدی ظاہر ہوندا ھے تاں اعتدال پسنداں نوں قبول کرن اتے اُودی اطاعت کیتے مجبور کیتا جاوے گا۔ اخیری دناں وچ مُسلماناں دی اکثریت ، جہودی ذہن دی اکثریت بن جاوے گی اتے فرمان آزاد خیال فوراء قتل کر دیتے جان گے۔ آن آلے مہدی تے دھرم لیان کیتے عالمی لوڑ نوں مُسلم ورلڈ لیگ دے آلوں ۱۹۷۶ء وچ اُونوں اک فتویٰ قرار دیتا گیا۔ بے شمار حدیثاں آن آلے مہدی دی تصدیق کردیاں نیں اتے سارے مُسلماناں کیتے دھرم لیان کیتے بطور لازمی حوالہ دیتا گیا ۔ (۳)

۲۰۰۵ وچ کئی قوماں نوں مہدی دی پرستش دا قبل از وقت وکھایا گیا جدوں اُوناں نیں ایرانی صدر محمود احمدی نثاد نوں اقوامِ متحدہ دی جنرل اسمبلی چوں نیویارک وچ خطاب کردے سُنیا شُعبت لکھدا ھے:

احمد نثاد نیں اصلی طور تے دُعا کیتی ، اے قادرِ مُطلق مالک ، میإ تیرے توں دُعا کردا ہاں کہ چھیتی نال آپنے اخیری راز نوں آشکارا کر، جیدا توں وعدہ کیتا ، جیڈا کامل اتے خالص انسانیت ھے اوہ ژخص جیڈا ایس دنیا نوں انصاف اتے امن نال بھر دیوے گا۔‘‘ مہدی جیدا ایس طراں حوالہ دیتا گیا ھے کامل انسانیت جیڈا سارے انبیاء اتے نیک آدمیاں دا والی ھے۔‘‘ مہدی سارے نبیاں دا والی ھے؟ اسلام دے مطابق ، محمد اخیری نبی ھے اتے کامل انسان ھے ۔ جیڈا احمد نثاد جیڈا آکھدا پیا ھے اوہ ایں ھے کہ مہدی محمد دا فیر تجسم ضروری ھے۔ ۔ ۔ ۔ ابن خطیر اسلام دا مشہور عالم نیں اٹھویں صدی وچ بیان کیتا کہ ، ’’ ایس ویلے دے اظہار اتے اضافے دی تھوڑی نشانیاں دے بعد ، انسان اک عظیم اذیت دے مرحلے وچ اپڑ چُکیا ہوئے گا۔ فیر آن آلا مہدی ظاہر ہوئے گا ؛ اوہ اُوس زمانے دیاں نشانیاں وچوں پہلی واضح تر نشانی ہوئے گی۔‘‘ (۴)

ہو سکدا ھے کہ کوئی حیران ہوئے جے کر کوئی اینج جیویں احمدی نثاد عالمی طور تے آتشزدگی دی تحریک دین دا خواہاں تاں جے زیادہ توں زیادہ میصبت آئے اتے اُوناں دے آن آلے من پسند مہدی دے آن دی رفتار ودھے۔

مہدی اتے مخالفِ مسیح ایکوں جئے نیں

اسلامی مہدی اتے مخالفِ مسیح دے وچکار بوہت ساریاں گھلاں ایکوں جئیاں نیں ۔ اسلام آپنی آتما وچ مخالفِ مسیح ھے اتے سب توں وڈے کامل گستاخ شیطان ہم خیال ھے تمام تر ضروری عقیدے جیڈے مسیحیت دے اندر مُکتی کیتے ھے اسلامی عقیدے اُوناں دی مخالفت کردے نیں۔ اسلام مکمل طور تے مسیحیت دے خلاف ھے اتے اُودا مواد مسیحیت دا مخالف مواد ھے ایتھوں تیکر کہ کالے تے چٹے وچ مسیح یسوع اتے مہدی جیڈا کہ مخالفِ مسیح ھے اُودے خطابات وچ وی تضاد ھے یسوع مسیح رب دا پُتر ھے جدوں کہ مخالفِ مسیح بربادی دا فرزند ھے ( تباہی دا قہر دا بدکاری دا یعنی شیطان دا ) ( ۲۔ تھسلنیکیوں ۲: ۳۔۸ ) یسوع مسیح نوں سچائی آکھیا گیا جدوں کہ مخالفِ مسیح ( شیطان ) نوں جھوٹیاں دا پیو آکھیا گیا ( یوحنا ۸ : ۴۴ ) یسوع نوں پیوتر آکھیا گیا جدوں کہ مخالفِ مسیح نوں ہلاکت دا فرزند آکھیا گیا۔ ( ۲۔ تھسلنیکیوں ۲: ۳ ) یسوع مسیح دا ناں خوفِ خُدا دا مُکاشفہ جد کہ مخالفِ مسیح دا خُطاب روکن آلی تاثیر ھے۔ ( ۲۔ تھسلنیکیوں ۲: ۷ ؛ مکاشفہ ۱۷ : ۵ ) ۔(۵)

تثلیث اتے مسیح دے پُتر ہون دا انکار

اسلام رب دے ثالوث ہون دی فطرت دا انکار کردا ھے۔ ’’ بے شک کافر نیں اوہ جیڈے آکھدے نیں اللہ تین خُداواں وچ تیجا ھے۔‘‘ ( قرآن ۵ : ۷۳ ) اینج ہی اسلام خاص طور تے بوہت ساریاں سُورتاں وچ رب دے پُتر ہون دی مخالفت کردا ھے :

’’ ۔ ۔ ۔ اتے نصرانی بولے مسیح اللہ دا پُتر ھے جیڈیاں گھلاں اوہ آپنے منہ توں بکدے نیں اگلے کافراں نال گھل بناندے نیں اللہ اُوناں نوں مارے کتھے اُوندھے جاندا ھے۔‘‘ ( قرآن ۹ : ۳۰ ) ’’ اوہ آکھدے نیں رحمان نیں اولاد اختیار کیتی بے شک تُساں حد دی بھاری گھل لیائے فریب ھے کہ آسمان ایدے توں پھٹ پئوے اتے زمین شق ہو جاوے اتے پہاڑ ڈِگ جاوے ڈح کے اُودے تے کہ اُوناں نیں رحمان کیتے اولاد دسی اتے رحمان کیتے لائق نہیں کہ اولاد اختیار کرے۔‘‘ ( قرآن ۱۹ : ۸۸ ۔ ۹۲ ) بے شک کافر ہوئے جہناں نین آکھیا کہ اللہ مسیح ابن مریم ایں ہی ھے۔‘‘ ( قرآن ۵ : ۱۷ ) بائبل واضح طور تے دسدی ھے ، ’’ کہ اوہ جھوٹا ھے جیڈا یسوع دے مسیح ہون دا انکار کردا ھے اوہ مخالفِ مسیح ھے جیڈا پیو اتے پُتر دا انکار کردا ھے جیڈا کوئی پُتر دا انکار کردا ہوئے اوہ پیو دا وی انکار کردا ھے پر جیڈا پُتر دا اقرار کردا ھے اُودے اندر پیو وی ھے۔ ‘‘ ( ۱۔ یوحنا ۲ : ۲۲ ۔ ۲۳ ) اینج ہی ، ’’ رب دی آتما نوں تُساں ایس طراں سیان سکدے اوہ کہ جیڈا کوئی آتما اقرار کرے کہ یسوع مسیح مجسم ہو کے آیا ھے اوہ رب دے آلوں ھے اتے جیڈا کوئی روح یسوع دا انکار نہ کرے اوہ رب دے آلوں نہیں اتے ایں مخالفِ مسیح دی آتما ھے ۔ ۔ ۔ ‘‘ ( ۱۔ یوحنا ۴ : ۲ ۔ ۳ ) دوبارہ اسلام مخالفِ مسیح ہون دے کردار نال بھریا ہویا ھے جدوں اوہ رب دے مجسم ہون اتے خُدائے ثالوث دا انکار کردا۔

مصلوبیت اتے جی اُٹھن دا انکار

ٍمسیح دے خلاف اسلام دی گستاخ جاری رھندی ھے اتے اوہ مسیح دے مُصلوب ہون اتے زندہ ہون دی گواہی دا وی انکار کردی ھے:

’’ اتے اینا دے ایس آکھن تے کہ اسی مسیح عیسیٰ ابن مریم اللہ دے رُسول نوں شہید کیتا اتے ھے ایں کہ اُونھاں نیں نہ اُونوں قتل کیتا اتے نہ اُونوں سُولی دیتی بلکہ ایناں کیتے ایدی شبیہ دا اک بنا دیتا گیا اتے جیڈا ایدے بارے وچ اختلاف کر رھے نیں ضرور اُودے آلوں شبے وچ پئے ہوئے نیں اُونھاں نوں ایدی کُجھ وی خبر نہیں مگر ایں ہی گمان دی پیروی اتے بے شک اُونھاں نیں اینوں قتل نہیں کیتا بلکہ اللہ نیں اُونوں آپنے آل چُک لیا اتے اللہ غالب حکمت آلا ھے۔ ( قرآن ۴ : ۱۵۷ ۔ ۱۸۸) اک  من بھاوندی گھل ایں ھے کہ سارے مُسلمان ایس پیرائے تے متفق نہیں ہو سکدے۔ درحقیقت اوہ سارے پریشان نیں اتے اُونھاں دے کول کوئی خاص علم نہیں ھے اتے اینا مُسلماناں وچوں اک اکثریت ایس تشریح تے دھرم رکھدی ھے کہ یسوع ہلی وی جُسے وچ جیوندا ھے اتے امام مہدی دے آن دے بعد ظاہر ہووے گا۔ اسلامی علم و آخرت دے مطابق یسوع امام مہدی دا اُمتی ہووے گا۔ اک واری فیر اسلام ایس گھل تے اک دوجے دا مخالف ھے جدوں کہ بائبل فرماندی ھے کہ مخالفِ مسیح ( مہدی نوں مسیح خُداوند شکست دیوے گا اتے اُونوں آگ دی جھیل وچ پان گئے۔ ( مکاشفہ ۱۹ : ۲۰ )

اک دوجا فرقہ ایس گھل تے دھرم رکھدا ھے کہ مسیح ھن حقیقی جُسے وچ نہیں ھے بلکہ صرف سُولی تے مریا ہویا ظاہر ہویا۔ خیر اینا دونہواں وچوں کوئی وی تشریح کیوں نہ ہوئے مُسلمان ایس گھل دا انکار کردے نیں کہ مسیح سُولی تے مویا۔ مُسلمان تبصرہ کرن آلے اکثر ایں دعویٰ کردے نیں کہ ایں لہو دی قُربانی دے عقیدے دی الہیات نال رلدا مِلدا ھے اتے مُسلمان پاپاں دے کفارے نوں وی رد کردے نیں ۔ ایس طراں نال اسلام یہودیاں اتے مسیحیت وچ مُکتی دے ضروری تصور نوں وی رد کردا ھے۔

یوحنا رُسول  نیں لکھیا ھے ’’ کیوں جے بوہت سارے اینج دے گمراہ کرن آلے دنیا وچ نِکل کھڑے ہوئے نیں جیڈے یسوع دے مجسم ہو کے آنے دا اقرار نہیں کردے۔ گمراہ کرن آلا اتے مخالفِ مسیح ایں ہی ھے۔‘‘ ( ۲ ۔ یوحنا ۱ : ۷ ) دوبارہ اسلام ایس عقیدے دا انکار کردا ھے کہ مسیح پُتر دی صورت وچ مجسم ہو کے آیا۔ مخالفِ مسیح نوں اک ’’ دھوکہ دین آلا ‘‘ وی آکھیا گیا ھے اتے ایدا کردار بالکل مہدی دے نال ملدا ھے اللہ نوں اصل عربی زبان وچ مُکارا وی آکھیا گیا ھے۔ ( یعنی بوہت وڈا دھوکہ دین آلا ) اینج ہی مہدی وی شیطان دے قبضے وچ ھے اتے اوہ وی ساری دنیا نوں دھوکہ دیوے گا کہ اُونوں سجدہ کرن۔

اسلامی عقیدے بار بار یہواہ پاک خُدا دے خلاف گُستاخی کردا ھے اتے مُستقبل وچ بائبل دی نبوت دے مطابق مخالفِ مسیح ( مہدی ) وی ایں ہی کُجھ کرے گا:

’’ اتے وڈے بول بولن اتے کفر بکن کیتے اُونوں اک منہ دیتا گیا اتے اُونوں بیالس مہنے تیکر کام کرن دا اختیار دیتا گیا اتے اُونے رب دی نسبت کفر بکن کیتے منہ کھولیا کہ اُودے ناں اتے اُودے خیمے یعنی آسمان دے رھن آلیاں دی نسبت کفر بکن اتے اُونوں ایں اختیار دیتا گیا کہ مقدساں نال لڑے اتے اُونھاں اُوتے غالب آئے اتے اُونوں ہر قبیلے اتے اُمت اتے اہل زبان اتے قوم تے اختیار دیتا گیا۔ ‘‘ ( مکاشفہ ۱۳ : ۶ ۔ ۷ )

مقررہ وقتاں اتے قانوناں وچ تبدیلی دا جتن

دانیل نبی دے مطابق مخالفِ مسیح ’’ اتے اوہ حق تعالیٰ دے خلاف گھلاں کرے گا اتے حق تعالیٰ دے مقدساں نوں تنگ کرے گا اتے مقررہ ویلیاں اتے شریعت نوں بدلن دا جتن کرے گا۔ ‘‘ ( دانیل ۷ : ۲۵ )

اسلامی کینلنڈر دی نیو محمد دی حیاتی تے ھے اتے چن دے گھومن تے جیدی سارے مُسلمان پیروی کردے نیں ؛ مزید ہور شریعت دا قانون وی دینی قانونی نظام دے مطابق اسلامی معاشراں دے شہریاں تے لاگو کیتا جاندا ھے۔ اک واری مخالفِ مسیح دی دنیا بھر وچ خلافت دا کنٹرول ہو گیا تاں اوہ سارے آئنی قوانین نوں شریعت دے قوانین وچ بولن دی اتے اسلامی کیلنڈر نوں اک ادارہ بنان دی دا جتن کرے گا۔

عورتاں دے حقوق دا انکار

مہدی اتے مخالفِ مسیح دنیا وچ نوی خلافت دے دور وچ عورتاں دے حقوق دا انکار کردے نیں۔ ’’ اوہ آپنے پیو دادا دے معبداں دی پرواہ نہ کرے گا اتے نہ عورتاں دی مرغوبہ نوں اتے نہ کِسی ہور معبود نوں منے گا۔‘‘ ( دانیل ۱۱ : ۳۷ ) کُجھ نبوتاں دا تجزیہ کرن آلے ایں وی آکھدے نیں کہ مخالفِ مسیح ہم جنس پرست ہووے گا۔ عبرانی دے اصل متن وچ ایں گھل بوہت واضح ھے کہ اوہ عورتاں دی خواہش دی عزت نہیں کرے گا۔ خلافت دے تحت شریعت دا قانون نافذ ہوئے گا اتے عورتاں دے حقوق پامال کیتے جان گئے۔

جنگ دے خُداواں دی عزت کیتی جاوے گی

اخیری دناں وچ مخالفِ مسیح مکمل طور تے شیطان دے قبضے وچ ہوئے گا اتے مہدی نوں اللہ کنٹرول کرے گا اللہ دے ۹۹ خُطابات وچوں اک ’’ المومیت ‘‘ ھے جیدا لفظی ترجمہ ’’ اک اینج دا شخص جیڈا موت دی طاقت دے قبضے وچ ھے ، موت دا سبب بنن آلا ھے ، حیاتی لین آلا یا اُونوں برباد کرن آلا ‘‘

بائبل دا ایں سارا بیان شیطان دے نال مِلدا جُلدا ھے ، چور نہیں آندا پر چران اتے مار دین اتے ہلاک کرن نوں ۔ ۔ ۔ ۔‘‘ ( یوحنا ۱۰ : ۱۰ ) مکاشفہ ۹ : ۱۱ وچ شیطان دا اک ناں ابدون ھے ( یعنی برباد کرن آلا ) اتے یونانی وچ اُپلیون ھے ، بائبل دے بوہت سارے دوجے حوالے وی شیطان نوں موت دا لیان آلا اتے برباد کرن آلے دے طور تے آئے نیں۔

مہدی کیتے ہیگز نیں بیان کیتا ھے:

صحیح بخاری دیاں روائتاں دے مطابق محمد دے بارے وچ ایں آکھیا گیا اتے المہدی گھلیا جاوے گا جیڈا اماماں دی مہر ھے اوہ سارے مذہباں نوں فتح کرے گا۔ اوہ قلعہ بناوے گا اتے لوکاں نوں برباد کرے گا اتے بتاں دے تمام قبیلیاں نوں سُٹے گا اتے رب دے شہیداں دیاں موتاں دا انتظام لیوے گا۔ (۶)

ایں بیان دوبارہ مخالفِ مسیح دے نال مِلدا جُلدا ھے ایں ساری خلافت دی سلطنت دی رہنمائی کرے گا ۔ اُونے آکھیا کہ چوتھا  حیوان دنیا دی چوتھی سلطنت ھے جیڈی ساری سلطنت توں آڈڈھی ھے اتے ساری زمین نوں نگل جاوے گی اتے اُونوں لتاڑ کے ٹوٹے ٹوٹے کرے گی۔ ‘‘ ( دانیل ۷ : ۲۳ ) ؛ ’’ اتے ایس حیوان دی مانند کیڈا ھے ۔؟ کیڈا ایدے نال لڑ سکدا ھے ؟ ‘‘ ( مکاشفہ ۱۳ : ۴ ) شُعبت مہدی دی قوت دے بارے وچ مُسلماناں دے تصور نوں پیش کردا ھے :

ایتھوں تیکر کہ بوہ سارے جدید اتے بین المذاہب تصور رکھن آلے مُسلمان مفکرین وی ایس گھل تے یقین رکھدے نیں کہ مہدی فوجی حکومت دے نال دنیا وچ حکمرانی کرن آ رھیا ھے ۔ ہارون یحیٰ جیڈا کہ اک جدید دور دا دعویٰ کرن آلا اتے وسیع خیال مُسلمان مصنف ھے اُونے ویب سائٹ تے اک سوال دے جواب وچ آکھیا۔ ’’ مہدی مشرق اتے مغرب دے وچکار ساریاں تھاواں تے حکومت کرے گا۔‘‘ ایس طراں یحیٰ مہدی دیاں خُوبیاں دا وی ذکر کردا ھے جیڈا کہ تمام دنیا تے قبضے دے حوالے نال ھے : کوئی وی مہدی دے مقابلے وچ کھڑا نہیں ہو سکدا اتے اوہ تمام دُنیا تے حکمرانی کرے گا۔ ‘‘ (۷)

مُسلمان مفکرین ایس گھل تے یقین کردے نیں کہ مہدی دنیا دے قوماں دے خلاف بوہت سارے جہاداں وچ رہنمائی کرے گا اتے اوہ اسلام کیتے دُنیا بھر وچ راج کرے گا جیس طراں پنجویں باب وچ بیان کیتا گیا ھے کہ اللہ جغرافیائیہ طور تے پاپ دے تمام دیوتاؤاں دے برابر ھے اتے عُلما دا ( یعنی سائبین دیوتا ) ایں دونہویں جنگ دے دیوتاؤاں دے طور تے جانے جاندے نیں ۔ آپنی کتاب مون تہیم وچ جوئیل ناتن لکھدا ھے:

مرد چن دیوتاؤاں وچ مشرقِ وسطیٰ وچ ہلال چن دی شکل شمشیر ورگی ھے جیڈا ایس گھل نوں ظاہر کردی کہ چن دیوتا قُدرتی طور تے جنگجو دیوتا ھے اتے ایس حقیقت دی سیان گلِیکیمش کرواندا ھے ۔ گلِکیمش آپنے پاپ کیتے اک کلہاڑے اتے اک تلوار نوں جیڈا کہ رات دے ویلے تنے ہوئے شیراں دے جیڈے کہ رات نوں گشت کردے نیں اُوناں نوں مارن وچ آپنی اہلیت دسدا ھے۔(۸)

اللہ اک جنگ دا دیوتا ھے اتے بوہت سارے اسلامی جھنڈے اتے اُودے چہرہ کشی دے نمائندے تلواراں دے نشان دے طور تے ایدی نمائندگی کردے نیں دانیل نبی اک پیرائے وچ مخالفِ مسیح اتے ایدے دینی عقیدیاں دی اہمیت نوں بیان کردا ھے :

’’ اوہ آپنے پیو دادا دے معبداں دی پرواہ نہیں کرے گا اتے نہ عورتاں دی مرغوبہ نوں اتے نہ کِسے ہور معبوداں نوں منے گا بلکہ آپنے آپ ہی نوں سب توں بالا جانے گا اتے آپنے مکان تے معبود حصار دی تعظیم کرے گا اتے جیس معبود نوں اُودے پیو دادا جاندے سی سونا اتے چاندی اتے قیمتی پتھر اتے نفیس ہدیے دے کے اُودی تعظیم کرے گا اوہ بیگانہ معبود دی مدد نال مستحکم قلعیاں تے حملہ کرے گا جیڈا اُونوں قبول کرن گئے اُوناں نوں بڑی عزت بخشے گا اتے بہتیاں تے حاکم بنائے گا اتے رشوت وچ ملک نوں تقسیم کرے گا۔‘‘ ( دانیل ۱۱ : ۳۷ )

اصلی عبرانی زبان وچ ، ۳۷ ایت وچ جیڈا اکھر ’’ معبود ‘‘ کیتے استعمال ہویا ھے اُودا ترجمہ جمع دی صورت وچ یعنی ’’ معبوداں ‘‘ وچ ہونا چاہی دا سی۔ (۹) کی ایں محمد دے آلوں اسلام دے نال تعلق نہیں رکھدا؟ اُودے آباؤ اجداد نیں کعبہ دے مزار وچ ۳۶۰ معبوداں دی پوجا کیتی اتے اُونے سارے بُتاں نوں توڑ دیتا پر حجرہ اسود نوں جیڈا کہ اللہ دی نمائندگی کردا سی اُونوں پوجیا ۔ تاں جے محمد بوہت سارے نوے آڈڈھے عقیدیاں دے وچکار ہم آہنگی دے دیناں اتے بدعتی عقیدے جیڈے کہ اللہ دی پوجا دے نال ملدے سی۔

اُوناں دے نال جُڑیا رھیا۔ چھیتی ہی مادہ پرستاں دا اللہ ریا کار چن دیوتا وچ بدل گیا اتے اُودیاں خُصوصیات ، صفتاں اتے دھرم وچ اضافہ ہویا۔ محمد دا نواں دین اسلام اینوں وحدانیت دا ناں دیتا گیا ایتھوں تیکر کہ اوہ آپنے ہی قبیلے دے لوکاں اہل قریش دے خلاف ہو گیا اتے اُوناں وچوں بہتاں نوں ذبح کیتا ایس طراں نال محمد نیں آپنے اباؤاجداد دے دیوتاؤاں دی نہ تے ہور پیروی کیتی اتے نہ ہی اُوناں دی عزت کیتی جے کر مخالفِ مسیح مہدی آن آلے دور وچ ایِسے پس منظر توں آندا ھے تاں ایں گھل اُودے کیتے پوری آنی ھے اتے اسلام کیتے وی مخالفِ مسیح آپنے ہی دیوتا نوں عزت دیوے گا۔

دوجے اکھراں وچ اوہ جنگ دے دیوتا نوں عزت دیوے گا ( یعنی چن دیوتا اللہ نوں ) اتے وڈے وڈے مضبوط قلعیاں تے حملہ کرے گا۔ ( یعنی دوجی وڈی فوجی قوتاں تے ) مخالفِ مسیح شیطان دے قبضے وچ ہوئے گا، ’’ اوہ کِسے دیوتا نوں عزت نہیں دیوے گا ؛ کیوں جے خُود آپنے آپ نوں سب توں وڈا بناوے گا۔ ‘‘ ( دانیل ۱۱ : ۳۷ ) شیطان اک بوہت وڈا باغی سی اتے اِیسے سببوں اُونے آپنے آپ نوں رب توں وی وڈا ہون کیتے پیش کیتا اتے اک طور تے اُونے ایں وی فیصلہ کیتا کہ صرف اُوسے دی پرستش ہووے ۔ مخالفِ مسیح مہدی صرف شیطان دی پیروی کرے گا جینے اُودے تے مکمل طور تے قبضہ کیتا ہویا ھے اوہ صرف جنگ دے دیوتا دی عزت کرے گا اتے دنیا تے اُودے اختیار اتے فتح کیتے اُودے توں درخواست کرے گا۔ ’’ اے غیب دسن آلے نبی کافراں تے اتے منافقاں تے جہاد کرو اتے اُوناں اُوتے سختی فرماؤ اتے اُوناں دا ٹھکانہ جہنم ھے اتے کی ہی بھیڑا انجام ۔ ۔ ۔ ‘‘ ( قرآن ۶۶ : ۹ )

’’ اتے جے کر اُودے نال لڑو ایتھوں تیکر کہ کوئی فسادی باقی نہ رھوے اتے سارا دین اللہ ہی دا ہو جاوے فیر جے کر اوہ بعض رھن تاں اللہ اُوناں دے کام ویکھ رھیا ھے اتے جے کر اوہ پھرن تاں جان لیوں کہ اللہ تہاڑا مولا ھے تاں کی ہی چنگا مولا اتے کی ہی چنگا مدد گار اتے جان لیوں کہ جیڈا کُجھ غنیمت لوں تاں اُودا پنجواں حصہ اللہ اتے رُسول اتے قرابت آلیاں اتے یتیماں اتے محتاجاں اتے مسافراں دا ھے۔ ‘‘ ( قرآن ۸ : ۳۹ ۔ ۴۱ )

شیطان بطور ہلال نوے چن دے طور تے پیش کیتا گیا ھے قضاۃ دی کتاب وچ جدعون نیں مدیان دیاں فوجاں دے خلاف اسرائیل دا دفاع کیتا اُوناں وچوں کُجھ نسلاً اسماعیلی سی۔ ’’ جدعون سارے زیورات ایتھوں تیکر کہ جیڈے اُونٹاں دیاں توناں وچوں سی لے گیا۔( قضاۃ ۸ : ۲۱ ) اصلی عبرانی ترجمے دے مطابق ایں زیورات چن یا الہلال دے معنی رکھدے نیں۔ عبرانی رسم الخط دے مطابق اتے جیڈی اُودی زبان دی جڑ ھے ۔ (۱۰) ہو سکدا ھے کہ ایں زیورات جیڈے اُونٹاں دے گلیاں دے نال بنھے ہوئے سی اوہ ہلال چن دی طراں دے نیں ( قضاۃ ۸ : ۲۶ ) ایں لوکی چن دیوتا دی پوجا کردے سی جیدے سبب توں اُونھاں نیں آپنے ڈنگراں دے گلے وچ ایس قسم دے زیورات پاوائے۔ زباندانی دی قربت وچ ایناں دا ترجمہ ہلال چن ہی بندا ھے ۔ (قضاۃ ۸ : ۲۱ ) وچ جے کر اسی اینوں اک اکھر دے نال جوڑیے تاں ایدا ترجمہ شمار کیتا گیا ھے اتے بعد وچ یسعیاء ۱۴ : ۱۲ وچ وی ھے اینج ہی پرانے تصور دے مطابق اکھر سِن کیتے شِن استعمال ہوندا سی۔ اِیسے سببوں چن دیوتا کیتے وی پہلاں اکھر ڈاؤن  استعمال ہوندا سی اتے ایں اصل متن وچ اک دوجے نال مِلدے جُلدے نیں ۔ یسعیاہ بابلیاں دے بادشاہ نال خطاب کردا ھے۔ ( ایں وی شیطان دی اک قسم ھے اتے آن آلے مخالفِ مسیح مہدی دی صورت وی ) : ’’ اے صُبح دے روشن ستارے توں کیوں جے آسمان توں ڈِگ پیا قوماں نوں پست کرن آلے توں کیوں جے زمین تے ٹپکیا گیا تاں توں آپنے دل وچ آکھدا سی میں آسمان تے چڑھ جاواں گا۔

میں آپنے تخت نوں رب دے ستاریاں نوں وی اُوچا کراں گا اتے میں شمالی اطراف وچ جماعت دے پہاڑ تے بیٹھاں گا میں بادلاں توں وی اُوتے چڑھ جاواں گا میں خُدا تعالیٰ دی مانند ہووا ں گا پر توں پاتال وچ گڑھے دی تہ وچ اُتاریا جاوے گا اتے جیناں دی نظر تیرے تے پئوے گی تینوں غور نال ویکھ کے آکھن گئے کی ایں اوہ ہی شخص ھے جینے زمین نوں لرزایا اتے مملکتاں نوں ہلا دیتا۔‘‘ ( یسعیاہ ۱۴ : ۱۲ ۔ ۱۶ ) غور کروں شیطان اتے مخالفِ مسیح پہلاں وی ٹھیک اک طراں نال بیان کیتے گئے نیں ، ’’ اوہ آپنے آپ نوں سب توں بالا جانے گا۔‘‘ ( دانیل ۱۱ : ۳۷ ) مزید ہور قرآن اصل وچ حکم دیندا ھے کہ مُسلمان شیطان دی پوجا کرن، ’’ آکھو میں صُبح دے رب دی پناہ منگدا ہاں۔ ‘‘ ( قرآن ۱۱۳ : ۱ )

توں کہری شرٹس لکھدا ھے :

مزید ہور شیطان اتے ہلال چن دے وچکار کافی مماثلت ھے ویب سائٹ

www.backyardprofessor.com

گلیزن ایل آرچر نیں آپنی کتاب ’’ انسائیکلیو پیڈیا آف بائبل ڈیفیکلٹیز ‘‘ جیڈا کہ ذونڈوارن پریس توں ۱۹۸۲ء وچ شائع ہوئی اُودے وچ لکھیا کہ عبرانی زبان وچ ’’ ہیلل ‘‘ دا ترجمہ یونانی زبان دے ’’ ہیوس فورس ‘‘ وچ کی ھے پر ایدا حقیقی مطلب ’’ صُبح لیان آلا صبح دے ستارے ‘‘ دے آل کیتا گیا ھے اوہ ہور ایدی واضح وجہ بیان کردا ھے جیڈا کہ ابتدائی قریبی مشرقی زباناں وچ سمجھیا جاندا ھے ایدے مطابق اکھر سیریاک پشتہ دا اکھر استعمال ہویا ھے جیڈا قریب ترین ہیلل نال مِلدا جُلدا ھے اینوں ’’ آلل ‘‘ وی آکھدے نیں اک ممکنہ طور تے عربی نسل اینوں ’’ ہیللن ‘‘ آکھدی ھے جیدا مطلب ھے ’’ نواں چن ‘‘ جے کر ایدیاں جڑاں عبرانی دے ہلال نال مل دیاں نیں ( یعنی عربی دے ہالہ توں ) تاں ایدا مطلب ھے ’’ آب و تاب نال چمکنا ‘‘ ( عقئدین نسل وچ ’’ ایلو ‘‘ اک اسم صفت ھے جیدا مطلب ’’ چمکنا ‘‘ ھے ) ایس طراں نال اسی سمجھ سکدے ہاں کہ ’’ ہیلل ‘‘ دا مطلب ’’ چمکن آلا ‘‘ ھے ( صحفہ نمبر ۲۶۸ ) اوہ ہور بیان کردا ھے کہ لوسیفر نوں طنزاً ’’ شہار ‘‘ وی آکھیا گیا ھے جیدا مطلب ھے ’’ اک چمکن آلا ‘‘ ( صحفہ نمبر ۲۶۹ )۔ (۱۱)

عربی زبان عبرانی زبان دے قریب ترین زبان ھے اتے اکثر ابتدائی اکھراں دے مطلب دی صحیح اصلی جڑ نوں ویکھن کیتے مفید ھے ۔ عربی نسل دا اکھر ہیلن دا ترجمہ نواں چن ھے جیدا مطلب ھے کہ یہواہ ابلیس دی عدالت دا مذاق اُڑاندا ھے ۔ یہواہ ابلیس دے بارے وچ بیان کردا ھے کہ اوہ اک چمکدا ہویا صُبح دا  ستارا سی جیدا آپنی روشنی گنوا بیٹھا اتے اخیری اوہ بُجھ جاوے گا۔ دوجے ایس پیرائے نوں وینس دے ستارے دے مساوی وی سمجھدے نیں جیدیاں جڑاں اسلام توں پہلاں عرب دے کاماں توں سی جیدا تذکرہ پچھلے ابواب وچ ہویا ھے ۔ اسلامی جھنڈے وچ ہلال چن اتے ستارے دیاں تصویراں دی تشبیہ نظر آندی ھے۔

جن ( بد روحواں ) قرآن نال پیار کردیاں نیں

جن جیڈے کہ بد روحواں دے مساوی نیں ایس طراں دیاں ہور روحواں یا شیطان قرآن دیاں سورتاں وچوں ھے اتے ایدا تعلق اسلام توں پہلاں دی اصل توں ھے اُونھاں نیں اسلام دے راستے دی پیروی کیتی اتے قرآن دی تعریف کیتی۔

’’ تُساں فرماؤ مینوں وحی ہوئی کہ کُجھ جناں نیں میرے پڑھن تے کن لگا کے سُنیا تاں بولے اساں نیں اک عجیب قرآن سُنیا کہ بھلائی دی راہ دسدا ھے تاں اسی اُودے تے دھرم لیائے اتے اسی ہر گز کِسی نوں آپنے رب دا شریک نہیں کراں گئے ۔ ۔ ۔ اتے ایں کہ اساں نیں جدوں ہدایت سُنی اُودے تے دھرم لیائے جیڈے آپنے رب تے دھرم لیائے اُونوں نہ کِسی دا خوف اتے نہ زیادتی دا اساں نیں تسلیم کیتا ۔ ۔ ۔ ‘‘ ( قرآن ۷۲ : ۱ ۔ ۲ ، ۱۳

کیوں جے کوئی مُسلمان اینج دے رب دی پوجا کرن گئے جیدیاں بد روحواں وی پوجا کردیاں نیں ؟ کی کِسے نوں سمجھنا نہیں چاہی دا کہ ایں اِیسے گھل دی علامت ھے ؟ کی ایں کِسے کیتے ٹھیک ھے کہ اوہ اُوسے شیطانی چن دیوتا اللہ دے اگے جُھکن جیدی پوجا بدروحواں وی کردیاں نیں۔

قتل کرن دی وڈے پیمانے تے مشق

اک بوہت وڈی نظراں جما کے ویکھن آلی مشابہت جیڈا مخالفِ مسیح اتے مہدی دے درمیان ھے اوہ ھے مارنے دا طریقہ کار ’’ فیر میں تخت ویکھے اتے لوک اُودے تے بیٹھ گئے اتے عدالت اُوناں دے سپرد کیتی گئی اتے اُونھاں دیاں روحواں نوں وی ویکھیا جیناں دے سر یسوع دی گواہی دین اتے رب دے کلام دے سبب توں کٹے گئے سی اتے جہناں نیں اُوس حیوان دی پرستش کیتی سی نہ اُودے بُت دی اتے نہ اُودی چھاپ آپنے متھے اتے ہتھاں تے لئی سی۔ اوہ جیوندا ہو کے ہزار وریاں تیکر مسیح دے نال بادشاہی کردے رہے۔‘‘ ( مکاشفہ ۲۰ : ۴ )

مزید ہور مخالفِ مسیح دی سلطنت مندرجہ ذیل دھرم وی رکھے گی ؛ لوک تہانوں عبادتخانیاں توں خارج کر دین گئے بلکہ اوہ ویلہ آندا ھے کہ جیڈا کوئی تہانوں قتل کرے گا اوہ گمان کریگا کہ میں رب دی سیوا کردا ہاں۔‘‘ ( یوحنا ۱۶ : ۲ )

دوبارہ اسلام دی ساری تاریخ نیں ستویں صدی توں متحدہ ہو کے قتل کرن دی اک وڈی مشق کیتی ھے ۔ محمد نیں آپی وی ۶ سو اتے ۹ سو یہودی آدمیاں نوں جیڈا کہ بنوقریزہ توں سان قتل کرن وچ حصہ لیا اُودے بعد چھیتی ہی اُونے اتے ۴ سو یہودیاں نوں مارن دا حکم دیتا۔ ابن عشاق ایس واقعے نوں بیان کردے نیں:

ابو عبیدہ نیں مینوں ابوامر دی سربراہی وچ مینوں دسیا کہ مدیان وچ جدوں رُسول نیں بنوقریزہ نیں یہودیاں وچوں ۴ سو آدمیاں نوں مار دیتا جیڈا کہ آس دے اتحاد وچوں خزاراج دے خلاف سی اُوناں کیتے قتل دا حکم دیتا گیا۔(۱۲)

محمد نیں مُسلماناں کیتے پیروی دا اک طریقہ کار قائم کیتا، ’’ تہاڑے کول بلاشبہ اللہ دے رُسول بہترین نمونہ ھے ‘‘ قرآن ۳۳ : ۲۱ ) بے شک بعد وچ آن آلی سارے خلیفاں دیاں نسلاں اتے اسلامی رہنماؤاں نیں محمد دے سر قلم کرن دے طریقے کار نوں جاری رکھیا ایتھوں تیکر کہ ۱۹۸۰ء دے جدید دور وچ افغان جہادی جنگجوؤاں نیں اندازً ۳۰۰۰ سویت فوجاں دے سر قلم کیتے۔(۱۳)سعودی عربیہ دی حکومت نیں ایس قانون نوں جاری رکھیا کہ سعودی عربیہ دی بادشاہت وچ جادوگراں نشہ لین آلیاں اتے ہم جنس پرستاں وغیرہ دے سر قلم کرن دی مشق نوں اختیار نہ کیتا۔ رومی حکومت نیں بنیادی طریقہ کار وچ غیر شہریاں دے قتل کیتے سُولی دین دا طریقہ اختیار کیتا۔ جدوں کہ کاتھولک کلیسیاء نیں ڈبون یا ساڑن دا طریقہ اپنایا صرف اسلام نیں ہی ایس قتل دی تاریخی رویت نوں لمبے عرصے کیتے جاری رکھیا۔ ایتھوں تیکر کہ اُوناں دے خاص حکماں جیڈی اُوناں دی ’’ پیوتر کتاب ‘‘ وچ ھے ۔ ’’ اُوناں دا سر تن توں وکھ کر دیوں۔‘‘ (قرآن ۴۷ : ۴ ) ۔ (۱۴)

ہو سکدا ھے کہ کِسے نوں القاعدہ دی تقسیم کیتی ہوئی اوہ ویڈیو زیادہ ہوئے جیناں وچ جیوندے لوکاں دے سر کٹے گئے۔ اک واری اسلامی خلافت جے کر سرکاری حکومت بن جاندی ھے اتے مہدی اُودا سربراہ ہوندا ھے تاں پوری دنیا وچ سر کٹن دا کام اُوناں ساریاں کیتے جیڈے اُودے نشان دے سامنے جُکھن توں انکار کرن گئے۔

ساری دنیا وچ مخالفِ مسیح دی حکومت

بطور بائبل دیاں نبوتاں دے ریکارڈ وچ جیڈا مخالفِ مسیح دا مُستقبل وچ خطابات ہون گئے اوہ ساری دنیا وچ بادشاہی کرے گا اُونوں بابل ، اُسوریہ دا بادشاہ طائر ( لبنان ) دا شہزادہ اتے مِصر دا فرعون آکھیا جاوے گا۔ جغرافیائی طور تے ایں نبوت بڑی جامع ہووے گی مسیح دے بارے وچ نبوت ہوئی کہ اوہ مِصر ، بیتالحم اتے ناصرت توں آوے گا اتے سچی نبوت دے مطابق یسوع بیتالحم توں آیا، ہیرودیس دے زمانے وچ مِصر دے آل نسیا اتے ناصرت وچ پلیا ودھیا۔

دس قومی اسلامی سیاسی اتحاد

شُعبت اُوناں قوماں دا اک خلاصہ بیان کردا ھے جیڈا مخالفِ مسیح مہدی کنٹرول کرے گا۔ یسعیاہ دی کتاب وچ اُودا زیادہ تر حتمی حصہ ملدا ھے کہ مسیحا اتے مخالفِ مسیح دے وچکار جنگ ہوندی ھے ۔  تاں جے جدوں اسی درحقیقت خاص قوماں نوں جیڈے اُوس ’’ نبوتی حصے ‘‘ دی زد وچ آندے نیں یا ایس گھل دا ’’ بوجھ ‘‘ رکھدے نیں کہ اوہ مسیح دے خلاف ہوئے تاں اوہ ساری مُسلم قوماں نظر آندیاں نیں ۔ ایناں قوماں تے غور کرو ایناں وچ زیادہ تر زور دیتا گیا ھے : بابلیاں ۔ یسعیاہ ۱۳ باب ؛ اُسوریہ اتے فلسطین یسعیاہ ۱۴ باب ؛ موآب۔ یسعیاہ ۱۵ باب ؛ دمشق ۔ یسعیاہ ۱۷ باب کش ( سوڈان اتے صومالیہ لینڈ ) ۔ یسعیاہ ۱۸ باب ؛ مصر ۔ یسعیاہ ۱۹ باب ؛ مصر اتے کش ۔ یسعیاہ ۲۰ باب ؛ بابل ( عراق اتے عرب ) اتے ادوم ( عرب ) ۔ یسعیاہ ۲۱ باب ؛ ظائر ( لبنان ) ۔ یسعیاہ ۲۳ باب  ۔ (۱۵)

ایں دس اسلامی ملکاں دا سارا اتحاد ھے ، ’’ اتے اوہ دس سینگ جیڈے تُساں ویکھے دس بادشاہ نیں ۔ ہلی تیکر اُوناں نیں بادشاہی نہیں پائی پر اُوس حیوان دے نال گھڑی بھر دے واسطے بادشاہواں دا سارا اختیار پان گئے۔ ‘‘ ( مکاشفہ ۱۷ : ۱۲ ) ایں دس حکمران دس حیوان دے نال اک اتحاد بنان گئے شُعبت لکھدا :

۲۰۰۲ وچ خلافت دی دوبارہ تشکیل دا اک منصوبہ ابو قنات الہ شریف الحیسنی جیناں دا تعلق گائیڈنگ ہیلپر فاؤنڈیشن توں سی اُونے لکھیا ایس منصوبے دا ناں، ’’ خلافت دی واپسی دا منصوبہ ‘‘  سی۔ ایس منصوبے دے مطابق دس لوکاں دی اک کونسل دا ہونا ھے جیڈا ’’ معاون خلیفے ‘‘ ہون گئے اتے ایں خلافت دی حکمرانی دی معاونت کرن گئے۔ ایں معاونین یا اراکین دی کونسل اج دی حکومتاں دے بوہت وزراء دی طراں ہون گے۔(۱۶)

دوجی اسلامی گروہ اتے تحریکاں ایِسے طراں دا نظریہ پیش کردیاں نیں اتے مشرقں وسطیٰ وچ ساری دنیا دی سلطنت کیتے ایس مقصد کیتے کام کر رھیاں نیں اتے پوری دنیا دے آل ودھ رھیاں نیں۔ ایناں بادشاہتاں وچوں اُسوریہ وچ کافی اُبھر کے سامنے آئی ، اسرائیل دی جنگ دے نال لشکراں دے رب نیں فرمایا۔’’ میں آپنے ہی ملک وچ اُسوری نوں شکست دیواں گا اتے آپنے پہاڑاں تے اُونوں پیراں تھلے لتاڑاں گا۔ فیر اُودا جیڈا اُودے اُتوں لتھیا اتے اُودا بھار اُودے موڑیاں توں ٹیلگا۔ ( یسعیاہ ۱۴ : ۲۵ )

ست سر

یوحنا رسول نیں اخیری ویلے دے حیوان یا بادشاہی دی گواہی دیتی ’’ بس اوہ مینوں روح وچ جنگل نوں لے گیا۔ اُوتھے میں قرمزی رنگ دے حیوان تے جیڈا کفر دے ناواں توں لپیا ہویا سی اتے جیدے ست سر اتے دس سینگ سی اک عورت نوں بیٹھے ہوئے ویکھیا ۔ ۔ ۔ ایں ہی موقع ھے اُوس ذہن دا جیدے وچ حکمت ھے اوہ ستوں سر ست پہاڑ نیں جیناں تے اوہ عورت بیٹی ہوئی ھے اتے اوہ ست بادشاہ وی نیں پنج تے ہو چُکے نیں اتے اک موجود ھے اتے اک ہلی آیا نہیں اتے جدوں آوے گا کُجھ عرصے تیکر اُودا رھنا ضرور ھے اتے جیڈا حیوان پہلاں سی اتے ھن نہیں اوہ اٹھواں ھے اتے اُوناں ستاں وچوں پیدا ہویا اتے ہلاکت وچ پئیوے گا۔‘‘ ( مکاشفہ ۱۷ : ۳ ؛ ۱ ۔ ۹ )

دُرست تفسیری مطالعے وچ ، اکھر پہاڑ نوں ’’ بادشاہت ‘‘ وچ ترجمہ کیتا جانا چاہی دا سی ۔ جیس طراں کہ دوجے نبوتی پیراؤاں وچ ھے دوبارہ شُعبت دے شاندار مشرقی وسطیٰ دے تجزئیے وچ اوہ ایتاں دی اک زبردست بیصرت دیندا ھے :

سب توں پہلاں اسی دیکھدے ہاں ایس ویلے جیڈا کُجھ لکھیا گیا ایدے مطابق پنج حکومتاں پہلاں سُٹیاں جا چُکیاں نیں جیدے کہ جملے وچ دیکھیا گیا ’’ پنج سُٹیاں جا چُکیاں نیں‘‘

ایں حکومتاں نیں :

۱۔ مصری شاہنشاہیت

۲۔ اُسوری شاہنشاہیت

۳۔ بابلی شاہنشاہیت

۴۔ فارسی شاہنشاہیت

۵۔ یونانی شاہنشاہیت

اینا پنجاں توں بعد فرشتے نیں یوحنا نوں دسیا کہ اک پہاڑ ( شاہنشاہیت ) ’’ ھے ‘‘ اُوس ویلے وچ یوحنا نیں مکاشفہ دی کتاب وچ لکھیا کہ ایں رومی شاہنشاہت سی اُونے مشرقِ وسطیٰ ، شمالی افریقہ اتے بوہت سارے یورپ تے حکومت کیتی ۶ ۔ رومی شاہنشاہت۔(۱۷)

بس ستواں صیگہ راز وچ ھے ۔ یوحنا رُسول دی حیاتی دے دوران ایں ستوں شاہنشاہت موجود نہیں سی۔

اٹھویں اخیری حکومت ستویں حکومت دی تجدید کرے گی ہر کامیاب حکومت پہلی حکومت نوں جذب کرے گی اتے آپنے اختیار نوں باہر دے آل ہور وسیع کرے گی۔ یوحنا دے دور دی رومی حکومت زور آور سی پر اُودے تے اسلامی عثمانیہ دی شاہنشاہت دیاں خُوبیاں نوں پورا کیتا اتے ایں ہی ستویں شاہنشاہت ھے ایں اسلامی زاہنشاہت برباد ہوئے گی پر اخیری دناں وچ اٹھویں شاہنشاہت دے طور تے سُپر پاور ہوئے گی ۔ ایں تمام تر شاہنشاہتاں یروشلم نوں مرکز بنا کے یروشلم تے قبضہ کرن گئیاں۔

ترکی بطور مخالفِ مسیح دے اک پکی سلطنت

کوئی وی مسیح دے مُڑ آن دے دن یا گھڑی نوں نہیں جاندا پر اوہ نشان گواہی ہون گئے جیڈے ایس موقے تے ظاہر ہون گے ۔ بائبل دیاں نبوتاں جدید ترکی دے آلوں اک تے گویا زخم کاری لگیا ہویا ویکھیا پر اُودا زخم کاری چنگا ہو گیا اتے ساری دنیا تعجب کردی ہوئی اُوس حیوان دے پیچھے پیچھے ہو لئی۔‘‘ ( مکاشفہ ۱۳ : ۳ ) جیس طراں ایس تیرھویں باب وچ پیشنگوئی ہوئی ۔ ستویں شاہنشاہت دا ہڈ کوارٹر کونسٹنٹ ٹائمپل ہوئے گا۔ ترکی ( مشرقی رومی سلطنت دا سابقہ دارلخلافہ سی ) اوہ زخمی ہویا جدوں ۱۹۲۴ء وچ خلافت مُکی ۔ حزقی ایل دیاں نبوتاں وچوں ترکی اخیر زمانے دا اک خاص وڈا کھلاڑی ھے جیڈا کھڑا ہوندا ھے اتے اسرائیل دے خلاف جنگ کردا ھے۔ حزقی ایل مخالفِ مسیح نوں جُوج دے ناں توں نبوت کردا ھے :

’’ کہ اے آدمزاد جُوج دے آل جیڈا ماجوج دی سرزمین دا ھے اتے روش اتے مِسک اتے توبل دا فرمانروا ھے متوجہ ہو اتے اُودے خلاف نبوت کر اتے آکھ خُداوند خُدا ایں وے فرماندا ھے کہ ویکھ اے جُوج روش اتے مِسک اتے توبل دے فرمانروا وچ تیرا مخالف ہاں ۔ ۔ ۔ ۔ اتے اُودے نال فارس اتے کُوش اتے نوط جیڈا سب توں سب سُپر بردار اتے خُود پوش نیں ۔ جُمرا اتے اُودا سارا لشکر اتے شمال دے دونہویں پاسے اہل تجرمہ اتے اُوناں دا تمام لشکر یعنی بوہت سارے لوک جیڈے تیرے نال نیں۔‘‘ ( حزقی ایل ۳۸ : ۲ ۔ ۳ ؛ ۵  ۔ ۶ ) ایناں نبوت دیاں اٹھ تھاواں وچوں خاص طور تے ترکی دے جدید بارڈرز تے واقع ھے اُوناں علاقیاں وچ موجوج ، مسک ، توبل ، گومر ، جُمرا دے علاقے نیں ایں ایس علاقے دے نال شامل نیں اتے جدید دور وچ فارص ( جدید دناں وچ ایران ) ، کُوش ( سوڈان اتے صومالیہ ) فوط ( مغربی مِصر ممکنہ طور تے لیبیا ، الجیریا ، تنسیہ اتے مُری طانیہ ) ایں سارے علاقے اسلای نیں ۔(۱۸) ایس نبوت وچ بوہت ساریاں شیواں عبرانی توں غلط ترجمہ ہوئیاں نیں ’’ وڈے شہر ‘‘ دا ترجمہ بطور ’’ روش دے شہزادے ‘‘ دے کیتا ھے ۔ یا ’’ وڈے ‘‘ نوں بطور رُوش ترجمہ کیتا گیا ھے۔ زبان دانی دے لحاظ نال ایں روش رس یا ریشہ دے مترادف ھے ۔ ایں عبرانی زبان نال تعلق نہیں رکھدا جیویں کہ براؤن ڈرائیور برگر اتے دوجیاں نیں ایں آکھیاھے اکھر رُوش یا وڈا یا سردار تمام تر بائبلی بیان وچ اک خاص مقام رکھدا ھے۔(۱۹) ایس لئی دُرست پڑھن وچ جُوج بطور اک رہنما ( دا سردار یا دا وڈا سردار ‘‘ ) ایں تمام اسلامی علاقے نیں۔

موجوج سنطیہ دے علاقے دے طور تے متعارف ہویا ھے جینے ’’ ایشیا ، ماوئز ( ترکی ) ، اتے بوہت سارے مرکزی ایشیائی ممالک ( ترکمانستان، قانقستان ، تاجکستان ، ازبکستان وغیرہ وغیرہ ) ‘‘ ایں سارے دے سارے سابقہ سوویت یونین آف رشیہ دے حصے نیں اتے ھن مُسلم ممالک وچ بدل چُکے نیں۔ (۲۰)

پر گُمن دا مذبح بطور شیطان دا اک تخت

مکاشفہ دی کتاب وچ ست کلیسیاؤاں کیتے یسوع مسیح دا پیغام ایشیاء مائز کیتے سی ( جدید ترکی ) :

’’ اتے پرگُمن دی کلیسیاء دے فرشتے نوں ایں لکھ کہ جیدے کول دو دھاری تلوار ھے اوہ فرماندا ھے کہ میں ایں تے جاندا ہاں کہ تو شیطان دی تخت گاہ  وچ سکونت رکھدا ھے اتے میرے ناں تے قائم رھندا ھے اتے جیناں دِناں وچ میرا وفادار شہید انتپاس تہاڑے وچ اُوس تھاں قتل ہویا سی جتھے شیطان رھندا ھے اُوناں دناں وچ توں میرے تے دھرم رکھن توں انکار  نہیں کیتا۔‘‘ ( مکاشفہ ۲ : ۱۲ ۔ ۱۳ )

ابتدائی پر گُمن پیگن لوکاں دی پرستش دا مرکز سمجھیا جاندا سی ۔ جیڈا ایشیاء مائز یعنی ترکی وچ سی اتے اُونوں بطور تمام تر ماضی دیاں سلطنتاں وچ اک وسیع دیوتاؤاں دے مقام دے طور تے جانیا جاندا سی۔ ایدے جنوب دے حصے وچ زیس دیوتا دا اک بوہت وڈا مذبحہ سی اتے ایں مذبحہ گھوڑے دے جوتی دی شکل وچ تعمیر کیتا گیا سی اتے ایدے پہلو ۶۴ ۔ ۳۵ میٹر کُلھے اتے ۴ ۔ ۳۳ میٹر گہرے سی ایس مندر دی تھلے آلی تھاں بوہت سرد سی جینوں جیسجینٹ میسی دا ناں دیتا گیا سی ایس تھاں تے جناں اتے دیوتاؤاں دے وچکار لڑائی ہوندی سی ایدا خدو خال جرمن دے جغرافیائی نیں بنایا سی اتے اینوں برلن جرمنی وچ لیائے سی ۔

پہلا پرگُمن عجائب گھر ۱۹۰۱ء وچ کھولیا گیا تاں جے ایں اخیری کارڈ ڈھانچے دے طور تے ان فٹ ثابت ہویا اتے آخرکار اینوں ۱۹۳۰ء وچ اک وڈے عجائب گھر دی شکل وچ بدل دیتا گیا ۔ ۱۹۳۴ء توں ۱۹۳۷ء دے وچکار نازی پارٹی دے وڈے معمار ایلبرٹ سوئیر نیں پر گُمن دا اک مذبہ زی پیلن ٹرائیل کیتے بنایا جیڈا کہ نیوریم برگ ریلیاں کیتے شاندار تھاں سی ۔ ایس مذبحہ دے وچکار کانسی دا اک بیل بنایا گیا جیڈا انسانی قُربانیا کیتے سی ایدے بیل نوں ہٹا کے اُودی تھاں ہٹلر دا پلپٹ بنا دیتا گیا۔

ایس بیل دی اُودے مظلوماں کیتے اک لمبی خوفناک تاریخ ھے ۔ مسیحی بشپ اینٹی پاس نوں یوحنا رُسول دے مکاشفے دے مطابق ایس قربان گاہ تے قتل کر دیتا گیا اینٹی پاس نیں بوہت ساریاں بدروحواں ایس شہر توں کڈی جیدی وجہ توں پیگن دیوتاؤاں دی پوجا وچ خلل پاؤندا اتے اُوناںنیں رومی گورنر نال ایس مسئلے دی شکایت کیتی جدوں اینٹی پاس نیں رومی شہنشاہ دے بُت نوں بطور ’’ آقا اتے دیوتا ‘‘ قُربانی چڑھان توں انکار کر دیتا تاں اُونوں موت دی سزا دیتی گئی۔ پیگن روایت دے مطابق ایس بیل دی قربانی وچ دروازہ کھولن دا حصہ وی شامل سی جیدے وچ بیل کیتے دروازہ کھولیا اتے انسانی قربانی نوں بیل دے سر تے ادا کیتا جاندا اتے اُودا جُسہ انسانی جُسے دے نال ہوندا اگ اُوس کانسی دے بُت دے تھلے اڑی جاندی جیدے وچ اُوس جیوندے مظلوم شخص نوں آہستہ آہستہ بُبُھنیا جاندا۔ بیل دا سر اک پائپ دے نال فٹ کیتا گیا سی ایس لئی جدوں اک مظلوم نوں دُکھ دیتا جاندا اتے اوہ درد دے نال چلاندا تاں بیل جیوندا ہو جاندے۔ (۲۱)

اتے ایِسے قربانگاہ دے مرکز توں ہٹلر نیں آپنی مافوق الفطرت قوت دا دعویٰ کیتا اتے پیغام سُنائے اتے دُنیا دی فتح کیتے لوکاں دی ریلی کڈی۔ اکھر ہولو کاسٹ یونانی زبان دا اکھر ھے جیدا مطلب ھے۔ ’’ ڈنگر دی قُربانی دا مکمل طور تے ساڑیا جانا۔ ‘‘ چھ میلین یہودی ہٹلر دے وڈے حکم دی وجہ توں ایس طریقہ نال قُربان کیتے گئے۔ ایں مناظر نیوریم برگ دے اجتماعات وچ ٹارچ لائٹ دے نال ہوئے۔ جیدے وچ ہٹلر نوں بطور اک دیوتا پیش کیتا گیا۔ ایدے حوالے توں اک مشہور فلم وی بنائی گئی جیدا ناں ’’ ارادے دی فتح ‘‘ سی۔ ایں فلم مشہور جرمنی دے اداکار لینی ریفنستھل نیں ڈیریکٹ کیتی۔ ہٹلر نیں بڑے محتاط ہو کے اُودے ہر سین دی اجازت دیتی اتے ایں جرمنی وچ ۱۲ ورے تیکر وکھائی جاندی رھی۔ من بھاوندی گھل ایں ھے کہ جدوں پرگُمن دا مذبحہ روسیاں نیں ۱۹۴۸ء وچ جدوں اسرائیل قوم پیدا ہوئی لے لیا تاں ایں مذبح ۱۹۵۸ء وچ مُڑ آیا۔

۲۰۰۶ء وچ ترکی نیں پرگُمن دا مذبح جرمنی توں واپس لیان دا جتن کیتا پر اُوناں نیں انکار کر دیتا ۔ ترکی دی حکومت نیں ایں ارادہ کیتا سی کہ ایس مذبحے نوں اُودے اصلی مقام تے دوبارہ تعمیر کیتا جاوے۔ بائبل دے صحیفے اتے چرچ دی تاریخ دے گواہاں نیں ایس حقیقت نوں تصدیق کیتا کہ شیطان اتے اُودی شیطانی طاقتاں نیں قوماں ، شہراں ، عمارتاں ، ڈنگراں ، لوکاں اتے ایتھوں تیکر کہ قیلیاں نوں وی آپنے قابو وچ کیتا ۔ ایشیاء مائز ترکی تے وی وریاں تیکر شیطان دا قبضہ رھیا اتے ایں قبضہ اسلام دی سلطنت دے نال سی۔ دارلخلافہ جیڈا کہ پرانے ویلیاں وچ پیگن شہر سی، اُوس ویلے وچ پرگُمن جغرافیائی طور تے مشرقی رومی سلطنت دے دارلخلافہ ( کونسٹنٹ ٹائمپل ) دے لاگے سی جیڈا کہ استنبول ھے جیڈا کہ اسلامی عثمانی سلطنت دا دارلخلافہ ھے اتے چھیتی ہی ایں مخالفِ مسیح اتے پیگناں دے چن دیوتا اللہ دے تحت آ جاوے گا۔

ترکی وچ اسلامی اتے فوجی رُجحان

دانیل دی کتاب وچ مخالفِ مسیح دی اک نبوت بیان کردی ھے:

’’ اتے اُوناں دی سلطنت دے اخیری ایام وچ جدوں خطاکار لوک حد تیکر اپڑ جان گئے تاں اک ترش رو اتے رمزشناس بادشاہ برپا ہوئے گا۔ ایں دڑا زبردست ہووے گا پر آپنی قوت توں نہیں اتے عجیب طراں نال برباد کرے گا  اتے زور آوراں اتے مقدس لوکاں لوکاں نوں ہلاک کرے گا اتے آپنی چترائی نال اینج دے کام کیتے گئے کہ اُودی فطرت دے منصوبے اُودے ہتھ وچ انجام پوئے گئے اتے دل وچ وڈا گھمنڈ کرے گا اتے صُلح دے ویلے وچ بہتریاں نوں ہلاک کرے گا۔ اوہ بادشاہواں دے بادشاہ توں وی مقابلہ کرن کیتے اُٹھ کھڑا ہوئے گا پر بے ہتھ ہلائے ہی شکست کھاوے گا اتے ایں صُبح وشام دی رویا جیڈی بیان ہوئی یقینی ھے پر توں اُوس رویا جیڈی بیان ہوئی یقینی ھے ۔ پرتوں ایس رویا نوں بند کر رکھ کیوں جے ایس دا علاقہ بوہت دور دے ایام توں ھے۔‘‘ ( دانیل ۸ : ۲۳ ۔ ۲۶ )

’’ اتے اوہ اک ہفتہ  کیتے بہتاں نال عہد قائم کرے گا اتے نصف ہفتہ  وچ ذبیحہ اتے ہدیہ موقوف کریگا اتے یصلیاں تے اُجاڑنے آلی مکروہات رکھی جاوے گی ایتھوں تیکر کہ بربادی کمال نوں اپڑ جاوے گی اتے اوہ بلا جیڈی مقرر کیتی گئی ھے اُوس اُجاڑنے آلے تے واقع ہووے گی ۔ ( دانیل ۹ : ۲۷ )

مخالفِ مسیح تعلق قائم کرن دا اتے فریب دین دا ماسٹر ہووے گا اوہ اسرائیل اتے دوجیاں قوماں دے نال ست ورے کیتے اک عہد بنھے گا اتے درمیان وچ اُونوں توڑ دیوے گا۔ محمد اتے اللہ دا ناں نہاد مکاشفہ اُوس جھوٹے امن دے محاہدے نوں قائم کرے گا اتے اسلام دی ترقی کیتے ہور کام کرے گا۔ محمد نیں دس ورے وچ حدیبیہ وچ عہد نوں توڑیا جیویں ’’ صلح حدبیہ ‘‘ آکھدے ہاں اتے اُودے پیروکار ساری تاریخ وچ ایس جھوٹے فریبی امن دی پیروی دی مثال نیں۔ ترکی وزیراعظم ریِسپ طئیی اپ ایرڈگن اتے صدر عبدالہ ( اکھری طور تے جیدا ترجمہ ’’ بدروح اللہ دا نوکر ‘‘ ) نیں ترکی وچ بطور اک رہنما دے پوزیشن اختیار کیتی جینے مشرقی وسطیٰ امن کیتے جتن کرنا سی۔ ترکی نیں بوہت سارے امن دے محاہدیاں دے درمیان دے طور آپنا کردار ادا کیتا تاں جے ایں گھل قابلِ غور ھے کہ ای یو دی رُکنیت حاصل کرنا اتے مغرب دی مخالفت کرنا اُوناں دے ارمان سی۔ اِیسے اثناء وچ اسلامی بنیاد پرست پس پردہ شدید یہودی مخالفت اتے مسیحی مخالفت دا جذبہ پورے ترکی وچ پھیلا رہے سی۔ ایس گھل نوں اک دھچکا نہیں لگنا چاہی دا کہ ایناں لوقاں نیں اسلامی دارلخلافہ توں یہودیاں اتے مسیحیاں دی اک لمبے عرصے کیتے مخالفت کیتی۔ ترکی حکومت نیں مسلسل کِسی وی رسمی پیچان دا ارمینیاء دے مسیحیاں دے قتل کیتے انکار کیتا ۔

جیویں کہ اُوناں نیں یہودیاں دے مذبح تے ذبح ہون دا انکار کیتا ۔ ۲۰۰۷ء وچ ایرڈگن نیں گورنمٹ ادارے دی پالسی وچ اک نواں قانون جاری کیتا جیدے وچ ۱۹۱۵ء دے واقعے کیتے نام نہاد امن نوں ارمینیاء وچ قتل ہون آلے مسیحیاں دے ناں دے نال جُوڑیا گیا۔ ایں واضح طور تے ۱۹۱۵ء وچ ارمینیاء وچ ہون آلے قتل دے خلاف اک یک جہتی دی کوشش کیتی سی۔ ۲۰۱۲ء وچ فرانس نیں ارمینیاء دے قاتلاں سرکاری طور تے سزا دین دی گھل جیدے کیتے تُرکی نیں اُودے تاریخی حقائق نوں تسلیم کرن توں انکار کر دیتا۔ اِیسے اثناء وچ ترکی نیں شریعت دے قانون جیدے وچ ۱۴۰۰ فیصد عورتاں دے مرن دی شرح سی اتے بوہت سوں نوں اِیسے پاداش وچ قتل کر دیتا گیا ۔ اُودیاں سلائیڈاں جاری کیتیاں۔

بوہت ساریاں مثالاں ایس گھل دی وی ملدیاں نیں کہ جدید ترکی وچ مسیحیاں اتے یہودیاں کیتے بوہت زیادہ دینی تُعصب پایا جاندا ھے ۔ ۲۰۰۶ ء وچ ترکی فلم ’’ اعراق : بھیڑاں دی وادی ‘‘ نیں ترکی وچ زش دا ریکارڈ قائم کیتا۔ اتے ااِیسے طراں جرمنی دے مہاجر نوں وی جیڈا تُرکی وچ آباد سی۔ اک فلم ’’ ہڈ انسیڈنٹ ‘‘ ایدے چے ایراق وی شامل ھے جیدے وچ ترکیاں نیں خاص فوجی دستے وکھائے جیناں نوں امریکی فوجیاں نیں پکڑیا ہویا سی اتے اُوناں دے سراں تے ہُڈ رکھے ہوئے سی۔ ترکی دے کمانڈو نیں بے عزتی محسوس کیتی اتے ترکی دے لوکاں دے آل مخالفت اُبھری۔ اک تشدد دی صورت وچ ایس فلم وچ امریکیاں نوں برائی دے مُجرم وکھایا گیا اتے اُوناں دے نال اک یہودی ڈاکٹر وی جیدا کردار گیری بسی نیں کیتا اتے ایں شخص ٹیل آویو ، نیویارک اتے لندن وچ بلُہل مارکیٹ وچ اعراقیاں دے عضاء ویچ رھیا سی۔ (۲۲)

آن لائن درسپائجل انٹر نیشنل نیوز نیں آپنی سائٹ وچ ایں بیان جاری کیتا۔ ’’ ایس طراں دا کوئی وی بھیڑا کام نہیں کیتا گیا جدوں کہ فلم آلیاں نیں ترکیاں اتے مُسلماناں دی وحشیانہ مخالفت نوں پیش کیتا ایس فلم وچ بھیڑے لوک کالے سی اتے چٹے دنیا امریکی سی یعنی کُرد ، مسیحی اتے یہودی۔‘‘ (۲۳) بوہت سارے ترکیاں نیں ایس فلم دی تعظیم ایس طراں وی کیتی کہ اینوں اک زبردست فلم دی پذیرائی ملی اتے درحقیقت ایدی بنیاد اک پروپیگنڈے تے سی۔ ایدے بعد جیڈی فلم آئی اوہ ’’ بھیڑیاں دی وادی ‘‘ ’’ فلسطین‘‘ ایں فلم در حقیقت واضح طور تے صحیون دے خلاف ایجنڈا سی جیڈا کہ فلسطین وچ ’’ فلو ٹیلا ‘‘ مسائل دے بارے وچ سی ۔ ترکی دی نفرت دے بارے وچ سی۔ ترکی دی نفرت دے بارے وچ دوجی اُبھری ہوئیاں مثالاں کتاباں دا ہتھوں ہتھ ویکنا سی اینا وچ ’’ آڈولف ہٹلر ‘‘ دی کتاب ’’ میری حدود ‘‘ ۔، پوپ تے حملہ ، صحیون دے بزرگ دا پروٹوکول اتے ہنری فورڈ دے بین الاقوامی یہودی۔ (۲۴)

صدر عبدالہ گُل اتے وزیراعظم ایرڈوگن دونہواں دیاں جڑاں ترکی دی اسلامی تحریک توں ھے جیڈا کہ اے کے پی دی لیبرل جماعت دے تحت ھے ( اسلامی جسٹس اینڈ ڈویلپمنٹ پارٹی ۔ ایرڈوگن بین الاقوامی امن اتے پر بی جمہوریت دی گھل کردا ھے جدوں کہ اُودیاں جڑاں اسلامی نیں شُعبت کُجھ مثالاں بیان کردا ھے :

ایروڈوگن نوں ایں غیر مشہور بیان دیندے ہوئے پکڑیا گیا ، ’’ جمہوریت اک گلی دی کار دی طراں ھے ۔ تُساں اُونوں اُوس ویلے تیکر چلاندے اوہ جدوں تیکر کہ منزل نہ آوے اتے فیر تُساں اُتر جاندے اوہ۔‘‘ ایں وی بیان کیتا گیا کہ ایروڈوگن دی سیکرٹری نیں ایں بیان جاری کیتا کہ ایں ضروری سی کہ سیکلرازم اتے ریپبلک ازم نوں ہٹا دیتا جاندا ھے اتے اسلامی نظام دی شرکت ہوندی۔ اک ہور موقعے تے اک نایاب لمحے وچ ایروڈوگن نیں اک زبردست نظم لکھی اُونے لکھیا: ’’ مسیتاں ساڑیاں نشان نیں گنبد ساڑے ہیلمٹ نیں اتے مینار ساڑے دھرم دا حصہ نیں اتے سارے دھرم دار سپاہی نیں ایں پیوتر فوج میرے دین دے محافظ نیں قادرِ مطلق دے آل ساڑا سفر ساڑی منزل ھے اتے ساڑا اخیر شہادت ھے۔‘‘ (۲۵) ایں بیانات ایروڈوگن دی نیت جیڈی اسلامی ادارے کیتے تُرکی تے حکومت کرن کیتے سی اُودی فطرت دی عکاسی کردی ھے ۔ ایس قسم دے بیانات نیں اُودے اُودے کیتے القاعدہ دی لیڈر شپ دے آلوں جیویں کہ الزواری اتے دوجیاں دے آلوں عزت ودھائی ۔مختصر عرصے وچ اے کے پی نیں ایروڈوگن دے قبضے وچ اک اسلامی سلطنت نوں جمہوریت دے بھیس وچ اسلام دے لاگے کیتا جوئیل رچرڈسن دے بھیس وچ اسلام دے لاگے کی جوئیل رچرڈسن دے اک آرٹیکل دے مطابق جیدا عنوان ترکی آپنی فوج نوں دوگنا کردا ھے‘‘ اتے اے پی نیں ۲۰۰۲ توں تھلے دیتے کام کیتے۔

’’ صدارت تے قبضہ ؛وزیراعظم دی نشست تے قبضہ پارلیمنٹ دے بوہت ساریاں نشستاں نوں حاصل کرنا ؛ اسلامی ججاں دی جیوری دا بھرنا ؛ فوج دا سر قلم کرنا ؛ پولس دی قوت وچ مداخلت کرنا ( تقریباً ۷۰ فیصد اراکین اسلامی گُولن مومنٹ دے نیں ) جیل وچ قید ترکی دے صحافی ( پوری دنیا وچ کِسی وی دوجی قوم توں زیادہ ترکی صحافی قید وچ نیں جیڈا کہ چین اتے ایران توں وی زیادہ نیں ) ۔‘‘ قوم دی قیادت ھن ترکی دے آہن نوں دوبارہ لکھن کیتے بِل پاس کرن دے اختیار تے کام کر رھی ھے ۔ فوج اتے عدلیہ دیاں قوتاں نوں صاف کیتا جاندا رھیا ھے ۔(۲۶)

تُرکی کیتے ایں منصوبہ کیتا گیا کہ اُودی فوج نوں دوگنا کر دیتا جاوے جیڈا کہ پہلاں ہی نیٹو دی فوج دی دوجے نمبر تے آن آلی فوج ھے جیدی تعداد تقریباً ۵۰۰۰۰۰ سپاہی نیں۔ ترکی دا اک سنجیدہ مسئلہ بے روزگاری دی اک تحریک ھے مزید ہور ایس تنخواہ دار فوج دی بقا دے گورنمنٹ خاموشی دے نال آپنے نیو کلیائی مقاصد نوں وی ودھا رھی ھے۔ ۲۰۰۶ء وچ ایروڈوگن نیں آپنے نیو کلیائی پاور پلانز دی تجدید کیتی اتے پارلیمنٹ توں ۲۰۰۷ وچ ایں منظور ملی کہ ۲۰۱۰ء وچ رشیا اتے ترکی ایس عشرے وچ نیوکلیائی پلانٹ تعمیر کرن گئے جدوں کہ جدوں کہ ترکی وچ ہون آلے ایس وڈے منصوبے دے بارے وچ خاموش رھیا۔(۲۷)

مغربی قوتاں دی ھن ہو سکدا ھے کہ دلچسپی ہووے کیوں جے اسلامی عثمانیہ دی شہنشاہت نیں آپنی نوی حیاتی دے نشانات نوں ظاہر کیتا ھے اتے مشرقی قوماں دے نال مغربی اقتدار کیتے منصوبے بنا رھی ھے ۔ ترکی عام طور تے ’’ اینا ٹوین ایگل ‘‘ دے نال مل کے آپنی طاقت دیاں مشقاں کردا ھے ۔ حال ہی وچ اسرائلیاں نوں تہران وچ ایرانی ائیر سپیس تے اُڑایا۔ (۲۸) ایں سارے نشانات وکھاندے نیں کہ مخالفِ مسیح دی بادشاہت جاگدی ھے اتے قوماں کیتے بربادی ھے ۔مغرب وچ بوہت سارے اینا اسلامی نشانات توں غافل نیں اتے ایس مقصد تے اُوناں دیاں فوجاں ایس تصویر توں دور نیں اتے اُوناں نیں کِدی وی ایدا نوٹس نہیں لیا۔ تاں جے بڑی تیزی دے نال ایں سُپر پاور دے طور تے چلدی ھے ۔ اسلامی مُلا آپنے لوکاں نوں ایں تبلیغ کردے نیں کہ مُسلمان اُونج ہی مغرب نوں شکست دے دین گئے جیس طراں نال مسیحیاں نیں پیگن روم نوں دیتی تیجی صدی دے نتیجے دے طور تے روم اک فوجی اکثریت بنیا پر اُودے وچ اقتصادی بحران وی آیا ۔ شہنشاہ ڈی اولشین نیں فیصلہ ککیتا کہ اوہ ودھدے ہوئیاں اقتصادی بحران دے سبب شیواں دیاں قیمتاں مقرر کر دیوے آہستہ آہستہ اُوس نیں مسیحیاں اتے یہودیاں کیتے ساری سلطنت وچ مخالفت نوں ودھا دیتا جیس نیں بین الاقوامی انقلاب نوں جنم دیتا جیڈا حال ہی وچ مسیحی ہون آلیاں دے آلوں آیا اتے ایں کونسٹنٹ ٹائن دے آلوں سی ۳۱۲ء وچ رومی سلطنت دا پیگانی دور ختم کیتا گیا اتے کونسٹنٹ ٹائن اک بادشاہ دے طور تے سامنے آیا کی دنیا وچ اینج ہی قوتاں اسلام کیتے وی واقع ہو سکدیاں نیں۔ مسیحیاں نیں پوری سلطنت وچ مسیحیت نوں پھیلایا اتے ایں محض ویلے دی گھل سی کہ اُونے اک فتح حاصل کیتی اینج ہی پہلی اسلامی سلطنت نیں مسیحی بیذینٹائن نوں فتح کیتا ( جیڈا کہ پہلاں رومی حکومت سی اتے ایں محض چند عشریاں وچ

انت

اسلام چاند دیوتا یعنی اللہ دے ذریعے نال ساریاں نوں چیلنج کردا ھے جیڈے قرآن دے اختیار تے شک کردے نیں :

‘‘پر اک بہُتان جیڈا اُتھاں نیں بنا لیا ھے اتے اُودے تے لوکاں نیں اُونوں مدد دیتی ھے بے شک اوہ ظالم اتے جھوٹ تے آئے نیں اتے بولے اگلیاں دیاں کہانیاں نیں جیڈیاں اُوناں نیں لکھ لئییاں نیں تاں اُوہ اُوناں تے صُبح و شام پڑھی جاندی نیں ۔’’ ( قرآن ۲۵ : ۴ ۔ ۵ ) فیر قرآن اک ہور بیان دیندا ھے جیڈا دھرم دار بے ایماناں نوں دیندا ھے ۔ ’’ تُساں فرماؤ اُونوں تے اُونے اُتاریا ھے جیڈا آسماناں اتے زمین دی ہر لُکی گھل جاندا ھے ۔ ۔ ۔ ‘‘ ( قرآن ۲۵ : ۶ )

ایں پیرائے کِسی شہادت دے ایس بیان نوں مدد دین دی وجہ پیش کرنا چاھنداھے کہ قرآن دی ساری کہانیاں یا تے پہلاں توں موجود نیں یا محمد دی حیاتی دے بارے وچ ھے ۔ قرآن وچ کُجھ وی نواں نہیں ھے ۔ بوہت سارے قرآن دے قابل ذکر پیرائے اسلام توں پہلاں دی تاریخ یا حدیث دے حوالیاں دے بغیر نہیں سمجھے جا سکدے۔(۱)

مثال دے طور  تے سورما اُونٹنی دا ذکر اک مشہور عربی دی دیوار دے عقیدے توں لیا گیا ھے ۔ قرآن ۷ : ۷۷ ۔ ۷۸ ) مزید ہور قرآن دی یہودی کہانیاں جیویں کہ ’’ بندر آدمی ‘‘ دی کہانی جیدے وچ لوک بندراں دی صورت وچ بدل جان گئے۔( قرآن ۷ : ۱۶۶ ؛ ۲ : ۶۵ ) مسیحی ذرائع وی جیویں کہ غار دے بیلی دا حوالہ بوہت زیادہ لئے گئے نیں ۔ ( قرآن ۱۸ : ۲۶ ) ایں کہانی یاد دلاندی ھے کہ کیویں کُجھ نوجوان ۳۰۹ وریاں کیتے غار دے اندر گئے اتے فیر ٹھیک حالت وچ جیوندے ہوئے ۔ ( ۲ ) کُجھ مثالاں اینج دیاں نیں جیناں دا پرانے عقیدیاں توں جیڈے کہ محمد دے قرآن توں پہلاں ہی عرب وچ موجود سی سامنے آئی ایں۔

ایناں عقیدیاں کیتے ہور اسلام توں قبل دیاں روائتاں ودھی پئی ایں۔ ایں کتاب ایناں وچوں بوہت ساریاں روائتاں نوں پیش کردیاں نیں ۔ پیوتر پتھراں نوں چُمن اتے رگڑن دی مادہ پرستی دیاں رسماں جیڈیاں کعبہ وچ سی طواف کرن دی رسم چن دیوتا اتے الرحمان دی بدعت اتے اللہ دیاں تین دھیاں ایں ساب مادہ پرستاں دیاں رسماں نیں ۔ ایں ساری دی ساری اسلام توں پہلاں دیاں رسماں اتے اسلام دی مشق دے نال بنھی ہوئی ایں جیناں نوں تحقیق اتے مطالعہ دے نال اک تاریخی شواہد وچ دستاویز دی صورت وچ پیش کیتا گیا۔ (۳)دوجیاں مشقاں وی موجود نہیں سی اوہ وی شامل کیتی گئی ایدے وچ مادہ پرستاں دی دن وچ پنج واری مکہ وچ نماز پڑھن دی رسم ، دو پہاڑاں دے وچکار دوڑن دی رسم ، ہفتے دی بجائے جمعے نوں لوکاں دے اکٹھے ہون دی رسم مہنے وچ دن دے ویلے روزہ رکھن دی رسم ، نماز توں پہلاں وضو کرن دی رسم ، ناک وچ پانی پان دی  اتے کڈن دی رسم، عربیاں دے جناں تے دھرم لیان دی رسم ، چوراں دے ہتھ کٹن دی رسم ایں سب پہلاں موجود سان۔

ہور ، اتے بوہت ساری مادہ پرستی دیاں رسماں حدیث دے اندر موجود نیں۔ جیدے وچ : ٹیبوز دی رسم ، بھیڑی انکھ دی رسم ، جادو دی رسم ، بدعاؤاں دی رسم ، ناواں دی رسم ، کامیابی دی رسم ، قسم کھان دی رسم ، خاص قربانیاں دے وسیلے قسم توڑن دیاں رسماں ، تہم پرستی دے وعدیاں دییاں رسماں ، شمانیت دیاں رسماں اتےآتماؤاإ دیاں رسماں ۔ ( ۴ )  ایناں ساریاں مشقاں نوں محمد دیاں تعلیمات دے نال جوڑ کے اسلامی دھرم بنا دیتا گیا ۔ بوہت سارے مُسلمان تسلیم کردے نیں کہ ایں کہانیاں تے رسماں عرباں دی تاریخ وچ پہلاں توں موجود سی۔ جدوں بوہت ساریاں شیواں وچ اسلام دیاں ایں شکلاں موجود سان تاں فیر کیوں ایس گھل تے اصرار کیتا جاندا ھے کہ قرآن آسمان توں نازل ہویا ھے ۔تاں جے تاریخی شواہد اتے جغرافیائی دریافتاں نیں ایدے خلاف شیواں تیار کر لیاں نیں ۔تاریخ توں ایں گھل واضح ھے کہ محمد نیں پرانے عقیدیاں ، رسماں اتے بائبل دیاں پہلاں توں موجود کہانیاں توں اینوں تیار کیتا ھے۔

جیویں کہ ایس کتاب وچ بیان ہویا ھے کہ محمد نیں سارے ذرائع آپنے ہی آسے پاسے توں لے نیں اُودی مُلاقات عربی بدعتاں اتے آڈڈھے دھرم داراں توں ہوئی۔ ( مسیحی ، یہودی اتے  خوفِ خُدارکھن آلے ) اتے ایں مُلاقات اُودے کارواں دے سفراں وچ ہوئی ۔ آڈڈھے علاقیاں وچ گھومن دے بعد اتے ہر عقیدے دے ٹوٹے لین دے بعد محمد نیں آپنی پوری حیاتی دے دوران قرآن دا اصل مواد جمع کیتا۔

حیرت انگیز طور تے حجرہ اسود دی پرستش دا عقیدہ ااینا تمام تر رسماں وچ حیران کُن ھے ایں گھل قابلِ ذکر ھے کہ مُسلمان بُت پرستی دے خلاف سرگرم نیں تاں فیر اوہ کیوں حجرہ اسود نوں چُمن تے اصرار کردے نیں ؟ بائبل دیاں تعلیمات دے مطابق حجرہ اسود دی پرستش غلط ھے اتے ایں وی بُت پرستی ھے ۔ ایں سنجیدہ تضاد محض ایس حقیقت توں واضح ہوندا ھے کہ محمد نیں عرب دی مادہ پرستی دیاں رسماں نوں اختیار کیتا اتے پتھراں دی بدعت ابتدائی عرب توں آئی ۔ بُت پرستی دی ایس شکل نوں اکثر’’پیترا آلوترے ‘‘ ( یعنی پتھراں دی پوجا ) دے ناں توں سیانا جاندا سی اتے اُودی مشق بوہت ساریاں ثقافتاں ساری دُنیا چے کر دی سی ۔ پتھراں دی پرستش مادہ پرستی دی وڈی شکل وچوں اک ھے ہر ورے لکھاں مُسلمان مکہ دی زیارت کردے نیں یعنی اللہ دے گھر دی جیدی نمائندگی حجرہ اُسود دا بُت کردا ھے ۔مُسلمان ایس شہادت نوں قبول کرن توں انکار کردے نیں جیڈے ایس حقیقت نوں پیش کردیتی ھے کہ اللہ دی پوجا محض اسلام توں پہلاں دے پتھر اں دی پوجا دی اک فریبی شکل ھے جینوں وحدانیت دے ناں وچ پیش کیتا گیا ۔جدوں تُساں پنجواں باب پڑھدے اوہ تاں تہانوں شہادت ملدی ھے کہ اللہ اک چن دیوتا ھے جینوں حجرہ اُسود دا بُت پیش کردا ھے ۔

محمد نیں یہودی تعلیمات اتے رسومات نوں اختیار کیتا جدوں تیکر کہ اُوناں نیں نبوت نوں رد کیتا ۔ یہودیاں نیں ایس بُت پرستی نوں قبول کرن توں انکار کر دیتا۔ جیڈا ایس حصے وچ محمد دے نوے دین توں آ رہی سی اوہ سارے دے سارے عرب مادیت پرستی اتے چن دیوتا اللہ دی پرستش توں پہلاں ہی خبردار سی جیڈا کہ اسلام نیں اختیار کیتا ۔ محمد نیں یہودیاں دے خلاف نفرت دا اظہار کیتا جدوں اُوناں نیں اُودے دعوے نوں منن توں انکار کیتا ۔ محمد اتے اُودے اسلامی پیروکاراں نیں بڑے تُعصب دے نال یہودیاں دی مخالفت کیتی ۔ اینا اسلامی گھلاں توں جواب وچ جیڈا کہ یہودیاں دے خلاف سان ایں گھل منطقی طور تے سامنے آندی ھے کہ یہودی مفکرین ، ربی جوزف تلیشکن نیں بوہت سارے حوالیاں دے نال اینوں پیش کیتا۔ یہودی ادب وچ ربی تلیشکن نیں محمد دے ان پڑھ ہوندے ہوئے صحفیاں دے علم اتے عورتاں کیتے اُودے خیالت تے لکھیا ۔ ( نوٹ ) محمد تلیشکن دا اُبھردا ہویا مضمون سی:

گہری محمبت شدید مخالفت وچ بدل گئی جدوں یہودیاں نیں محمد دے رب دے نبی ہون نوں تسلیم کرن توں انکار کر دیتا ۔ مسیحیاں دے نال نال یہودی وی ایں مان رکھدے سی کہ محمد دے سچے پیغام دے اندر کُجھ وی نواں نہیں سی اتے اوہ ایں وی جاندے سی کہ نواں ھے اوہ سچ نہیں سی ۔ ہور ایں کہ محمد دا عبرانی بائبل دا علم سطحی ھے ۔  ۔  ۔  ( کہ مطابق ) سورۃ ۲۸ : ۳۸ ، وچ اوہ فراعون دے بارے بیان کردا ھے ۔ ( خروج دی کتاب توں ) ہامان توں پوچھدا ھے ( ایں آستر دی کتاب وچ ھے ) کہ اوہ بابل نوں برج کھڑا کرے اک قسط جیڈا پیدائش توں شروع ہوندا ھے ہور ایں کہ یہودی اتے ایں معاملہ مسیحیاں کیتے وی محمد دی ہدایت دے مطابق کہ نافرمان طیویاں نوں ماریا جاوے متاثرکُن نہیں سی۔ ( سورۃ ۴: ۳۴ )۔(۵)

ربی تلیشکن ایس گھل دے بارے وچ وی بیان کردا ھے کہ کیویں اُونے توریت دی تعلیم نوں وصول کیتا:

محمد نیں بوہت طریقیاں نال یہودیاں اتے یہودیاں دے دین تے حملہ کیتا ۔  ۔  ۔ اُونے ابراہام نوں یہودی دے بجائے مُسلمان پیش کیتا ؛

ابرہام نہ یہودی سی اتے نہ نصرانی بلکہ ہر باطل توں وکھ مُسلمان سی اتے مُشرکاں توں نہیں سی ۔ بے شک ساریاں لوکاں توں ابرہیم دے زیادہ حقدار اوہ سی جیڈے اُودے پیرو ہوئے ۔ اتے ایں نبی اتے دھرم لیان آلے اتے دھرم لیان آلیاں دا والی اللہ ھے ۔ ‘‘ ’’ سورۃ ۶۸ ۔ ۶۷ : ۳ محمد یہودیاں تے اُوناں دیاں نبوتاں دے بارے وچ الزام لگاندا ھے جیڈا کہ بائبل توں لئی گئی نیں ۔ خاص طور تے اوہ الزام لگاندا ھے کہ یہودی سچے توحیدی نہیں نیں کیوں جے اُونے دعویٰ کیتا سی کہ اوہ عزرا نبی دی بطور دیوتا پوجا کردے نیں۔  ( سورۃ ۳۰ : ۹ ) ۔ ۔ ۔ سورۃ ۶۱ : ۲ وچ  مثال  دے طورتے  محمد نیں آکھیا ‘‘ بے شک دھرم لیان آلے تیز یہودیاں اتے نصراناں اتے ستارے پرستاں وچوں اوہ کہ سچے دل نال اللہ اتے پچھلے دن تے دھرم لیان اتے نیک کام کرن ایناں دا ثواب اُوناں دے رب دے کول ھے اتے نہ اُوناں نوں کُجھ اندیشہ ہوئے اتے نہ کُجھ غم ۔ ’’ پچھلیاں وریاں وچاسرائیل دے نال اک امن دا محاہدہ کرن توں پہلاں شام دے صدر انور سعادات نیں ایس ایت نوں مُسلماناں دے برتاؤ دے تعلق توں یہودیاں تے ایس ایت نوں واضح کیتا جدوں مصر نیں اسرائیلیاں نوں شکست دیتی۔  ( ۶ )

تلیشکن عمردا  حوالہ دیندا ھے جینے اسلامی حکومت دے تحت اختیار نوں سمجھایا :

مغرب وچ اک بوہت مشہور عقیدہ ھے یہودی مُسلمان شہریاں دے برابر دنیا وچ جیوندے رہے جدوں تیکر کہ صحیونیاں نیں یہودی مخالفت احساسات نوں عرب دے وچکار واضح نہیں کیتا ۔ اصل وچ اُوناں دے سو سالہ رویے دے دوران اسلام نیں یہودیاں اتے مسیحیاں نوں حقارت دی نظر نال ویکھیا اتے اُوناں نوں دوجے درجے دے شہری دے طور تے رکھیا ۔  ( ۷ ) مزیدبرآں تلیشکن بیان کرتا :

اُوناں دا معیار آپی نوں غیر توحیداں دے مقابلے وچ ہلی وی برتر ھے اوہ علاقہ جات جیناں نوں مُسلمان فوجاں نیں فتح کیتا ۔ لوکاں نوں ایں پیشکش کیتی گئی۔ کہ یا تو دائرہ اسلام وچ آجاوی یا فیر مر جاویں ۔ یہودیاں اتے مسیحیاں نوں جیناں دا ذکر ہویا ھے کہ اُوناں نوں اُوناں دے دین دی اجازت دیتی گئی اُوناں دیاں حیاتیاں عمر دے قانون دے مطابق بسر ہوئی جتھوں تیکر سیاہ لوکاں دا تعلق ھے توں اُوناں کیتے جنوب وچ جِم کرو دا قانون لوگو کیتا گیا ۔ یہودیاں اتے مسیحیاں نوں آکھیا گیا کہ جدوں مُسلماناں دا ارمان ھے اوہ آپنیاں نشستاں توں کھڑے ہو جان ۔ یہودی اتے مسیحیاں نوں منع کیتا گیا کہ اوہ کِسے ہور دین وچ داخل نہ ہون اتے آپنے دین دی تبلیغ نہ کرن ۔ ایتھوں تیکر کہ دھہمیاں نوں آکھیا گیا کہ جدوں اوہ آپنے مُردیاں نوں دفن کرن تاں آپنی آواز بلند نہ کرن ۔ اک عملی ظلم دیاں حداں نظر آندیاں نیں ۔ اُونوں اجازت دیتی گئی کہ اوہ صرف کھوتیاں نوں چلا سکدے نیں اتے اُوناں نوں منع کیتا گیا کہ اوہ گھوڑے اتے خچر نہیں چلا سکدے ۔ ( ۸ )

تاریخ دے ریکارڈ دے مطابق اسلامی قوانین نوں  یہودیاں اتے مسیحیاں دی ذلت کیتے لوگو کیتا گیا ، تلیشکن بیان کردا ھے :

یہودی اتے مسیحی عرصہ دراز توں  تحقیری قانون دی زد وچ رہے اُوناں نوں کئی ویلے اُوہ کُجھ پاون کیتے آکھیا جاندا جیڈا اوہ نہیں پانا چاھندے اوہ کُجھ جینوں پا کے اوہ احمق نظر آن ۸۰۷ء وچ ۔  ۔  ۔  عباثی خلیفہ ہارون الرشید نیں قانون پاس کیتا کہ یہودی اک لمبی ٹوپی پانون گئے اتے پیلے رنگ دی بیلٹ پاون گئے ۔  ۔  ۔ گیارھویں صدی وچ بغداد وچ یہودی عورتاں نوں اک پیر کالے رنگ دا اتے دوجا لال رنگ دا جوتا پاونا پیندا سی اتے اُوناں دے گلے اتے جوتے دے نال اک پیتل دی گھنٹی ہوندی سی۔ (۹)

ایں ذلت وسطی دور وچ وی جاری رھی تلیشکن لِکھدا ھے وسطی دور وچ فاطمید خلیفہ حاکم نیں مسیحیاں نوں حکم دیتا کہ اوہ فُٹ لمبا صلیب بانہواں دے نال پاون جدوں کہ یہودیاں نوں پنج پاوئنڈ وزنی گیند آپنی گرن دے آلے دوالے پاونی پیندی سی ۔ ایس گھل دی ’’ یادگاری ‘‘ کیتے کہ اُوناں دے آباؤجد کِدی بچھڑے دے سر دی پوجا کردے سی۔ ۱۹۴۸ء وچ یمن توں اُوناں رو تیکسارے ہدی مردوزن نوں ایں زور دیتا جاندا سی کہ اوہ فقیراں آلے لیڑے پاون جیڈی ای گھل دی علامت سی کہ اوہ تھلڑے درجے دے دھہمی نیں ۔(۱۰)

جتھے اسلام نیں حکومت کیتی اُوتھے یہودیاں اتے مسیحیاں نوں آزادی اتے انسانی اختیارات توں تھلڑے حصے وچ رکھیا گیا ۔ ماضی وچ اسلامی عقیدے نیں ظالم قوانین بنائے اتے اُوناں ساریاں دے نال تشدد کیتا جیناں نیں محمد نوں بطور نبی منن توں انکار کیتا۔ ایس سیاست نیں اُوناں ساریاں قوماں نوں جہالت اتے ذلت دیتی جہناں نیں جُھوٹے نبی محمد دی مخالفت کیتی اتے اُودے مادہ پرست چن دیوتا اللہ دی ۔ اسلامی قوانین دی مخالفت دی وجہ توں محمد دے بارے وچ سچائی بیان کرن دی وجہ توں اُوناں اُوتے تشدد ہویا۔ ایں کتاب ذاتی طور تے یا ارادی طور تے مُسلماناں دی مخالفت کیتے مصنف دی نفرت نہیں ھے بلکہ اسلامی تعلیم اتے اُوناں دی شہنشاہی فطرت دی عکاسی ھے ۔ ایں کتاب ایس لئی لکھی گئی کہ مسیحی اتے غیر مسیحی دونہویں ایس گھل نوں سیکھن کہ اسلام دی تاریخی جڑاں کی نیں ایس گھل دی اُمید کیتی جاندی ھے کہ کوئی وی مُسلمان جیڈا ایس کام نوں پڑھے گا اوہ لہو دے کفارے دی قُربانی کیتی جیدا ذکر توریت وچ آیا ھے اتے جواب خُتم ہو چُکیا ھے اُودی عزت کرے گا اتے یسوع مسیح نوں آپنے شخصی خُداوند اتے نجات دہندہ دے طور تے جانے گا ۔ ایں کتاب ایس گھل دی شہادت وی ھے کہ اوہ سب جیڈا یسوع مسیح وچ حقیقی معافی نوں کِدی نہیں مندے سی اوہ توبہ کرن گئے اتے زندہ خُدا یہواہ دے آل پھر آن گئے۔ محمد نیں بیان کیتا سی کہ موسیٰ دی پنج کتاباں نیں جیڈی کہ پیوتر توریت آکھواندی ایں ختم ہو چُکی نیں ۔ تاں جے اوہ ویکھن وچ ناکام ہویا کہ لہو دیاں قُربانیاں آن آلے مسیحا دی تصویر تے سی جیڈا کہ دُنیا دے پاپاں نوں چُکن کیتے آوے گا۔ توریت بیان کردی ھے کہ لہو بہائے بغیر پاپ دی معافی نہیں ھے اتے ایں گھل ہر اک شخص کیتے مُسلمان بدھ مت ، ہندو سیکلر لوک ، مسیحی وغیرہ کیتے ھے کہ مُکتی صرف یسوع وچ ھے نہ کہ کِسی دین یا فلسفے دے اندر  دین انسان دے جُسے دے کام تے نیو ھے جیڈا بچا نہیں سکدا تاں جے مُکتی یسوع وچ ھے ۔ یسوع نیں آپنی آتما وچ آپنے لوکاں نوں چنگے کام کرن دے قابل بنبایا ھے جیڈا کہ حقیقی دین ھے۔

توریت معافی اتے رب دے ملاپ دے بارے وچ کی آکھدی ھے ؟ پیوتر توریت وچ ( احبار ۷ : ۱۱ ) یہواہ پیوتر رب لہو دی قُربانیاں دا مطالبہ کردا ھے ۔ ساری توریت وچ لہو دی قُربانی مسیحا دی پہلی آمد جیڈی پاپ دی معافی کیتے اُودی موت نوں پیش کردی ھے دی اک تصویر ھے ۔ یہواہ نیں ہر شخص نوں آزاد مرضی دیتی ھے کہ اوہ ایس فضل نوں حاصل کرے ۔ خُدا راستبازی دے اندر ۱۰۰ فیصد کاملیت دا مطالبہ کردا ھے ۔ انسان دے اعمال اتے کام راستبازی دے ایس معیار نوں کِدی پورا نہیں کر سکدے۔ جیویں کہ توریت وچ لکھیا ھے ۔ ’’ ویکھ میں بدی وچ صورت پکڑی اتے میں پاپ دی حالت وچ ماں دے ٹیڈ وچ پیا۔‘‘ ایس وجہ توں خُداوند یسوع مسیح ساڑی قُربانی بناندا کہ اُودے وسیلے نال اُوناں ساریاں کیتے جیدا معافی منگے کامل راستباز ٹھہری۔ یعنی آپنے ذہناں نوں بدلن اتے آپنی حیاتی دیاں سمتاں نوں بدلن آپنے پاپاں کیتے ، اتے اُونوں بطور آپنے خُداوند اتے مُکتی داتا دے وصول کرن

یسوع مسیح نیں ساڑے پاپاں کیتے صلیب تے اک متبادل قُربانی کیتے آپی نوں پیش کیتا اتے سانوں ساریاں نوں ابدی حیاتی وچ اُودے ناں توں بلائے جان کیتے جُسے سمیت قبر چوں جیوندا ہویا۔ سارے دھرم داراں دے اندر اوہ روح القدس دی  صورت وچ موجود ھے جہناں نیں اُونوں قبول کیتا۔ مُکتی خالصتاً یسوع توں ھے اک منظم دین ، جماعت یا دوجے انسان دے بنائے ہوئے دین توں نہیں ۔ اسلام دے مطابق محمد دیاں تعلیمات جیڈیاں حدیث وچ ھے سارے ماسوائے اُوناں دے جیڈے جہاد کردے نیں سارے جہنم وچ جان گئے ۔ یا اسلام دے برزخ دی تھاں ایس شہادت دے پیش نظر جیڈا ایس کتاب وچ بیان کیتی گئی ھے قرآن دی فطرت مادی ھے اتے اسلام مادیت پرستی توں نکلیا ھے ۔ مینوں خُداوند وچ ایں اُمید ھے کہ اوہ جیڈے ایس نوی بیصرت نوں پا چُکے نیں اوہ مسیحیت نوں خُداوند یسوع مسیح دے فضل توں مُکتی کیتے حاصل کرن گئے۔

 

مخفف ڈی

اسلامی حکومت وسعت دا ویلہ

۵۷۰۔ محمد پیدا ہویا  ( تقریباً تاریخ )

۵۹۸ ۔ محمد نیں اک دولت مند بیوہ خدیجہ نال ویاہ کیتا تقریباً تاریخ ) نے ایک دولت مند بیوہ خدیجہ نال ویاہ کیتا تقریباً تاریخ ) ۶۱۰ ۔ محمد نیں اک متشدد آتما دے نال غارِ حرا وچ ملاقات دے وسیلے آپنی پہلی وحی حاصل کیتی۔

۶۲۲۔ پہلی ہجرت ( مدینہ کیتے ہجرت اتے اسلامی ورے دا پہلا کیلنڈر )محمد نیں آپنی جنگ دی دفاع کیتے پہلی وحی حاصل کیتی نتیجتاً اسلام دی ترقی کیتے حملہ کرن دے جہاد دی وحی وی شامل ہوئی۔

۶۲۴ ۔ بدردی  لڑائی بنی کفار دے یہودی مدینہ توں کڈھے گئے ۔

۶۲۵ ۔ اُحددی  لڑائی ۔ بنی نادر دے یہودی مدینہ توں کڈھے گئے۔

۶۲۷ ۔ جنگِ خندق محمد اتے اُودے پیروکاراں نیں ۶۰۰ توں ۹۰۰ دے وچکار بنی قریضہ دے یہودی آدمیاں نوں قتل کر دیتا اتے اُوناں دے کُنبیاں نوں غلاماں دے طور تے ویچ دیتا۔

۶۲۸ ۔ صُلح حدیبہ دا  واقعہ ہویا اتے جنگ ِ خیبر لڑی گئی۔

۶۳۰ ۔ مکہ دی فتح

۶۳۲ ۔ محمد دا اخیری حج اُودے مرگِ بستر تے محمد نیں آپنے پیروکاراں نوں پوری دنیا وچ ایں آکھ کے جہاد دا حکم دیتا ، ’’ میں تہانوں آدمیاں نال لڑائی دا حکم دیندا ہاں جدوں تیکر کہ اوہ ایں نہ آکھن کوئی معبود نہیں ماسوائے اللہ دے ‘‘

۶۳۴ ۔ جنگِ تبوک

۶۳۷ ۔ شام اتے یروشلم دی فتح

۶۳۹ ۔ خلیفہ عمر نیں یروشلم نوں فتح کیتا اتے پتھر دا گُنبد تعمیر کرن دا منصوبہ بنایا ابتدائی یہودیاں دی ہیکل نوں مسیت وچ بدلن تے بشپ سوفیرنس نیں پیوتر تھاں کیتے ایس منصوبے نوں ‘‘ دانیل نبی دے آلوں آکھی گئی ایس گھل توں تعبیر کیتا کہ ایدے وچ مُکرو شے داخل ہوئی ۔

۶۴۲ ۔ مِصر دی فتح ارمینیا اور ایشیاء ماوئنر تیکر وسعت ۔

۶۴۷ ۔ شمالی افریقہ اتے سائپرس دی  فتح تیکر وُسعت

۶۷۲ ۔ روڈس دے جزیرے دی فتح

۶۷۴ ۔ ۶۷۸ اور ۷۱۷ سے ۷۱۸ مسیحی بیذن ٹائن جیڈا کہ کونسٹنٹ ٹائمپل دا  دارلحکومت سی اُونوں دو اسلامی سلطنتاں وچ ونڈ دیتا گیا۔

۶۸۸ توں  ۶۹۱ تخمینہ کیتا ہویا ویلہ جدوں پہاڑ تے گُنبد دی تعمیر ہوئی مکمل ہو گیا۔

۷۱۱ ۔ سپین دی فتح

۷۳۲ ۔ فرانس وچ سیاحواں دی لڑائی چارلس مارٹل اتے اُودے بیلی بادشاہواں نیں اک وڈی اسلامی فوج نوں اک لڑائی وچ کُچل دیتا

۷۳۵ ۔ چارلس مارٹل نیں دوجی واری اسلامی قوت نوں گیئول وچ دھکیلیا ۔

۹۹۶ ۔ حاکم جیڈا  کہ اسلامی مہدی دی طراں ھے اوہ مِصر دا خلیفہ بنیا اتے یروشلم وچ دہشت گردی کیتی۔

۹۹۷ سے ۱۰۳۰ ۔ غزنی حکومت دے تحت دو ملین لوکاں نوں جدید پاکستان ، افغانستان ، ایران اتے انڈیا دے علاقیاں وچ قتل کر دیتا گیا ۔

۱۰۰۰ سے ۱۵۲۵ تاریخ دان کے ایس لال نیں  اندازہ لگایا کہ ۸۰ ملین شہری سپین دے ویلے وچ اسلام دے ناں تے قتل کر دیتے گئے۔

۱۰۳۲ توں ۱۰۳۳ چھ ہزار یہودی مراکو وچ  اتے بوہت سارے گرینڈا وچ ماردیتے  گئے۔

۱۰۵۹ توں  ۱۰۷۱ رابرٹ گئیس کارڈ نیں جنوبی اٹلی وچ  نرمان شہنشاہت نوں قائم کیتا اتے سسلی توں  مُسلماناں نوں کڈھیا ۔

۱۰۴۰ ۔ مرکزی ایشیاء دے نوسیڈک قبائلی آدمیاں نیں  مشرقِ وسطیٰ وچ  ہجرت کیتی  ۔

۱۰۵۵۔ سلجک وارلارڈ نیں  تُغرل بیگ نوں  بغداد وچ  سلطان مقرر کیتا اتے سُنی اسلام نوں موثر بنان دا دعویٰ کیتا ۔

۱۰۷۴ ۔ ترکاں نیں آثیث بِن یُوک دی  حکومت نوں پاک سر زمیناں وچ پھیلا دیتا ۔

۱۰۷۵ ۔ ترک دمشق دے آل نسدے نیں ۔

۱۰۷۷ ۔ ترک یروشلم وچ بنیاد پاندے نیں ۔ ترک ترکی وچ رم دی سلطنت نوں پاندے نیں ۔

۱۰۸۵ ۔ سپین وچ مسیحی فوجاں  دوبارہ سابقہ تولیدو کی وِسیگوتک سلطنت دا اعلان کردے نیں ۔

۱۰۹۲ ۔ ۱۰۹۸ سپین دے بوہت مشہور مسیحی حاکم روڈ ریگوڈیاز ڈیویور ( ایل سِڈ ) اسلامی پھیلدی ہوئی فوجاں نوں خاطر خواں نقصان پہنچاندا ھے ۔

۱۰۹۵ ۔ پوپ عربن دوم مقدس شہر کیتے جنگ دا اعلان کردا ھے ااتے  بیذین ٹائن دی  مسیحی سلطنت کیتے مدد دیندا ھے ۔

۱۰۹۸ سے ۱۰۹۹ جہادی پاک سر زمین وچ آندے نیں  پہلی لڑائی شروع ہوندی ھے اتے ست لڑائیاں وچوں سب توں زیادہ کامیاب یروشلم دوبارہ مُسلماناں توں لیا جاندا ھے اتے پنج وچوں تین رہنما ایس جنگ وچ بادشاہ دے پُتر یعنی ’’ شہزادییاں ‘‘ دی طراں جانے جاندے نیں ۔

۱۱۰۷ ۔ ناروے دا بادشاہ سیگارڈ پاک سرزمین کیتے جاندا ھے اتے اُودے نال ۶۰ ہجری جہاز اتے ۵۰۰۰ جنگجو جاندے نیں ۔

۱۱۱۰ ۔ بادشاہ سیگارڈ فلسطین اپڑدا ھے اتے بالدون جیڈا یروشلم دا بادشاہ سی اُودے نال مِلدا ھے سیگارڈ بالدون نوں مدد دیندا ھے۔تاں جےاوہ سیڈن نوں مُسلماناں توں آزاد کروان ۔

۱۱۲۸ ۔ ہیکلاں دے حکمران حکمراناں نوں کلیسیاء دے آلوں پاک سر زمین دے تحفظ کیتے سرکاری شناخت دیتی جاندی ھے۔

۱۱۲۰ ۔ ہسپتالاں دے  سربراہ زور پکڑدے نیں اتے بوہت ساریاں سُولی دیاں جنگاں لڑدے نیں ۔

۱۱۴۶ سے ۱۱۴۸ دوجی  لڑائی وچ  اڑیسہ دی  ریاست سابقہ مسلمان فاتح جیڈا ۱۱۴۰ وچ سی اُوس توں حاصل کرن وچ ناکامی ہوندی ھے۔

۱۱۸۸ توں  ۱۱۹۲ تیجی لڑائی پوپ گریگری سوم دی قیادت وچ ہوندی ھے جیڈا صلاح و الدین دے خلاف سی اتے  ۱۱۸۷ وچ ہیٹن وچ صلاح و الدین نوں  فتح ہوئی جیڈا ایدے وچ واضح شخصیات اُبھر کے سامنے آئیاں نیں  وہ بادشاہ رچرڈ سی جیڈا انگلینڈ دا شیر دل تسی فرانس دا بادشاہ فلپس شہنشاہ فریڈرک بار بوروسہ اُوناں نیں لیونٹ دے ساحل تے اُوس سر زمین وچ قلعہ بنایا۔

۱۲۰۱ توں  ۱۲۰۴ چوتھی لڑائی کونسٹنٹ ٹائمپل دے آل مُڑ گئی جیدے انت وچ لاطینی شہنشاہت دا  قیام ہویا۔

۱۲۱۸ توں  ۱۲۲۱ ۔ پنجویں چھیویں اتے ستویں لڑائی بنیادی طور تے مِصر نوں مرکز بناندی سی اتے ایدے وچ زیادہ تر ناکامی ہوئی ۔

۱۲۵۸ توں  ۱۳۲۶ عثمان دی خلیج جیڈا کہ زیادہ تر عثمانی حکومت کیتے ترکی وچ جانی جاندی ھے سامنے آئی ۔

۱۳۰۱ عثمان ( بون بریکر ) نیں بیذین ٹائن دی وڈی فوج نوں جنوبی کونسٹنٹ ٹائمپل وچ شکست دے کے بوہت شہرت حاصل کیتی ۔

۱۳۸۹ نوں سووہ کی لڑائی عثمان ترک مراد اول نیں مسیحی سرباں نوں شکست دیتی ۔

۱۴۴۴ ورنا دی لڑائی ۳۰۰۰۰ دی اک فوج نیں محمود دوم توں  شکست کھادی ۔

۱۴۵۳ محمود دوم نیں مشرقی مسیحی سلطنت کونسٹنٹ ٹائمپل نوں آپنا دارلحکومت بنایا۔

۱۵۲۹ ترک ویانہ  دے  دروازیاں تیکر  آئے پر نسا دیتے گئے ۔

۱۵۲۰ توں ۱۵۶۶ عثمانیہ حکومت دے تحت عظیم سلمان نیں  اسلام دے گھر نوں اک واری فیر اک واحد وحدانی شہنشاہی خلافت وچ اکٹھے کیتا۔

۱۶۸۳ ۔ ترکاں نیں ویانہ نوں دوبارہ لین دا جتن کیتا پر مقدس رومی شہنشاہت دے مغربی سپر پاور دے الحاق نیں  اتے پالش لیتھونیا ، دولتِ مشترکہ ( پاک لیگ ) نوں شکست دیتی ۔

۱۸۹۴ توں ۱۸۹۶ ترک مُسلماناں نیں  ڈھائی لاکھ ارمینیاء دے مسیحیاں نوں ذبح کیتا۔

۱۹۰۴ توں ۱۹۰۹ اک دوجے ۳۰۰۰۰ لوک جیڈے ارمینیاء وچ سی اُوناں نوں ترکاں نیں قتل کیتا۔

۱۹۱۵ توں مُسلمان ترکاں نیں اک زبردست منصوبہ سازی نال اک میلین ارمینیاء دی (جیناں وچ زیادہ تر مسیحی سی  ) نسل کشی کیتی ۔

۱۹۲۴ ۔ اسلامی عثمانی سلطنت وچ سرکاری خلافت دا  خاتمہ ہویا۔

۱۹۳۹ ۔ ہٹلر آپنے مشن دے تحت اُوناں تمام یہودیاں نوں جیناں دی بنیاد اسلامی ترک دے نمونے تے سی اُوناں دی خاموشی نال نسل کشی کر دیتی۔

 

 

باب بارہ

(۱) تھامس پیٹرک ہگیز ، ڈکشنری آف اسلام ( شکاگو : قاضی پبلیکیشنز انک ، ۱۹۹۴ء) ، ۲۴۳

(۲) تخفیف ۔ ، ۲۰۷

(۴) افاہیم قارش ، اسلامک امپریل ازم : ایک تاریخ (نیوہیون اینڈ لندن ۔ ہیل یونیورسٹی پریس ، ۲۰۷) ، ۵

(۵) ابن اضحاق، لائف ، ۱۳۰

(۶) تخفیف ۔ ، ۱۳۱

(۷) رابرٹ سپنسر ، دی ٹروتھ اباؤٹ محمد ۔ فاؤنڈر آف دی ورلڈ  موسٹ اِن ٹولرینٹ رلیجن واشنگٹن ڈی سی ری جینری پبلیکیشینز اِنک ۔ ، ۲۰۰۶ء) ، ۷۷

(۸) البخاری ، حدیث والیم ۔ ۱ ، نمبر ۲۵ : ۱۸

(۹) تخفیف ۔ ، ۳۹۲ : ۱۴۵

(۱۰) تخفیف ۔ ، ۲۶ : ۱۹

(۱۱) الطبری ، ہسٹری آف الطبری ، والیم ۔ ۹، ۸۲

(۱۲) تخفیف ۔ ، ۸۴

(۱۳) البخاری ، حدیث ، والیم ۔ ۱ ، نمبر ۔ ۷ : ۱۰

(۱۴) البخاری ، حدیث ، والیم ۔ ۴ ، نمبر ۳۴۵۳ ۔ ۵۴ : ۲۸۰

(۱۵) تخفیف ۔ ، ۲۸۱۳ : ۳۶

(۱۶) سپنسر ، ٹروتھ اباؤٹ محمد ، ۱۲۹

(۱۷) ابن اضحاق ، لائف ، ۴۶۴

(۱۸) کارش ، اسلامک امپیریل ازم ، ۱۵

(۱۹) ابن ورق ، میں کیوں مسلمان نہیں ( ایمرسٹ ، این وائی پرومیٹیس بُکس ، (۱۹۹۵ء) ، ۲۱۷

(۲۰) البخاری ، حدیث ، والیم ۔ ۵ ، نمبر ۴۰۲۸ : ۱۴۰

(۲۱) سپنسر ، ٹروتھ اباؤٹ محمد ، ۱۱۱۔ ۱۲

(۲۲) تخفیف ، ۱۳۷ ۔ ۳۹

(۲۳) البخاری ، حدیث ، والیم ۔ ۴ ، نمبر ۳۵۹۳ : ۳۲۳

(۲۴) سپنسر ، ٹروتھ اباؤٹ محمد ، ۱۵۹

(۲۵) تخفیف ۔ ، ۱۸۰

(۲۶) موڈی آدمز ، وہ مذہب  جیڈا امریکہ دی عزت لُٹ رھیا ھے ۔ (این ۔ پی : دی موڈی آدمز ایوینجلسٹک ایسوسی ایشن ، این ۔ ڈی ) ، ۱۰۱

(۲۷) این ۔ اے ۔ ، پردے کے پیچھے ، ۶۰ ۔ ۲

(۲۸) کارش اسلامک امپریل ازم ، ۲۵

(۲۹) تخفیف ۔ ، ۲۵ ۔ ۶

(۳۰) تخفیف ۔ ، ۴۹

(۳۱) تخفیف ۔ ، ۲۳

(۳۲) تخفیف ۔ ، ۱

(۳۳) روڈی سٹارک ، گوڈز بیٹلین : جہاداں دے  معاملات (نیویارک ہارپر کولن پبلشرز ، ۲۰۰۹ء) ، ۲۹

(۳۴) تخفیف ۔ ، ۳۶ ۔ ۷

(۳۵) تخفیف ۔ ، ۳۸

(۳۶) تخفیف ۔ ، ۳۸ ۔ ۹

(۳۷) تخفیف ۔ ، ۴۰ ۔ ۴۴

(۳۸) تخفیف ۔ ، ۹۰

(۳۹) تخفیف ۔ ، ۹۱

(۴۰) تخفیف

(۴۱) تخفیف ۔ ، ۲۹

(۴۲) تخفیف ۔ ، ۴۸ ۔ ۵۱

(۴۳) تخفیف ۔ ، ۴۶

(۴۴) تھامس آس برج ، جہاد : مقدس سر زمین کیتے جنگ دی اک با اختیار تاریخ ( نیویارک : ہارپر کولن پبلشرز ، ۲۰۱۰ ء) ، ۲۱

(۴۵) سٹارک ، بیلٹین ، ۹۷

(۴۶) رابرٹ سپنسر ، سیاسی طورتے  اسلام تیکر غلط راہنمائی (اور جہاد) ( واشنگٹن ڈی سی : ری جینری پبلیشنگ انک ، ۲۰۰۵ء) ، ۱۲۵

باب تیرہ

(۱) ایسبرج، کروسڈز ، ۴۰

(۲) سپنسر ، اسلام اینڈ کروسڈز ، ۱۴۷

(۳) جونتھن ریلی سمتھ ، دی آکسفورڈ ہسٹری آف دی کروسڈز (نیویارک آکسفورڈ یونیورسٹی پریس اِنک ۔ ، ۲۰۰۲ ) ۵ ، ۹

(۴) سٹارک، بیٹلین ، ۲۴۶ ۔ ۴۷

(۵) اِلسن سکوفیلیڈ اینڈ دی اینڈ ٹائمز : دی رلیجنس بیٹل بی ہاہنڈ دی ہیڈلائنز ( فورٹمائرز ، فلوریڈا فِش ہاؤس پبلشنگ ، ۲۰۰۷ء) ، ۴۰

(جنوری ۲۰۱۲ء وچ شائع ہوئی)  [http://www.beholdthebeast.com/abomination_of_desolation.htm](۶)

(۷) تخفیف

(۸) ایس برِچ ، کروسڈز ، ۱۷

(۹) سٹارک ، بیٹلین ، ۳ ۔ ۴

(۱۰) تخفیف ۔ ، ۱۰۹

(۱۱) تخفیف ۔ ، ۱۱۲ ۔ ۱۱۳

(۱۲) ایس برِچ ، کروسڈز ، ۴۷

(۱۳) تخفیف ۔ ، ۴۲

(۱۴) سٹارک ، بیٹلین ، ۱۲۷ ۔ ۳۶

(۱۵) تخفیف ۔ ، ۱۳۷

(۱۶) تخفیف ۔ ، ۱۵۲ ۔ ۵۳

(۱۷) تخفیف ۔ ، ۱۵۵ ۔ ۵۶

(۱۸) تخفیف ۔ ، ۱۶۴ ۔

(۱۹) تخفیف ۔ ، ۱۶۵ ۔ ۶۶

(۲۰) سُنوری سٹرلسن ، ہیمز کرنگلا :: ناروے دے بادشاہواں دی تاریخ ، ٹرانس سموئیل لیئنسگ (لندن ، ۱۸۴۴) ، (این ۔ پی ۔ : فارگوئن بُکس ، ۲۰۰۸ء) ، ۵۷۲ ۔ ۷۳(۲۱) تخفیف ۔ ، ۵۷۳

(۲۲) سٹارک ، بیٹلئین ، ۱۳۹

(۲۳) تخفیف ۔ ، ۱۷۴ ۔ ۷۵

(۲۴) تخفیف ۔ ، ۱۸۰ ۔ ۸۱

(۲۵) سپنسر ، اسلام اینڈ کروسڈز ، ۱۷۲

(۲۶) تخفیف ۔ ، ۱۷۳

(۲۷) سٹارک بیٹلئین ، ۱۹۴۔

(۲۸) تخفیف ۔ ، ۲۰۰

(۲۹) تخفیف ۔ ، ۶۴

(۳۰) تخفیف ۔ ، ۶۵

(۳۱) تخفیف ۔ ، ۵۷ ۔ ۸

(۳۲) تخفیف ۔ ، ۶۰

(۳۳) تخفیف ۔ ، ۵۸ ، ۶۱

(۳۴) سپنسر ، اسلام اینڈ کروسڈز، ۱۴۷۔۴۹

(۳۵) تخفیف ، ۱۶۰

(۳۶) کارش ، اسلامک امریل ازم ، ۸۹

(۳۷) تخفیف ۔ ، ۹۱

(۳۸) تخفیف ۔ ، ۹۲

(۳۹) سپنسر ، اسلام اینڈ کروسڈز ، ۱۵۳

(۴۰) کارش ، اسلامک امپریل ازم ، ۹۲

(۴۱) سپنسر ، اسلام اینڈ کروسڈز ، ۱۵۴

(۴۲) کارش ، اسلامک امپریل ازم ، ۹۲ ۔ ۳

(۴۳) سپنسر ، اسلام اینڈ کروسڈز، ۱۵۶ ۔ ۵۷

(۴۴) کارش ، اسلامک امپریل ازم ، ۹۳۔

(۴۵) تخفیف ۔ ، ۹۴ ۔ ۵

(۴۶) ورِک ، میں کیوں مسلمان نہیں ہوں ، ۲۳۸ (۴۷) کارش اسلامک امپریل ازم ، ۱۱۶ ۔ ۱۷

(۴۸) تخفیف ۔ ، ۱۱۶

(۴۹)ولید شُعبت ، دہشت گردی تے رب دی لڑائی : اسلام نبوت اتے بائبل ( این ۔ پی ۔ : ٹاپ ایکسزکٹیف میڈیا ،۲۱۰ )۔۱۷

(۵۰)پیٹر ہامود ، سوڈان وچ آگ دے تھلے دھرم ( نیولینڈ ، ساؤتھ افریقہ : فرنٹ لائن فیلوشِپ ، ۱۹۹۶ء) ، ۹۱

(۵۱)   [ http://www.politicalislam.com/tears/pages/tears-of-jihad/](جنوری ۲۰۱۲ء میں شائع ہوئی )

باب چودہ

(۱) البخاری ، حدیث والیم ۔ ۹ ، نمبر ۶۹۲۷ : ۲۴ ۔

(۲) تخفیف ۔ ، ۶۹۲۳ : ۲۵

(۳) تخفیف ۶۹۳۰ : ۵۷

(۴) تخفیف ۔ : ۶۹۲۱ : ۲۳

(۵) ہامونڈ ، آگ دے تھلے دھرم ، ۹۴ ۔ ۵

(۶) آدمز ،ا وہ دین جیڈا امریکہ دی عزت لُٹ رھیا ھے ، ۱۰۲

(۷) برنارڈلوئیس ، تاریخ وچ  اسلام : تصورات لوک اتے قرونِ وسطیٰ وچ واقعات ( شکاگو اور لاسال ، ۲ ، : اوپن کورٹ ، ۱۹۹۳ء) ، ۳۷۳

(۸) تخفیف ۔ ، ۳۶۱

(۹) ڈانیل پائپس دی رُشدی افیرز : دی ناول ، دی آیت اللہ اینڈ دی ویسٹ ( این ۔ وائے ۔ : کیریل پبلشنگ گروپ ، ۱۹۹۰ء) ، ۱۸۱

(۱۰) تخفیف ۔

(۱۱) تخفیف ۔ ، ۱۸۲ ۔ ۸۳

(۱۲) تخفیف ۔ ، ۲۱۸

[http://www.theblaze.com/stories/author-salman-rushdie-cancels-india-trip-over-threatsof- (۱۳)

(جنوری ۲۰۱۲ءنوں  شائع ہوئی) violence-assassination-by-islamic-protesters/]

باب پندرہ

(۱) البخاری ۔ حدیث ۔ والیم ۔ ۱ ، نمبر ۶۳ : ۳۵ ۔ ۶

(۲) البخاری ، حدیث ، والیم ۔ ۲ ، نمبر ۔ ۱۰۰۸ : ۴۷

(۳) البخاری ، حدیث ، والیم ، ۱ ، نمبر ۔ ۳۷۱ : ۱۳۸

(۴) تخفیف ۔ ، ۳۹۰ : ۱۴۴

(۵) البخاری ، حدیث ، والیم ۔ ۹ ، نمبر ۔ ۷۲۳۶ : ۲۷۳ : والیم ۔ ۴ ، نمبر ۔ ۲۸۳۷ : ۴۵

(۶) البخاری ، حدیث ، والیم ۔ ۷ نمبر ۔ ۵۱۵۱ : ۹۹ : والیم ۔ ۳ ، نمبر ۲۴۶۸ : ۲۵۷ (۷) این ۔ اے ۔ ، پرد کے پیچھے ، ۱۵۴

(۸) البخاری ، حدیث ، والیم ۔ ۱ ، نمبر ۶۹۳ : ۲۳۲ ؛ والیم ۔ ۳ ، نمبر ۲۴۸۸ : ۲۶۷ ۔

(۹) البخاری ، حدیث ، والیم ۔ ۹ ، نمبر ۷۰۳۸ : ۱۴۱

(۱۰) آدمز اوہ دین جیڈا امریکہ دی عزت لُٹ رھیا ھے ، ۵۷ ۔

(۱۱) ورک ، میں مسلمان کیوں نہیں ہوں ، ۲۰۵

باب سولہ

(۱) شُعبت ، دہشت گردی تے رب دی لڑائی ، ۵۴

(۲) تخفیف ۔ ، ۵۶

(۳) تخفیف ۔ ، ۵۳

(۴) تخفیف

(۵) تخفیف

(۶) ہیکیز ، ڈکشنری آف اسلام ، ۳۹

(۷) شُعبت ، رب دی دہشت گردی تے جنگ ، ۹۳

(۸) یوئل ناتن ، مونوتھیزم ( این ۔ پی ۔ : این ۔ پی ۔ ، ۲۰۶) ۲۹

(۹) جان جوزف اُونز ، اینا لیٹیکل دی ٹو دی اولڈ ٹیسٹامنٹ ، والیم ۔ ۴ ، ( گرینڈ ریپرڈز : بیکر بُک ہاؤس ، ۱۹۸۹ء) ، ۷۹۴

(۱۰) فرانسس براؤن ، ایس ۔ آر ۔ ڈرائیور ، اینڈ چارلس اے ۔ برگز ، دی براؤن ڈرائیور برگز ہبریو اینڈ انگلش لیکسی کون (پی بوڈی ، ایم اے ہینڈرک سن پبلشرز ۔ اِنک ۔ ۲۰۱۰ء) ۔۹۶۲

(۱۱) کیری شرٹس ، بائبل نیں اکھر ‘‘ لوسیفر ’’ نوں  ‘‘ستارے’’ وچ بدل دیتا جیڈا ظاہر کردا ھے کہ شیطان دی پوجا ہوندی ھے ۔

[http://www.backyardprofessor.com/the_masonic_scholar/2010/03/biblechanging-

( جنوری ۲۰۱۲ء وچ شائع ہوئی) the-word-lucifer-to-star-proof-that-masons-worship-the-devil.html]

(۱۲) گولیم ، محمددی حیاتی  ، ۷۵۲ ۔

(۱۳) جوئیل رچرڈسن ، مخالفِ مسیح : اسلام دا  انتظار کیتا گیا مسیحا ( اینوم وکئیو ، ڈبلیو اے : خوشگوار کلام ۔ آڈیویشن آف وائن پریس پبلشنگ ، ۲۰۰۶ء) ، ۱۶۸

(۱۴) شُعبت ، دہشت گردی تے رب دی جنگ ، ۱۶۸

(۱۵) تخفیف ۔ ، ۲۲۶ ۔

(۱۶) تخفیف ۔ ، ۹۱ ۔

(۱۷) تخفیف ۔ ، ۳۰۰

(۱۸) تخفیف ۔ ، ۴۲۱

(۱۹) براؤن ، ڈرائیور ، برگز ؛ براؤن ۔ ڈرائیور ۔ برگز ہبریو ، ۹۱۰ ۔ ۱۱

(۲۰) شُعبت ، دہشت گردی تے رب دی جنگ ، ۲۵۵

(۲۱) گورڈن رابرٹسن ، دی سیٹ آف سیٹن : اینی انشنعٹ پرگامم،

[http://www.cbn.com/700club/features/ChurchHistory/Pergamon/EZ28_seat_of_satan_part_2

( جنوری ۲۰۱۲ءنوں  شائع ہوئی ) .aspx]

(۲۲) شُعبت ۔ دہشت گردی تے رب دی جنگ ، ۴۳۸

(۲۳) سِم اوزڈیمر ، کونٹرو ورسی اُوور ترکش مووی : بھیڑیاں دی وادی توں اگے

(جنوری ۲۰۱۲ء نوں شائع ہوئی) [http://Spiegel.de/international/0,1518,401565,00.html]

(۲۴) شُعبت ، دہشت گردی تے رب دی جنگ ، ۴۳۸ ۔ ۳۹

(۲۵) تخفیف ۴۴۱ ۔ ۴۲

(۲۶) جوئیل رچرڈسن ، ترکی کا اپنی فوج کو دوگنا کرنا۔

[http://www.bibleprophecyblog.com/2011/07/turkey-to-double-size-of-its-army.html]

(جنوری ۲۰۱۲ء نوں شائع ہوئی )

(۲۷) ہیلل فریڈکن اینڈ لوئیس لبی ، پاورپلے : ترکی دا ایران کیتے نرسنگا ۔

 

[http://www.worldaffairsjournal.org/article/power-play-turkeys-bid-trump-iran]

(جنوری ۲۰۱۲ء نوں شائع ہوئی)

(۲۸) تخفیف

(۲۹) پال کرول ، مکاشفہ ۱۳ اتے ‘‘ حیوان دا نشان’’

( فروری ۲۰۱۲ء نوں شائع ہوئی ) [http://www.gci.org/bible/rev13/mark]

(۳۰) شُعبت ، دہشت گردی تے رب دی جنگ ، ۳۷۷ ۔

(۳۱) تخفیف

(۳۲) تخفیف ۔ ، ۳۶۵

(۳۳) تخفیف ۔ ، ۳۷۸

 

انت

(۱) رابرٹ مورے ، پری اسلامک ریجنز آف اسلام ، لیکچر ، اک گھنٹہ ( نیو پورزت ، پی اے : ٹروتھ سیکرز ، ۱۹۹۶ء ) ، ویڈیو کیسٹ ،

(۲) مورے ، گریٹ ڈیبیٹ ، دو گھنٹے

(۳) تخفیف

(۴) ماؤنٹ گومری واٹ ، محمد ایٹ مدینہ ( آکسفورڈ : کلیر رینڈن پریس ، ۱۹۵۶ء) ، ۳۰۹ ۔ ۱۵

(۵) جوزف تلشکن ، جیواش لٹئری ، (نیویارک : ولیم مورو اینڈ کمپنی ، اِنک ۔ ۱۹۹۱ء) ، ۱۶۱۔

(۶) تخفیف ۔ ۱۶۱ ۔ ۶۲

(۷) تخفیف ۔ ، ۱۶۲(۸) تخفیف

(۹) تخفیف ۔ ، ۱۶۳۔

(۱۰) تخفیف۔